Advertisement
โดย ศุภณัฏฐ์ ศศิวุฒิวัฒน์ นักวิจัยอาวุโสสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาแห่งประเทศไทย
เมื่อวันที่ 21 มี.ค. 2559 คณะรักษาความสงบแห่งชาติได้ออกคำสั่งที่ 10/2559 และ 11/2559 ให้มีการปรับโครงสร้างการบริหารของกระทรวงศึกษาธิการ เพื่อเพิ่มเอกภาพในการบริหารและกระชับสายบังคับบัญชา การปรับโครงสร้างนี้มุ่งแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นจากการที่แต่ละหน่วยงานต่างคนต่างทำ ซึ่งเป็นปัญหาที่มีอยู่จริง แต่ในอีกด้านหนึ่งก็เป็นที่น่ากังวล เพราะอาจยึดหลักการสั่งการมากกว่าการมีส่วนร่วมและการกระจาย อำนาจซึ่งเป็นแนวทางที่จะทำให้การปฏิรูปการศึกษาประสบผลสำเร็จอย่างยั่งยืนมากกว่า
ในการปรับปรุงโครงสร้างการบริหาร ได้มีการจัดตั้ง "คณะกรรมการขับเคลื่อนการปฏิรูปการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการในภูมิภาค" ซึ่งประกอบไปด้วยรัฐมนตรี รัฐมนตรีช่วยและเลขาธิการของกรมทั้ง 5 ในกระทรวง และได้มีการตั้ง "คณะกรรมการศึกษาธิการจังหวัด" (กศจ.) และสำนักงานศึกษาธิการจังหวัดทำหน้าที่วางแผนการศึกษาจังหวัด โดยดูแลกำกับทั้งสถานศึกษาทุกสังกัด ในระดับปฐมวัยจนถึงมัธยมปลายและอาชีวศึกษา และทำหน้าที่ทั้งวางแผนนโยบาย วิชาการและบุคลากร แทนที่คณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษาและคณะอนุกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (อ.ก.ค.ศ.) ในเขตพื้นที่การศึกษา 225 เขต
หากคณะกรรมการที่ตั้งขึ้นสามารถทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ การบริหารการศึกษาของประเทศก็น่าจะมีเอกภาพมากขึ้น โดยหน่วยงานต่างๆ มองปัญหากว้างขึ้นและประสานงานกัน ซึ่งจะแก้ปัญหาสำคัญหลายประการได้ เช่น ในปัจจุบันมีนักเรียนจำนวนมากที่หลุดออกจากระบบในช่วงรอยต่อของ ป.6 และ ม.1 และ ม.3 ขึ้น ม.4 นอกจากนี้ โรงเรียนสายสามัญบางแห่งยังปิดกั้นการเรียนต่ออาชีวศึกษา เพราะเกรงว่าจะได้รับเงินอุดหนุนรายหัวลดลง การแก้ไขปัญหาเหล่านี้จะต้องมีระบบติดตามนักเรียนตลอดทาง และต้องเปิดทางเลือกให้แก่นักเรียนเข้าเรียนในสายต่างๆ ตามความสนใจ ซึ่งจะเกิดขึ้นได้หากมีการประสานงานกันระหว่างหน่วยงานที่ดูแลประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอาชีวศึกษา
การจัดสรรครูเป็นอีกปัญหาสำคัญที่จะแก้ไขได้ก็ต่อเมื่อมีการประสานกันระหว่างหน่วยงาน ปัจจุบันในระดับเขตพื้นที่มีทั้งโรงเรียนที่ครูเกินและครูขาดแคลน อีกทั้งในจังหวัดเดียวกันก็มีทั้งเขตที่ครูเกินและครูขาดแคลน แต่สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) และเขตพื้นที่ไม่สามารถบริหารให้เกิดความสมดุลได้ ส่วนหนึ่งเพราะติดกฎระเบียบ ที่กำหนดให้การย้ายครูระหว่างโรงเรียนในกรณีปกติทำได้เฉพาะกรณีที่ครูสมัครใจ และหากเป็นการย้ายระหว่างเขตพื้นที่การศึกษา ต้องให้เขตพื้นที่ทั้งสองฝ'ายยินยอม
