Advertisement
.....พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ สมัยกรุงรัตนโกสินทร์.....
พระเมรุมาศ ... พระเมรุมาศใช้ในพระราชพิธีพระบรมศพสำหรับ “การตาย” ที่ใช้ราชาศัพท์ว่า “สวรรคต” เช่น พระมหากษัตริย์, พระอัครมเหสี พระบรมราชินี พระราชชนนี พระบวรราชเจ้า (อุปราชวังหน้า) พระบรมโอรสาธิราช เป็นต้น ภายในจะมีพระเมรุทอง ทั่วไปนิยมเป็นกุฎาคารหรือเรือนยอด พระเมรุทองใช้ในงานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นครั้งสุดท้ายตามโบราณราชประเพณี
พระเมรุ .... พระเมรุใช้สำหรับราชวงศ์ที่ทรงฐานานุศักดิ์เมื่อตายใช้ราชาศัพท์ว่า ทิวงคต หรือ สิ้นพระชนม์ ในพระเมรุไม่มีพระเมรุทอง
พระเมรุพิมาน .... เป็นสมมุตินาม คือ อาคารถาวรที่ใดที่หนึ่ง ซึ่งตั้งพระบรมศพ หรือพระศพ ครั้นเวลาถวายพระเพลิงอัญเชิญพระบรมศพ หรือพระศพจากพระเมรุพิมานไปถวายพระเพลิงที่พระเมร ุ(ขนาดน้อย) อีกแห่งใกล้ๆ กันหรือไม่ไกลกันมาก
พระเมรุบรรพต ..... พระเมรุซึ่งสร้างบนภูเขาสมมุติ
เมรุทิศ .... คือเมรุประจำ 4 ทิศ หรือ 8 ทิศ หรืออาจลดลงสุดแต่เหตุการณ์
เมรุประตู.... คือเมรุที่ทำเป็นประตูเข้าออก
เมรุแทรก.... คือเมรุซึ่งแทรกกลางระหว่างเมรุทิศทั้ง 4 หรือ จะแทรกตรงไหนก็ได้สุดแต่ความเหมาะสม
เมรุพระบุพโพ.... คือเมรุขนาดน้อย สำหรับถวายพระเพลิงพระบุพโพ (น้ำเหลือง) ส่วนใหญ่จะทำที่วัดมหาธาตุ ฯลฯ
ภาพพระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ ต่อไปนี้ เป็นสถาปัตยกรรมแบบกุฎาคารหรือเรือนยอด ซึ่งเป็นศิลปวัฒนธรรมอนุรักษ์สืบทอดจากโบราณราชประเพณี และพัฒนามาเป็นลำดับตามควรแก่โอกาส และตามภาวะสังคม
ณ ปัจจุบัน ศิลปวัฒนธรรมแบบนี้ประเทศไทยเป็นประเทศเดียวในโลกที่ได้มีโอกาสสืบทอด อนุรักษ์ แสดง ศิลปสถาปัตยกรรมแบบพระเมรุเป็นเอกในโลก
พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุนี้ ปัจจุบันยังเป็นโอกาสให้สถาปนิกได้มีโอกาสแสดงความคิดเนรมิตสร้างสรรค์ สืบทอด อนุรักษ์ ขนบประเพณี นับว่า สถาปนิกบรรพบุรุษท่านได้มอบสมบัติทางปัญญา (Intellectual prorerty) ไว้ให้ นับเป็นมรดกอันล้ำค่า สมควรสืบทอดต่อไปเท่าที่ภาวะของสังคมจะอำนวยให้
ข้อมูลอ้างอิง : หนังสือ “ พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ สมัยกรุงรัตนโกสินทร
โดย ศาสตราจารย์ น.อ.สมภพ ภิรมย์ ร.น. ราชบัณฑิต
ภาพรูปแบบพระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๒๔
|
๑.
|
พระเมรุ พระนางเจ้ารำเพยภมราภิรมย์ (สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๔)
เป็นภาพถ่ายเมรุครั้งแรกในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๕ |
๒.
|
พระเมรุมาศ (เมรุใหญ่) ซึ่งมีพระเมรุทองอยู่ภายใน พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เป็นพระเมรุมาศตามแบบโบราณราชประเพณีศรีอยุธยาและรัตนโกสินทร์ องค์สุดท้าย ซึ่งกระบวนแห่มีรูปสัตว์หิมพานต์ตั้งบุษบกไตรสังเค็ด แห่เป็นคู่ ๆ รวม ๔๐ คู่ด้วย |
๓.
|
พระเมรุบรรพตสมโภชพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยและสมเด็จพระศรีสุริเยนทรามาตย์ เมื่องานแล้ว สมโภชพระศพสมเด็จเจ้าฟ้าจันทรมณฑล แต่พระราชเพลิงในพระเมรุน้อยที่เชิงภูเขา |
๔.
