Advertisement
คอลัมน์ สุวรรณภูมิ สังคมวัฒนธรรม
คัดตัดตอนจาก คำนำบรรณาธิการแปล ทรงยศ แววหงษ์ แปลจาก History of the Arabs : Philip K. Hitti
![](http://www.prachachat.net/online/2012/09/13481397801348139850l.jpg)
ศาสตราจารย์ฟิลิป เค. ฮิตติ (Philip K. Hitti) เป็นชาวเลบานอน เกิด 1886 แต่ไปใช้ชีวิตและทำงานวิชาการในสหรัฐนับตั้งแต่ปี 1913 จนสิ้นชีวิตในปี 1978 เริ่มงานสอนและวิจัยที่มหาวิทยาลัยโคลัมเบีย แล้วต่อมาย้ายไปสังกัดอยู่กับมหาวิทยาลัยปรินสตัน จนเกษียณหน้าที่การงานในปี 1954 ขณะดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิด้านงานเขียนและการประพันธ์ภาษาเซมิติก อีกทั้งยังเป็นประธานของภาควิชาภาษาตะวันออกของมหาวิทยาลัยปรินสตันด้วย หนังสือเรื่อง History of the Arabs ของฮิตติเล่มนี้ อาจถือได้ว่าเป็นงานชิ้นสำคัญของท่านเท่าๆ กับเป็นชิ้นสำคัญของงานศึกษาด้านอาหรับเลยทีเดียว
![](http://www.prachachat.net/online/2012/09/13481397801348139860l.jpg)
อาหรับ คือชื่อของหนังสือในพากย์ภาษาไทยที่ผมดัดแปลงมาจากชื่อเดิมของหนังสือ History of the Arabs ที่ศาสตราจารย์ฟิลิป เค. ฮิตติ เขียนและตีพิมพ์ครั้งแรกในปี 1937 ในคราวนั้นท่านได้เขียนเชิงปรารภเอาไว้ในคำนำว่า "เป็นข้อเท็จจริงที่สาธารณชนแห่งอเมริกา, แม้กระทั่งในหมู่ผู้ที่มีการศึกษาเกือบทั้งหมดขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับอาหรับและมุสลิม"เป็นระยะเวลาถึง 4 ทศวรรษนับตั้งแต่บรรดาชาติมหาอำนาจทางตะวันตกได้เข้าไปแสวงหาผลประโยชน์จากน้ำมันในตะวันออกกลาง อันเป็นที่มาของความยุ่งเหยิงและความขัดแย้งทางการเมืองในภูมิภาคนั้นจวบกระทั่งถึงทุกวันนี้ คำกล่าวของศาสตราจารย์ฮิตติข้างต้นก็ยังคงใช้ได้แม้ในยุคสมัยปัจจุบัน ความ "ไม่รู้" ในเรื่องของอาหรับและมุสลิมของเราน่าจะแย่กว่าที่ศาสตราจารย์ฮิตติปรารภถึงชาวอเมริกันในคราวนั้นมากนัก ตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมชัดเจนอย่างหนึ่งก็คือ เมื่อคราวที่ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร ได้ตัดสินใจตามแห่อเมริกากับอังกฤษไปอิรักเพื่อค้นหาอาวุธทำลายล้างอานุภาพร้ายแรง โดยการส่งทหารไทยเข้าร่วมปฏิบัติการเมื่อวันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2546 และอีกรูปธรรมหนึ่งที่เห็นได้ชัดแจ้งก็คือความยุ่งเหยิงที่กำลังเกิดอยู่ใน "สามจังหวัด" ชายแดนภาคใต้ขณะนี้ ในปัจจุบันเรามีนักธุรกิจ พ่อค้าวาณิช ที่มุ่งไปทำการค้ากับประเทศที่พูดภาษาอาหรับจำนวนหนึ่ง เราเคยมีแรงงานช่างฝีมือที่ไปขายแรงงานใน "ตะวันออกกลาง" อยู่ระยะหนึ่ง เรามีสาธุชนที่เดินทางไปจาริกแสวงบุญเป็นรายปี มีนักท่องเที่ยวกลุ่มเล็กๆ ที่เดินทางไปเยือนในกลุ่มประเทศเหล่านี้ และยังมีนักวิชาการอีกจำนวนน้อยนิดที่เพิ่งเริ่มต้นศึกษาด้านประวัติศาสตร์และศิลปะของอารยธรรมแห่งภูมิภาคนี้ แต่เราก็คงจะพูดได้เต็มปากว่าเรายังขาดแคลนความรู้ที่เพียงพอเกี่ยวกับโลกอาหรับ ดังสะท้อนให้เห็นเป็นรูปธรรมในรูปของหนังสือจำนวนน้อยเล่มที่เขียนเกี่ยวข้องกับเรื่องราวของที่นี่
![](http://www.prachachat.net/online/2012/09/13481397801348139873l.jpg)
อาหรับมาจากไหน?