อย่างไรก็ตาม การสร้างเอกภาพในการบริหารเป็นเรื่องท้าทายอย่างยิ่ง อันที่จริง การจัดตั้ง สพฐ.และเขตพื้นที่การศึกษาเป็นความพยายามสร้างเอกภาพในการบริหารเช่นกัน โดยรวมการบริหารที่เดิมแยกกันระหว่างสำนักงานประถมศึกษาแห่งชาติและกรมสามัญศึกษาเข้าด้วยกัน ก่อนปี 2553 มีเขตพื้นที่การศึกษาเพียง 185 เขต ซึ่งแต่ละเขตดูแลการศึกษาทั้งระดับประถมและมัธยม แต่สุดท้าย กลุ่มโรงเรียนมัธยมศึกษาขอแยกเขตพื้นที่การศึกษา ส่วนหนึ่งเพราะรู้สึกว่าไม่ได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจในคณะกรรมการและ อ.ก.ค.ศ.เขตพื้นที่และได้รับการสนับสนุนลดลง
ข้อเป็นห่วงของผู้เขียนคือ การปรับโครงสร้างครั้งนี้อาจลดการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจของ ผู้มีส่วนได้เสียลง และเน้นการสั่งการจากส่วนกลางมากขึ้น เนื่องจากกรรมการในคณะกรรมการศึกษาธิการจังหวัด 20-22 คน มาจากหน่วยงานราชการ 13 คน ผู้ทรงคุณวุฒิ 1-3 คน มีตัวแทนภาคเอกชนและประชาสังคมเพียง 4 คน และมีตัวแทนครูเพียง 2 คน ซึ่งไม่น่าจะสามารถสะท้อนความเห็นที่ครอบคลุมการศึกษาตั้งแต่ระดับปฐมวัยถึงอาชีวศึกษาได้ และไม่มีตัวแทนสมาคมผู้ปกครองเหมือนในคณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษา
กระบวนการการคัดเลือกตัวแทนประชาชนและครูยังไม่มีความชัดเจน โดยคำสั่งฯ กำหนดเพียงให้รัฐมนตรีแต่งตั้งตามความเห็นชอบของคณะกรรมการขับเคลื่อนการปฏิรูปการศึกษาฯ ซึ่งมีความเสี่ยงว่าผู้ได้รับการแต่งตั้งอาจไม่ใช่ตัวแทนที่แท้จริงของประชาชนและครู ส่วนกลางยังพยายามกระชับสายบังคับบัญชาให้แน่นขึ้น โดยจัดตั้งสำนักงานศึกษาธิการภาค 18 แห่ง ซึ่งทำหน้าที่รับส่งคำสั่งและนโยบายจากส่วนกลางไปยังสำนักงานศึกษาธิการจังหวัด
หากไม่ได้รับฟังปัญหาและความคิดเห็นที่หลากหลาย คณะกรรมการศึกษาธิการจังหวัดจะไม่สามารถมองภาพรวมของการศึกษาในจังหวัดและไม่สามารถประสานงานกับหน่วยงานต่างๆ ได้ และเสี่ยงต่อการทำงานตามโครงการของส่วนกลางมากกว่าตอบโจทย์ของพื้นที่
การที่กระทรวงศึกษาธิการเลือกวิธีกระชับสายบังคับบัญชา อาจเป็นเพราะมองว่าการกระจายอำนาจไปยังเขตพื้นที่ได้สร้างกลุ่มผลประโยชน์ขึ้นในพื้นที่ ซึ่งทำให้การบริหารด้อยประสิทธิภาพลง อย่างไรก็ตาม ควรระวังว่าการลดการมีส่วนร่วมของพื้นที่อาจเพิ่มอำนาจให้กลุ่มคนบางกลุ่ม ซึ่งอาจหาผลประโยชน์เสียเองในอนาคต ที่จริงแล้ว สาเหตุหนึ่งของการหาผลประโยชน์คือ ผู้มีอำนาจตัดสินใจไม่ต้องรับผิดชอบต่อผลการเรียนของนักเรียน
นอกจากนี้ ที่ผ่านมาปัญหาหลักของคณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษาไม่ใช่มาจากการมีอำนาจมากเกินไป แต่มาจากการไม่มีอำนาจตัดสินใจและงบประมาณเพียงพอ เพราะเขตพื้นที่การศึกษาเป็นเพียงผู้บริหารและกำกับให้โรงเรียนดำเนินโครงการของส่วนกลาง ทำให้ไม่สามารถคิดและทำโครงการที่ตอบโจทย์ของพื้นที่ได้