|
งานออกพระเมรุ พระศพสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พ.ศ. ๒๔๒๓ |
๕.
|
พระเมรุพิมาน (พระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส ซ้าย) พระเมรุมณฑป (ขวา) และพระเมรุประตู สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร (องค์แรก) |
๖.
|
พระเมรุพระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงษ์ ที่วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษดิ์ |
๗.
|
พระเมรุ ๕ ยอด สมเด็จเจ้าฟ้าพาหุรัดมณีมัย (กรมพระเทพนารีรัตน์) และสมเด็จเจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์
ณ ท้องสนามหลวง (วัตถุก่อสร้างที่เหลือจากงานพระเมรุเป็นต้นกำเนิดให้เกิด “โรงพยาบาลศิริราช”) |
๘.
|
พระเมรุ เจ้าฟ้านภาพรจำรัสศรี และพระองค์เจ้าสมัยวุฒิวโรดม ณ ท้องสนามหลวง |
๙.
|
พระเมรุ พระองค์เจ้าอิสริยาภรณ์ และพระองค์เจ้าอรองค์ฯ พระเมรุหน้าพลับพลาอิสริยาภรณ์ ที่วัดเทพศิรินทร์ เป็นงานแรก |
๙.
|
พระเมรุพระองค์เจ้าอุรุพงษ์รัชสมโภช ที่สวนมิสกวัน พ.ศ.๒๔๕๒ |
๑๐.
|
พระเมรุ พระองค์เจ้าอุรุพงษ์รัชสมโภชที่สวนมิสกวัน ต่อมาเป็นเมรุเจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม
(สมเด็จพระปิยมาวดีฯ) เป็นงานที่สอง |
๑๑.
|
พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นต้นแบบพระเมรุมาศแบบใหม่ครั้งแรกของกรุงรัตนโกสินทร์ |
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อทรงดำรงพระชนม์อยู่โดยสวัสดิภาพ พระราชทานพระกระแสพระราชดำรัสสั่งถึงการพระบรมศพของพระองค์ไว้ดังนี้.-
“แต่ก่อนมา ถ้าพระเจ้าแผ่นดินสวรรคตลง ก็ต้องปลูกเมรุใหญ่ซึ่งคนไม่เคยเห็นแล้วจะนึกเดาไม่ถูกว่าโตใหญ่เพียงไร เปลืองทั้งแรงคนและเปลืองทั้งพระราชทรัพย์ ถ้าจะทำในเวลานี้ดูไม่สมกับการที่เปลี่ยนแปลงของบ้านเมือง ไม่เป็นเกียรติยศยืดยาวไปได้เท่าใด ไม่เป็นประโยชน์แก่คนทั้งปวง กลับเป็นความเดือดร้อน ถ้าเป็นการศพท่านผู้มีพระคุณ หรือผู้มีบรรดาศักดิ์ใหญ่ อันควรจะได้เกียรติยศ ฉันก็ไม่อาจจะลดทอน ด้วยเกรงว่าคนจะไม่เข้าใจว่า เพราะผู้นั้นประพฤติไม่ดีอย่างหนึ่งอย่างใด จึงไม่ทำการศพให้สมเกียรติยศซึ่งควรจะได้ แต่เมื่อตัวฉันเองแล้วเห็นว่าไม่มีข้อขัดข้องอันใด เป็นถ้อยคำที่จะพูดได้ถนัด จึงขอให้ยกเลิกงานพระเมรุใหญ่นั้นเสีย ปลูกแต่ที่เผาอันพอสมควร ณ ท้องสนามหลวง แล้วแต่จะเห็นสมควรกันต่อไป”
(เทศาภิบาล เล่ม 10 หน้า 59 และจากเรื่องงานถวายพระเพลิงศพ พระบรมศพ โดย นายยิ้ม ปัณฑยางกูร ในหนังสือจันทรเกษม ฉบับที่ 11 เมษายน 2499) อ้างตามหนังสือพระเมรุมาศฯ....ปริยวาที
![](http://www.hrh84yrs.org/kw_rip/meru/12.gif)
๑๒.
|
พระเมรุ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช วัดเบญจมบพิตร |
๑๓.
|
พระเมรุ สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส พ.ศ.๒๔๖๕ |
๑๔.
|
พระเมรุมาศ สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถพระพันปีหลวง ในรัชกาลที่ ๖ และ ๗
เมรุเจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม (สมเด็จพระปิยมาวดีฯ) เป็นงานที่สอง |
๑๕.
|
พระเมรุ สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรงทางสถาปัตยกรรม
ทรงมณฑปผสมปรางค์ งามแปลกตาผสมผสานกันดี |
๑๖.
|
พระเมรุ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนเพชรบูรณอินทราชัย |
๑๗.