หากถอยเวลากลับไปสู่โลกโบราณอีกครั้งหนึ่งเราก็จะพบว่าอารยธรรมโบราณของโลกซีกตะวันตก(ของเรา)นั้นเริ่มที่อารยธรรมของลุ่มน้ำขนาดใหญ่สองแห่งคือบริเวณที่เรียกกันว่าเมโสโปเตเมีย ซึ่งหมายถึงพื้นที่ของแม่น้ำ 2 สายอันได้แก่ ไทกริสและยูเฟรตีส กับอีกลุ่มน้ำหนึ่งที่อยู่ใต้ลงไปคือที่ลุ่มแม่น้ำไนล์ ทั้งสองอารยธรรมนี้ก่อให้เกิดชุมชนเมืองและอาณาจักรก่อให้เกิดภาษาและการจดบันทึกขีดเขียนเกิดระบบการค้าศาสนาและสงคราม ทั้งสองอารยธรรมปฏิสนธิต่อกันสร้างแบบแผนและวิถีชีวิตทางสังคมครอบคลุมพื้นที่อันกว้างใหญ่ไพศาลอาณาจักรต่างๆเกิดขึ้นและเสื่อมถอยสลายหายไปในแง่องค์กรของรัฐ หากแต่ตะกอนแห่งอารยธรรมทั้งของสุเมเรีย บาบีโลเนีย อัสสิเรีย แล้วตามมาด้วยเปอร์เซีย กรีก และโรมันยังดำเนินต่อไป แล้วตกทอดไปสู่ชนเผ่าที่ร่อนเร่ ล้าหลังในพื้นที่อันทุรกันดารที่เรียกว่าอาระเบีย หรือดินแดนของชาวอาหรับ ในแง่ของชาติพันธุ์แล้ว ชาวอาหรับคือพวกเซไมต์ที่มีชีวิตร่อนเร่แบบพวกเลี้ยง ปศุสัตว์ขนาดเล็ก หรือเกษตรกรรมที่ล้าหลังเพราะความแล้งเข็ญของพื้นที่ ภาพใหญ่ของพื้นที่นี้เหมือนกับ "เกาะ" เพราะถูกกระหนาบด้วยทะเลกับทิวเขาอันสูงชันในขณะที่ใจกลางของพื้นที่นั้นเป็นทะเลทรายที่แห้งแล้ง ชนเผ่าเซไมต์จึงอยู่กันอย่างกระจัดกระจายตามชุมชนปศุสัตว์และชุมชนเกษตรกรรมขนาดเล็กของตัวเองอยู่ใน "เกาะ" นี้อย่างยาวนาน
ศาสนาอิสลาม ภาษาอาหรับ
อาจกล่าวโดยรวมๆ ว่าระยะเวลาที่ยาวนานนี้ดำเนินจวบจนกระทั่งเกิดศาสนาใหม่คือศาสนาอิสลามซึ่งเกิดขึ้นในศตวรรษที่ 6 ตอนปลายโดยมีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองกสิกรรมขนาดเล็ก คือมะดีนะฮ์และชุมชนการค้าขนาดใหญ่คือมักกะฮ์ศาสนาอิสลามกลายมาเป็นพลังที่เกาะเกี่ยวชาวเซไมต์ในอาระเบียที่กระจัดกระจายให้เข้ามาเป็นหนึ่งเดียวกันได้เป็นครั้งแรกโดยมีภาษาอาหรับซึ่งแตกต่างไปจากภาษาต่างๆที่ใช้กันในโลก เพราะมีสถานะเป็นภาษาในทางศาสนาด้วย ภาษานี้จึงกลายเป็นภาษาอันศักดิ์สิทธิ์และใช้ทับซ้อนตลอดจนควบคู่กับภาษาท้องถิ่นแล้วได้กลายเป็นอีกพลังหนึ่งที่สำคัญซึ่งส่งเสริมพลังทางศาสนาจนกระทั่งกลายเป็นหนึ่งเดียวกันผนวกผสานชุมชนปศุสัตว์ ชุมชนเกษตรกรรมและชุมชนการค้าเข้าด้วยกัน ก่อตัวขึ้นเป็นเมืองเป็นรัฐและอาณาจักรในท้ายสุด ด้วยพัฒนาการอันซับซ้อน ศูนย์กลางของรัฐศาสนาใหม่นี้ได้ประกาศแยกตัวออกจากเยรูซาเล็มนครศักดิ์สิทธิ์โบราณเมื่อมีการกำหนดทิศของเมืองศักดิ์สิทธิ์ให้ย้ายมาอยู่ที่มะดีนะฮ์และมักกะฮ์แทนที่เยรูซาเล็มดังที่เคยทำมาในอดีตแต่ต่อมาอำนาจทางการเมืองของรัฐศาสนานี้ได้ย้ายศูนย์กลางจากมักกะฮ์และมะดีนะฮ์ไปอยู่ที่ดามัสกัสของซีเรียแล้วจึงแตกแขนงออกไปยังนครแบกแดดของอิรัก(ปัจจุบัน) การช่วงชิงทางการเมืองในระยะเวลาต่อมาได้นำไปสู่การเกิดศูนย์กลางทางการเมืองอีกแห่งหนึ่งที่คอร์โดบาในสเปน