การปฏิรูปการศึกษาให้ได้ผลอย่างยั่งยืนควรเกิดจากการกระจายอำนาจตัดสินใจให้โรงเรียนและพ่อแม่ซึ่งเป็นผู้รับผิดชอบต่อผลการเรียนของนักเรียนโดยตรง เช่น ให้โรงเรียนคัดเลือกครูได้เองจากผู้สอบผ่านการทดสอบมาตรฐานกลาง และให้โรงเรียนรับผิดชอบต่อพ่อแม่มากขึ้น โดยเพิ่มบทบาทของพ่อแม่และชุมชนในการบริหารโรงเรียน เช่น ให้มีส่วนร่วมคัดเลือกผู้อำนวยการ ส่วนภาครัฐส่วนกลางและจังหวัดควรเป็นผู้วางมาตรฐานคุณภาพขั้นต่ำและช่วยเหลือสนับสนุนโรงเรียน
เช่นเดียวกัน การวางแผนพัฒนาการศึกษาของจังหวัดควรต้องเพิ่มตัวแทนของผู้ปกครอง ภาคประชาสังคม และตัวแทนครู เพื่อให้ทิศทางการจัดการศึกษาสอดคล้องกับโจทย์ปัญหาของแต่ละพื้นที่ หรืออย่างน้อยควรรับฟังความเห็นของบุคคลเหล่านั้นก่อนจะดำเนินการในเรื่องใดที่จะมีผลกระทบในวงกว้าง--จบ--
ที่มา: หนังสือพิมพ์โพสต์ทูเดย์
Advertisement
![Computing Science : วิชาบังคับสำหรับนักเรียน ป.1 ไทย Computing Science : วิชาบังคับสำหรับนักเรียน ป.1 ไทย](news_pic/p36398911222.jpg) เปิดอ่าน 26,319 ครั้ง ![เกษียณ65ปีทางแก้ประชากรสูงอายุ มีเงินเก็บ"4แสน"ก็อยู่ลำบาก เกษียณ65ปีทางแก้ประชากรสูงอายุ มีเงินเก็บ"4แสน"ก็อยู่ลำบาก](news_pic/p38441550639.jpg) เปิดอ่าน 24,500 ครั้ง ![ถอดความสำเร็จโครงการ Chevron Enjoy Science ที่ต่อเติมพื้นที่ให้สะเต็มศึกษาเป็นเรื่องสนุก พร้อมปูทางสู่อนาคตประเทศ ถอดความสำเร็จโครงการ Chevron Enjoy Science ที่ต่อเติมพื้นที่ให้สะเต็มศึกษาเป็นเรื่องสนุก พร้อมปูทางสู่อนาคตประเทศ](news_pic/p51173690658.jpg) เปิดอ่าน 535 ครั้ง ![แบบเรียนที่ไม่ได้มีไว้เลียนแบบ : นิ้วกลม แบบเรียนที่ไม่ได้มีไว้เลียนแบบ : นิ้วกลม](news_pic/p77266300911.jpg) เปิดอ่าน 9,801 ครั้ง !["ปรับการเรียน เปลี่ยนการสอน" ใช้ ICT เพื่อปฏิรูปการเรียนรู้ "ปรับการเรียน เปลี่ยนการสอน" ใช้ ICT เพื่อปฏิรูปการเรียนรู้](news_pic/p19684381004.jpg) เปิดอ่าน 12,034 ครั้ง ![ยุทธศาสตร์การกระจายอำนาจ...โรงเรียนนิติบุคคลที่มุ่งคุณภาพผู้เรียน ยุทธศาสตร์การกระจายอำนาจ...โรงเรียนนิติบุคคลที่มุ่งคุณภาพผู้เรียน](news_pic/p97381660900.jpg) เปิดอ่าน 9,413 ครั้ง ![เทคนิคการอ่านเพื่อให้เกิดทักษะ เทคนิคการอ่านเพื่อให้เกิดทักษะ](news_pic/p56362201930.jpg) เปิดอ่าน 17,573 ครั้ง ![เฉลยข้อสอบอัตนัยด้วย FACEBOOKLIVE เฉลยข้อสอบอัตนัยด้วย FACEBOOKLIVE](news_pic/p86029370451.jpg) เปิดอ่าน 14,257 ครั้ง ![การศึกษาไทย
ไปถึงไหนแล้ว?? ผู้เขียน สหัส แก้วยัง การศึกษาไทย
ไปถึงไหนแล้ว?? ผู้เขียน สหัส แก้วยัง](news_pic/p42001840405.jpg) เปิดอ่าน 51,086 ครั้ง ![บทบาทผู้นำองค์กร 2020 บทบาทผู้นำองค์กร 2020](news_pic/p69445870456.jpg) เปิดอ่าน 8,579 ครั้ง ![10 งานด่วนภายใน 6 เดือนที่ "รมต.ศธ." ควรทำ 10 งานด่วนภายใน 6 เดือนที่ "รมต.