|
พระเมรุมาศ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้านหลัง (ตะวันออก) แสดงศาลาเปลื้องเครื่อง |
๑๘.
|
พระเมรุมาศ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทัศนียภาพเวลากลางคืน โปร่ง-เบา-เรียบ-ง่าย
งามสง่า เป็นสถาปัตยกรรมสมบูรณ์ลักษณ์(ARCHITECTONIC) |
๑๙.
|
พระเมรุ สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี โปรดสังเกต ยอดมณฑป งดงามยิ่ง การออกจตุรมุขสมส่วน |
๒๐.
|
พระเมรุ สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
สถาปัตยกรรมเรือนยอดทรงมงกุฏมั่นคง งดงาม เป็นสถาปัตยกรรมสมบูรณ์ลักษณ์ (ARCHITECTONIC)
พระเมรุมาศเป็นสถาปัตยกรรมกำมะลอชั่วคราว (PSEUDO ARCHITECTURE) แต่มั่นคงดุจของจริง
(PERMANENT) |
๒๑.
|
พระเมรุ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงสงขลานครินทร์(จำลองแบบจากพระเมรุ
สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาพิมุข)พระที่นั่งทรงธรรม (ขวา) ศาลาเปลื้องเครื่อง (ซ้าย) |
๒๒.
|
พระเมรุมาศ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ ๘ |
๒๓.
|
พระเมรุมาศ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๗
พระบรมราชินีพระองค์สุดท้าย ในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ |
๒๔.
|
พระเมรุทิศ เป็น พระเมรุมณฑปขนาดน้อย |
๒๕.
|
พระเมรุ พระบุพโพ (น้ำเหลือง) ส่วนมากจะกระทำที่วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษดิ์ |
|
|
|
ที่มา : กระทู้ "พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ "
http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2006/11/K4862392/K4862392.html |
Advertisement
![เที่ยวมหกรรมนวดนานาชาติ ในงานแฟร์สุขภาพ เที่ยวมหกรรมนวดนานาชาติ ในงานแฟร์สุขภาพ](news_pic/p63548490516.jpg) เปิดอ่าน 10,320 ครั้ง ![เรื่องน่ารู้ สำหรับผู้ใช้คอมพิวเตอร์ทุกท่าน เรื่องน่ารู้ สำหรับผู้ใช้คอมพิวเตอร์ทุกท่าน](news_pic/p14559220420.jpg) เปิดอ่าน 11,410 ครั้ง ![บันไดเลื่อนตัวแรกของไทย บันไดเลื่อนตัวแรกของไทย](news_pic/p84034440038.jpg) เปิดอ่าน 14,909 ครั้ง ![พ่อแม่ควรแอด เฟซบุ๊ก Facebook ลูกไหม พ่อแม่ควรแอด เฟซบุ๊ก Facebook ลูกไหม](news_pic/p74583940114.jpg) เปิดอ่าน 12,344 ครั้ง ![ทำอย่างไรให้ "เด็ก" ปลอดภัย ใน "อินเตอร์เน็ต" ทำอย่างไรให้ "เด็ก" ปลอดภัย ใน "อินเตอร์เน็ต"](news_pic/p71152890634.jpg) เปิดอ่าน 11,505 ครั้ง ![ไขปริศนา ทำไม "มาร์ค ซัคเคอร์เบิร์ก" ชอบใส่เสื้อ"เหมือนกัน"ทุกวัน ไขปริศนา ทำไม "มาร์ค ซัคเคอร์เบิร์ก" ชอบใส่เสื้อ"เหมือนกัน"ทุกวัน](news_pic/p50229430852.jpg) เปิดอ่าน 18,682 ครั้ง ![งานประเพณีรับบัว 2552 งานประเพณีรับบัว 2552](news_pic/p32004820035.jpg) เปิดอ่าน 17,477 ครั้ง ![กลิ่นคนแก่คืออะไร? เปิดข้อสงสัยพร้อม 5 วิธีป้องกัน กลิ่นคนแก่คืออะไร? เปิดข้อสงสัยพร้อม 5 วิธีป้องกัน](news_pic/p48076810328.jpg) เปิดอ่าน 4,970 ครั้ง ![หนังสือเสียงสร้างสุขในโลกมืด