การสร้างวินัยเชิงบวก เป็นวิธีการป้องกันพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ซึ่งพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์มีเหตุมาจากการกระทำที่ต้องการให้ผู้อื่นสนใจ อาจเกิดจากพันธุกรรม สภาพแวดล้อมทางสังคม หรือความต้องการทางจิตใจ เมื่อครูหรือผู้ปกครองต้องการหยุดพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ดังกล่าว ส่วนใหญ่จะใช้วิธีการลงโทษ ซึ่งเป็นวิธีการที่เห็นผลได้เร็ว สามารถควบคุมพฤติกรรมได้ทันที แต่วิธีการลงโทษนี้จะไม่ได้ผลในระยะยาว วิธีควบคุมพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์อีกวิธีหนึ่งซึ่งตรงข้ามกับการลงโทษ คือการสร้างวินัยเชิงบวก
การลงโทษ คือ การกระทำต่อผู้อื่นที่ทำผิดระเบียบหรือมีความประพฤติไม่เหมาะสม ซึ่งการลงโทษจะมีผล 3 ทาง คือ
- ลงโทษต่อร่างกาย
- ลงโทษต่อจิตใจ
- ลงโทษต่อร่างกายและจิตใจ
การสร้างวินัย คือ กระบวนการทำให้มีพฤติกรรม หรือแสดงพฤติกรรมที่พึงประสงค์
- ทางบวก คือ ใช้วิธีการประนีประนอม แบบมีส่วนร่วม มีผลดีในระยะยาว
- ทางลบ คือ ใช้วิธีการรุนแรง ลงโทษ มีผลหยุดพฤติกรรมในระยะเวลาสั้นๆ