ชาวอีสานมักนิยมรักษาโรคด้วยตนเอง มีความเชื่อที่สืบต่อกันมานานโดยใช้ยากลางบ้าน (ยาสมุนไพร) ที่มีอยู่ในท้องถิ่นรักษาหรือความเชื่อในเรื่องของเคล็ดการ รักษา ซึ่งได้จากพืชสัตว์ สิ่งอื่น ๆ ที่มีอยู่ในท้องถิ่นรักษาดังเช่น
.1 ยากลางบ้านที่สามารถรักษาโรคได้จากพืช อื่น ๆ เช่น กระเทียม ขิง ข่า ตะไคร้ ผักชี กระชาย มะกรูด รักษาโรคเกี่ยวกับลมในท้อง
1. ข้าวเย็นเหนือข้าวเย็นได้แก้ร้อนใน
2. ใบคว่ำตายหงายเป็น ใช้ปิดแก้ฝี บรรเทาอาการอักเสบ
3. ขี้เหล็ก แก้โรคเหน็บชา
4. ชะอม มหาหิงส์ และใบสะระแหน่ แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ
5. ชุปเห็ดบำรุงหัวใจ ทำให้นอนหลับ
6. ผักบุ้ง ผักตำลึง และฟักทอง ช่วยบำรุงสายตา
7. ทองพันชั่งแก้โรคผิวหนัง
8. บอระเพ็ด แก้โรคฝีดาษ
2 ยากลางบ้านที่ทำจากสัตว์ เช่น
1. น้ำผึ้งใช้เป็นน้ำกระสาย อายุยืน
2. ดีงูเหลือม ใช้กินเพื่อดับพิษทรวง แก้ตามัว ตาแฉะ ส่วนดีหมี ดีค่างและตะพาบ กินดับ พิษภายในแก้พิษเพ้อคลั่ง สติลอย ตาลอย
3. เขากวาง ฝนกับยอดใบไผ่แก้เด็กเป็นซาง
4. ชะมดเช็ด เป็นตัวยาบำรุงโลหิต บำรุงหัวใจ
5. ตะขาบเผาไฟ ละลายกับน้ำผึ้งแก้หละ
6. จิ้งจก ตุ๊กแก ย่างไฟ แก้ตานขโมยพุงโร
7. เป็นหืด ใช้แมลงสาบหุ้มด้วยดินเหนียว เผาแล้วป่นกินกับเหล้า
8. คนหัวล้านใช้ไขมันปูทะเลทา ผมจะขึ้น
9. ดีหมีหั่นเป็นชิ้นแช่กับเหล้าโรง กินแก้ช้ำในทำลายเลือดก้อน
10. กระดูกกระต่ายฝนกับน้ำซาวข้าว แก้เป็นแผลแล้วกลายเป็นบาดทะยัก
3 สิ่งที่มีอยู่ภายในท้องถิ่น สามารถรักษาโรคได้ เช่น
1. มะนาวผสมดินสอพอง ทาแก้ฟกช้ำดำเขียว
2. ปูนแดงที่กินกับหมากทาแก้แมลงสัตว์กัดต่อย
3. น้ำตาลปี๊บผสมมะนาวและขี้นกแดง กวาดคอแก้ไอกรน
4. ใบพลูตำผสมเหล้าโรง ทาแก้ลมพิษ
5. น้ำร้อนลวก ไฟลวก ให้เอาน้ำปลาราด
6. มดกัดให้เอาน้ำรด น้ำจะดับพิษ
7. แผลเลือดไหลไม่หยุด ให้ใช้สารส้มตำยัดแผลเลือดจะหยุด
8. ต้นนมราชสีห์ตำกับเหล้า แปะทาที่แผลแก้พิษปวดจากปลาดุกแทง
9. ใบลิ้นพญานาคตำกินกับเหล้า แก้ช้ำใน
10. มะนาว กำมะถัน ทาแก้เกลื้อน
11. ผิวไม้ไผ่กินกับน้ำปูนใส แก้บิด
4 การเชื่อเคล็ดในการรักษาโรค ชาวอีสานจะเชื่อเคล็ดดังตัวอย่าง เช่น
1. ก้างติดคอ ให้เด็กที่เป็นลูกคนสุดท้องใช้หัวแม่เท้ากดที่คอหรือใช้ตีนแมวเขี่ยเบา ๆที่คอ
2. ถูกเสน่ห์ต้องกินน้ำใต้ท้องเรือ
3. เมาเห็ดให้ใช้น้ำล้างหัวล้านแก้
4. หมากัดให้เอาขนแมววางบนปากแผล เอาชันโรยแล้วกลั้นใจเอารองเท้าตบ
5. เป็นฝีใช้ปูนสูน เป็นคางทูมใช้เชียนหนังสือจีนคำว่าเสือ
6. เพ้อไข้เป็นเพราะผีเข้า ให้รดน้ำมนต์หรือใช้หวายลงอาคมตีคนไข้
7. คนนอนกัดฟัน ให้กินเนื้อมะพร้าวที่ใช้น้ำมะพร้าวล้างหน้าศพ
8. เด็กปัสสาวะรดที่นอน ให้กราบแม่เตาไฟจะหาย
9. แผลไฟไหม้ น้ำร้อนรวก ใช้วิธีพ่นพิษดับไฟ
10. คนมีท้องจะให้คลอดลูกง่าย ให้ใช้ดอกบัวที่นาควันเสมาก่อนเข้าโบสถ์มาต้มกินน้ำ
11. ป้องกันงูกัดให้ใช้มะนาว 1 ลูกติดตัวไว้
12. ผู้หญิงท้องแก่กินงูลอกครอบ จะทำให้คลอดง่าย
หมายเหตุ ความเชื่อเหล่านี้เป็นความเชื่อท้องถิ่น บางความเชื่อไม่ขอแนะนำให้ทดลอง เพราะอาจจะเป็นอันตรายต่อชีวิาตได้ค่ะ
ขอบคุณบทความ
เวบการศึกษาคู่มือรายวิชา 234 119 ครูกับสังคมอีสาน และ horoscope.thaiza.com/