หนังสือเสียงสร้างสุขในโลกมืด](news_pic/p20126920109.jpg) เปิดอ่าน 9,759 ครั้ง ![รู้ทันแก๊งบัตรเครดิต ขโมยง่ายกว่า ATM รู้ทันแก๊งบัตรเครดิต ขโมยง่ายกว่า ATM](news_pic/p61351510715.jpg) เปิดอ่าน 12,327 ครั้ง ![การหยุดหายใจในขณะหลับ (Sleep apnoea) การหยุดหายใจในขณะหลับ (Sleep apnoea)](news_pic/p87872200859.jpg) เปิดอ่าน 10,925 ครั้ง ![เปิดประตูบ้านทิศใด เจรจาความจะสำเร็จ เปิดประตูบ้านทิศใด เจรจาความจะสำเร็จ](news_pic/p64929580833.jpg) เปิดอ่าน 18,932 ครั้ง ![ประโยชน์ของวิตามินบี...ที่ไม่ควรมองข้าม ประโยชน์ของวิตามินบี...ที่ไม่ควรมองข้าม](news_pic/p94852290718.jpg) เปิดอ่าน 14,065 ครั้ง ![ถอนผมหงอก...ดีไหม ถอนผมหงอก...ดีไหม](news_pic/p14892730609.jpg) เปิดอ่าน 22,619 ครั้ง ![กระบวนท่าแก้ปวดหลัง กระบวนท่าแก้ปวดหลัง](news_pic/p40262920903.jpg) เปิดอ่าน 11,586 ครั้ง ![ทำไมเวลาเกา จึงหายคัน ทำไมเวลาเกา จึงหายคัน](news_pic/p47171101016.jpg) เปิดอ่าน 16,013 ครั้ง
|
!["สู่แสงสว่าง" หัวใจส่องเลนส์ "สู่แสงสว่าง" หัวใจส่องเลนส์](news_pic/p17163940605.jpg)
เปิดอ่าน 8,972 ☕ คลิกอ่านเลย |
![ประกาศสงกรานต์ 2554 นางสงกรานต์ปี 2554 ชื่อ กิริณีเทวี ประกาศสงกรานต์ 2554 นางสงกรานต์ปี 2554 ชื่อ กิริณีเทวี](news_pic/p30688760836.jpg)
เปิดอ่าน 19,548 ☕ คลิกอ่านเลย | ![สวยสู้ฤดูหนาว ด้วยสารพัดอาหารผิวจากธรรมชาติ สวยสู้ฤดูหนาว ด้วยสารพัดอาหารผิวจากธรรมชาติ](news_pic/p49905430802.jpg)
เปิดอ่าน 9,650 ☕ คลิกอ่านเลย | ![เทคนิค"อ่านเร็ว"ใช้ไม่ได้ผล เทคนิค"อ่านเร็ว"ใช้ไม่ได้ผล](news_pic/p82311991235.jpg)
เปิดอ่าน 10,466 ☕ คลิกอ่านเลย | ![iPhone 6 เปิดตัวแล้ว ไอโฟน6 มีอะไรใหม่บ้าง มาดูกัน iPhone 6 เปิดตัวแล้ว ไอโฟน6 มีอะไรใหม่บ้าง มาดูกัน](news_pic/p85915030625.jpg)
เปิดอ่าน 31,242 ☕ คลิกอ่านเลย | ![ผักพื้นบ้าน 13 ชนิด ที่ช่วยลดน้ำตาลในเลือด ไม่ทำลายตับ ผักพื้นบ้าน 13 ชนิด ที่ช่วยลดน้ำตาลในเลือด ไม่ทำลายตับ](news_pic/p53439750606.jpg)
เปิดอ่าน 85,896 ☕ คลิกอ่านเลย | ![กรมวิทย์ยัน ตรวจขวดน้ำพลาสติกทิ้งกลางแดดร้อน ไม่พบสารพิษไดออกซิน กรมวิทย์ยัน ตรวจขวดน้ำพลาสติกทิ้งกลางแดดร้อน ไม่พบสารพิษไดออกซิน](news_pic/p99503891112.jpg)
เปิดอ่าน 8,765 ☕ คลิกอ่านเลย |
|
≡ เรื่องน่าอ่าน/สาระน่ารู้ ≡ ![ทำไมแมวไม่ชอบน้ำ ทำไมแมวไม่ชอบน้ำ](news_pic/p81283801508.jpg)
เปิดอ่าน 8,995 ครั้ง | ![eco car เทรนด์ใหม่ รถเล็ก ประหยัดพลังงาน eco car เทรนด์ใหม่ รถเล็ก ประหยัดพลังงาน](news_pic/p41229570548.jpg)
เปิดอ่าน 17,455 ครั้ง | ![ประโยชน์ของว่านหางจระเข้ ประโยชน์ของว่านหางจระเข้](news_pic/p97620980640.jpg)
เปิดอ่าน 41,494 ครั้ง | ![ประโยชน์ "คาเฟอีน" ในกาแฟ ประโยชน์ "คาเฟอีน" ในกาแฟ](news_pic/p73295772209.jpg)
เปิดอ่าน 50,908 ครั้ง | ![กำเนิดหมากฝรั่ง กำเนิดหมากฝรั่ง](news_pic/p92341460811.jpg)
เปิดอ่าน 18,800 ครั้ง |
|
|