ผญา...พาเพลิน

..วันนี้ครูรัชนี..มีผญามาฝากให้อ่านกันสนุกๆนะคะ..ของดีอีสานที่นับวันจะเลือนหาย

  เพราะขาดความสนใจใฝ่อนุรักษ์ของชนรุ่นหลังๆ..ซึ่งถือได้ว่าเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น

   ของชาวอีสานโดยแท้..ที่คนไทยเรารุ่นหลังลองหันหลังกลับมามองดูความงดงาม

   ของการใช้   ภาษาถามไถ่ โต้ตอบ เกี้ยวพาราสี เชิงเปรียบเปรย..คล้องจองไพเราะ

  ให้เห็นภาพพจน์  โดยแท้จากเจตนารมณ์ของผู้ถ่ายทอด...

"พี่น้องเอย เพิ่นว่าเมืองอีสานนี่ดินดำน้ำซุ่ม
ปลากุ่มบ้อนคือแข้แกว่งหาง
ปลานางบ้อนคือขางฟ้าลั่น
จั๊กจั่นฮ้องคือฆ้องลั่นยาม
คนมีศีล ดินมีน้ำ บ่ห่อนขาดเขินบก
ฝุงหมู่สกุณานก บินซวนซมปลายไม้
ไทเมืองไกล เมืองใกล้ ไปมาได้จอดแว
น้ำใจหลายดีแท้น้อ หมู่เฮาซาวอีสาน ซั่นแล้ว"

ผู้ฟังเอย…คนเดียวนี้บ่คือคนรุ่นเก่า คนสมัยสู่มื้อนี้บ่คือกี้เก่าหลัง
แต่อดีตเก่าพุ้น คุณปู่คุณตา คนไปมาหากัน บ่รวดเร็วไวฟ้าว
การแต่งตัวสมัยนั้น ธรรมเนียมแบบเก่า ฝ้ายก็เข็นด้วยมือ เหล่นหลาเฮานั้น
มือเข็นฝ้าย พากันลงข่วง เข็นฝ้ายอยู่เดิ่นบ้าน ไฟไต้กะบ่มี
มีก็มีไฟตั้ง กองฟืนสุมต่อ เอาแสงเดือนอยู่ฟ้า มาไต้เจ้าซ่อยแสง
อยู่กันเป็นคุ้มคุ้ม ลงข่วงโฮมกัน กินพาแลงแล้วลงโฮม หมู่ฝูงมาเต้า
บ่จักเด็กหรือเฒ่า เอาแคนลงมาเป่า ทั้งดีดซุงโอ่ยพร้อม ซออู้ก็โห่งัน
ออกข่วงนั้นแล้วก็ไปข่วงนี้ เลียนเลาะตบมือ ผู้เฒ่านอนทางซาน เหงี่ยหูฟังไว้
ประเพณีไทยแท้ บ่คือกันหลายอย่าง ทางอีสานทุกทั่วหน้า เป็นจั่งซี่คราวกี้เก่าเดิม …พี่น้องเอย

กกไม้ใหญ่ แต่ใบบ่มี
สาวผู้ดี บ่มีศีลสร้าง
เป็นแม่ฮ้าง แล่นขึ้นแล่นลง
เป็นพระสงฆ์ วินัยบ่คอบ
คือผีปอบ กินตับกินไต

คันแม่นมีความฮู้ เต็มพุงเพียงปาก กะตามถ่อน
คันแม่นสอน โตเองบ่ได้ ไผสิย่องว่าดี
คันเจ้ามีความฮู้ อย่าถือโตอวดอง
ให้ลงมาสู่พื้น ยืนดิน ได้ส่ำสู่คน

"คันบ่ออกจากบ้าน บ่เห็นด่านแดนไกล
คันบ่ไปหาเฮียน กะบ่มีความฮู้
เถิงสิมีความฮู้ พาโลเฮ็ดบ่แม้น
ความฮู้ท่อแผ่นฟ้า ความบ้าท่อแผ่นดิน
คือดังลิงเห็นแก้ว มณีนิลดวงประเสริฐ
บาดได้มาแท้แท้ ดมเล่นดังเม็ดดิน"

  ขอบคุณที่มาหลายๆเด้อค่ะ.board.dserver.org