ความเป็น"แขก"
ศูนย์กลางของอำนาจรัฐแบบศาสนาทั้งหมดที่กล่าวถึงมานี้ได้ผนวกผสานขุมแห่งปัญญาที่หลากหลายทั้งกรีก โรมัน เปอร์เซียและไบซันไทน์ ก่อให้เกิดเป็นศิลปะวิทยาการที่เรืองรองที่สุดในโลกสมัยกลาง อันจะได้ส่งทอดกลับไปยังยุโรปผ่านสเปนผ่านอิตาลีทางตอนใต้และเมืองการค้าชายฝั่งทะเลของอิตาลีเข้าสู่ใจกลางของยุโรปต่อไป ในอีกด้านหนึ่งก็แผ่ขยายเข้าสู่เอเชียกลางจนมาถึงดินแดนอนุทวีปอินเดียในที่สุด ด้วยความซับซ้อนของพัฒนาการอันยาวนานของอารยธรรมอาหรับที่กล่าวถึงข้างต้น จึงเป็นเหตุให้เกิดภาพทับซ้อนของความเป็น "แขก" อาหรับ เปอร์เซีย มัวร์ ซะระเซ็น เติร์กและอิสลาม-มุสลิมในสายตาของชาวสยามแบบเราๆ ซึ่งก็เป็นเช่นเดียวกันกับสายตาของคนจำนวนไม่น้อยในโลก อีกทั้งมีไม่น้อยเลยที่สิ่งเหล่านี้ได้ก่อให้เกิดทั้งความชื่นชมและอคติที่ส่งผลมาจนถึงปัจจุบัน
ที่มา มติชนรายวัน
Advertisement
![การเป็นพลเมืองที่ดี การเป็นพลเมืองที่ดี](news_pic/p77024970201.jpg) เปิดอ่าน 3,000 ครั้ง ![อาณาเขตประเทศไทย อาณาเขตประเทศไทย](news_pic/p66778161326.jpg) เปิดอ่าน 291,304 ครั้ง ![พระวิษณุ(พระนารายณ์) พระวิษณุ(พระนารายณ์)](news_pic/p98216211008.jpg) เปิดอ่าน 32,149 ครั้ง ![ที่มาของ "กรุงเทพมหานคร" และ "บางกอก" ที่มาของ "กรุงเทพมหานคร" และ "บางกอก"](news_pic/p67150481009.jpg) เปิดอ่าน 53,576 ครั้ง ![ประโยชน์ของการบริหารจิตและการเจริญปัญญา ประโยชน์ของการบริหารจิตและการเจริญปัญญา](news_pic/p23004510656.jpg) เปิดอ่าน 2,458 ครั้ง ![ความเป็นมาของพระไตรปิฎก ความเป็นมาของพระไตรปิฎก](news_pic/p87061271659.jpg) เปิดอ่าน 33,996 ครั้ง ![เทศกาล ไหว้พระจันทร์ เทศกาล ไหว้พระจันทร์](news_pic/p89422111716.jpg) เปิดอ่าน 18,061 ครั้ง ![ราชวงศ์หยวน (ค.ศ. 1271-1368) ราชวงศ์หยวน (ค.ศ. 1271-1368)](news_pic/arrow.jpg) เปิดอ่าน 20,983 ครั้ง ![วันเข้าพรรษา วันเข้าพรรษา](news_pic/p62403680731.jpg) เปิดอ่าน 13,977 ครั้ง ![ประเพณีการบอกหมาก ในงานแต่งงาน ประเพณีการบอกหมาก ในงานแต่งงาน](news_pic/p46400040804.jpg) เปิดอ่าน 29,481 ครั้ง !["ลัดดา แทมมี่ ดัคเวิร์ธ" ส.ส.หญิงเชื้อสายไทยคนแรกเข้าสภาคองเกรส "ลัดดา แทมมี่ ดัคเวิร์ธ" ส.ส.