ศธ." ควรทำ](news_pic/p42542761054.jpg) เปิดอ่าน 18,529 ครั้ง ![ปรับการเรียนแนวใหม่สู้ "โอเน็ต" ให้ได้ผล ปรับการเรียนแนวใหม่สู้ "โอเน็ต" ให้ได้ผล](news_pic/p92305271011.jpg) เปิดอ่าน 10,676 ครั้ง ![การพัฒนาการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ภายใต้พลวัตแห่งศตวรรษที่ 21 สู่การเป็นประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียนอย่างยั่งยืนของการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานไทย การพัฒนาการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ภายใต้พลวัตแห่งศตวรรษที่ 21 สู่การเป็นประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียนอย่างยั่งยืนของการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานไทย](news_pic/p16115850740.jpg) เปิดอ่าน 69,686 ครั้ง ![โลกต้องให้ความสำคัญกับครู (1) โลกต้องให้ความสำคัญกับครู (1)](news_pic/p53658270617.jpg) เปิดอ่าน 11,806 ครั้ง ![ปฏิรูปการศึกษา ติดอาวุธครูสอนคิด ปฏิรูปการศึกษา ติดอาวุธครูสอนคิด](news_pic/p89916960624.jpg) เปิดอ่าน 8,953 ครั้ง ![เรื่องของวันหยุดยาวในเดือนเมษายน กับการเปิด-ปิดเทอมของมหาวิทยาลัย เรื่องของวันหยุดยาวในเดือนเมษายน กับการเปิด-ปิดเทอมของมหาวิทยาลัย](news_pic/p62417151317.jpg) เปิดอ่าน 13,886 ครั้ง
|
![อ่านกันชัดๆ ที่นี่ "อยากเป็นครู ทำอย่างไร?" อ่านกันชัดๆ ที่นี่ "อยากเป็นครู ทำอย่างไร?"](news_pic/p51464230927.jpg)
เปิดอ่าน 23,026 ☕ คลิกอ่านเลย |
![นโยบายการศึกษามาจากไหน-ทำไมถึงไม่สำเร็จ นโยบายการศึกษามาจากไหน-ทำไมถึงไม่สำเร็จ](news_pic/p89476480850.jpg)
เปิดอ่าน 9,947 ☕ คลิกอ่านเลย | !["การผลิต" กับการศึกษาประเทศสิงคโปร์ "การผลิต" กับการศึกษาประเทศสิงคโปร์](news_pic/p39432230811.jpg)
เปิดอ่าน 13,099 ☕ คลิกอ่านเลย | ![การพิจารณาการประพฤติผิดจรรยาบรรณของวิชาชีพ การพิจารณาการประพฤติผิดจรรยาบรรณของวิชาชีพ](news_pic/p14810490544.jpg)
เปิดอ่าน 31,455 ☕ คลิกอ่านเลย | ![โปรดอ่านทำความเข้าใจ! กรณีการเรียน ป.บัณฑิต โปรดอ่านทำความเข้าใจ! กรณีการเรียน ป.บัณฑิต](news_pic/p68841820638.jpg)
เปิดอ่าน 17,344 ☕ คลิกอ่านเลย | ![จดหมายถึงครู.... โดย...ศาสตราจารย์ ดร.สุชัชวีร์ สุวรรณสวัสดิ์ จดหมายถึงครู.... โดย...ศาสตราจารย์ ดร.สุชัชวีร์ สุวรรณสวัสดิ์](news_pic/p83163310513.jpg)
เปิดอ่าน 49,690 ☕ คลิกอ่านเลย | ![ทำอย่างไร?...ถึงจะทำให้คนในชาติเกิดค่านิยมไทย ทำอย่างไร?...ถึงจะทำให้คนในชาติเกิดค่านิยมไทย](news_pic/p60693471526.jpg)
เปิดอ่าน 7,311 ☕ คลิกอ่านเลย |
|
≡ เรื่องน่าอ่าน/สาระน่ารู้ ≡ ![โครงสร้างอะตอม โครงสร้างอะตอม](news_pic/p24725520819.jpg)
เปิดอ่าน 5,759 ครั้ง | !["ปลูกมะนาวแป้นดกพิเศษบนต้นตอส้มโวลคา-เมอเรียน่า" "ปลูกมะนาวแป้นดกพิเศษบนต้นตอส้มโวลคา-เมอเรียน่า"](news_pic/p24869160808.jpg)
เปิดอ่าน 21,318 ครั้ง | ![ศัพท์บัญญัติการศึกษา ศัพท์บัญญัติการศึกษา](news_pic/p53890402046.jpg)
เปิดอ่าน 50,126 ครั้ง | ![ทราบหรือไม่ว่ามีประโยชน์อะไรบ้าง? ทราบหรือไม่ว่ามีประโยชน์อะไรบ้าง?](news_pic/p28370511629.jpg)
เปิดอ่าน 13,476 ครั้ง | ![ความรู้เกี่ยวกับ "สี" ความรู้เกี่ยวกับ "สี"](news_pic/p36103470918.jpg)
เปิดอ่าน 8,312 ครั้ง |
|
|