หญิงเชื้อสายไทยคนแรกเข้าสภาคองเกรส](news_pic/p87665740726.jpg) เปิดอ่าน 20,607 ครั้ง ![พุทธคุณ 3 พุทธคุณ 3](news_pic/p39098170231.jpg) เปิดอ่าน 46,740 ครั้ง !["ว่านธรณีสาร" คืออะไร มีประโยชน์ตามความเชื่ออย่างไร? "ว่านธรณีสาร" คืออะไร มีประโยชน์ตามความเชื่ออย่างไร?](news_pic/p82555900707.jpg) เปิดอ่าน 19,205 ครั้ง ![9 มิ.ย.ของทุกปีเป็น "วันรัฐพิธี" ตามมติ ครม. 9 มิ.ย.ของทุกปีเป็น "วันรัฐพิธี" ตามมติ ครม.](news_pic/p88748521432.jpg) เปิดอ่าน 10,039 ครั้ง ![ศรัทธา 4 ศรัทธา 4](news_pic/p68827570223.jpg) เปิดอ่าน 39,942 ครั้ง ![พระรัตนตรัย พระรัตนตรัย](news_pic/p50757940640.jpg) เปิดอ่าน 3,986 ครั้ง
|
![เกร็ดประวัติวัดโพธิ์ เกร็ดประวัติวัดโพธิ์](news_pic/p72696980754.jpg)
เปิดอ่าน 23,911 ☕ คลิกอ่านเลย |
![ดอกไม้ประจำชาติอาเซียน ดอกไม้ประจำชาติอาเซียน](news_pic/p83384350941.jpg)
เปิดอ่าน 33,796 ☕ คลิกอ่านเลย | ![ความศักดิ์สิทธิ์ของ "หลวงพ่อทันใจ" วัดพระธาตุดอยคำ จ.เชียงใหม่ ความศักดิ์สิทธิ์ของ "หลวงพ่อทันใจ" วัดพระธาตุดอยคำ จ.เชียงใหม่](news_pic/p85173280904.jpg)
เปิดอ่าน 25,479 ☕ คลิกอ่านเลย | ![พระคาถาชินบัญชร สมเด็จพระพุฒาจารย์ ( โต พรหมรังสี ) พระคาถาชินบัญชร สมเด็จพระพุฒาจารย์ ( โต พรหมรังสี )](news_pic/p41875661516.jpg)
เปิดอ่าน 27,108 ☕ คลิกอ่านเลย | ![ทิศหก ทิศหก](news_pic/p35779551032.jpg)
เปิดอ่าน 29,247 ☕ คลิกอ่านเลย | ![พระคงคา พระคงคา](news_pic/p41100451018.jpg)
เปิดอ่าน 15,486 ☕ คลิกอ่านเลย | ![วันพืชมงคล พระราชพิธีพืชมงคลและจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ วันพืชมงคล พระราชพิธีพืชมงคลและจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ](news_pic/p84557850751.jpg)
เปิดอ่าน 20,210 ☕ คลิกอ่านเลย |
|
≡ เรื่องน่าอ่าน/สาระน่ารู้ ≡ ![ประวัติความเป็นมาของยางพารา ประวัติความเป็นมาของยางพารา](news_pic/p90340912130.jpg)
เปิดอ่าน 13,720 ครั้ง | ![องค์กรของคุณใช้เครื่องมืออัตโนมัติด้านไอทีที่เหมาะสมหรือไม่ องค์กรของคุณใช้เครื่องมืออัตโนมัติด้านไอทีที่เหมาะสมหรือไม่](news_pic/p49086360334.jpg)
เปิดอ่าน 9,030 ครั้ง | ![สำรวจบ้าน-พิชิตโรค สำรวจบ้าน-พิชิตโรค](news_pic/p24140970235.jpg)
เปิดอ่าน 8,908 ครั้ง | ![ละครสังคีต ละครสังคีต](news_pic/p54238821031.jpg)
เปิดอ่าน 85,394 ครั้ง | ![เผยวิธีคิดแบบคนเก่ง เผยวิธีคิดแบบคนเก่ง](news_pic/p83216350756.jpg)
เปิดอ่าน 19,574 ครั้ง |
|
|