บทความประกันคุณภาพการศึกษาโรงเรียนการศึกษาพิเศษ

มาตรฐานการศึกษา  ตัวบ่งชี้  และเกณฑ์พิจารณา    

เพื่อการประเมินคุณภาพการศึกษาโรงเรียนเฉพาะทางความพิการทางสติปัญญา

โดย  นายสุวิทย์  สุทาลา

รหัสประจำตัว  508914124

สาขาวิชา  การบริหารการศึกษา

                โรงเรียนศึกษาพิเศษหรือโรงเรียนเฉพาะทางความพิการทางสติปัญญา  เป็นสถานศึกษาหนึ่งที่จัดการศึกษาให้แก่เด็กไทย  ซึ่งเด็กไทยกลุ่มนี้อาจมีความแตกต่างจากเด็กไทยคนอื่น  ตรงที่ว่า  เป็นเด็กที่มีความบกพร่องทางสติปัญญา ซึ่งเด็กกลุ่มนี้ก็จะต้องได้รับสิทธิทางการศึกษาเช่นเดียวกับเด็กไทยคนอื่นๆ  เช่นกัน    

                พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ  พ.ศ.  2542  แก้ไขเพิ่มเติม  (ฉบับที่  2  )  พ.ศ.  2545  มาตรา  10  ได้กล่าวว่า  การจัดการศึกษาให้บุคคลมีสิทธิและโอกาสเสมอกันในการรับบริการศึกษาขั้นพื้นฐานไม่น้อยกว่า  12  ปีที่รัฐต้องจัดให้อย่างทั่วถึงและมีคุณภาพโดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย  และการจัดการศึกษาสำหรับบุคคลซึ่งมีความบกพร่องทางร่างกาย  จิตใจ  สติปัญญา  อารมณ์  สังคม  การสื่อสารและการเรียนรู้  หรือมีร่างกายพิการ  หรือทุพพลภาพ  หรือบุคคลซึ่งไม่สามารถพึ่งตนเองได้หรือไม่มีผู้ดูแล  ด้อยโอกาส  ต้องจัดให้บุคคลดังกล่าวมีสิทธิและโอกาสทางการศึกษาขั้นพื้นฐานเป็นพิเศษ

                การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานจึงมีอุดมณ์การในการจัดการศึกษาว่า  เป็นการจัดการศึกษาเพื่อปวงชน  โดยรัฐต้องจัดให้มีการศึกษาขั้นพื้ฐาน  เพื่อพัฒนาเยวชนไทยทุกคนให้มีคุณลักษณะที่พึงประสงค์  ทั้งในฐานะที่เป็นพลเมืองไทยและพลเมืองโลก  เพื่อเป็นรากฐานที่พอเพียงสำหรับการใฝ่รู้  ใฝ่เรียนตลอดชีวิต  รวมทั้งเพื่อการพัฒนาหน้าที่การงานและการพัฒนาคุณภาพชีวิตส่วนตนและครอบครัว  และเพื่อสร้างความเป็นรากฐานที่แข็งแกร่งสำหรับการสร้างสรรค์สังคมไทยให้เป็นสังคมแห่งการเรียนรู้  เพื่อพัฒนาประเทศที่ยั่งยืนในอนาคต  และการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานนั้นได้ยึดหลักที่สอดคล้องกับอุดมการณ์ดังนี้

                1.  หลักการพัฒนาผู้เรียนอย่างครบถ้วน  ทั้งร่างกาย  จิตใจ  สติปัญญา  ความรู้และคุณธรรม  เป็นผู้มีจริยธรรมในการดำเนินชีวิต  สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข  ไฝ่รู้  มีทักษะในการแสวงหาความรู้ที่พอเพียงต่อการพัฒนางานอาชีพและคุณภาพชีวิตส่วนตน  สามารถเผชิญความเปลี่ยนแปลงได้อย่างเท่าทันและชาญฉลาด  และมีความเป็นประชาธิปไตย

                2.  หลักการจัดการศึกษาเพื่อความเป็นไทย  ให้มีความรักและภาคภูมิใจในท้องถิ่นและประเทศชาติ  มีความรู้และทักษะพื้นฐานสำหรับการประกอบอาชีพสุจริต  มีความมุ่งมั่น  ขยัน  ซื่อสัตย์  ประหยัด  อดทน  มีลักษณะนิสัยและทัศนคติที่พึงประสงค์  เพื่อเป็นสมาชิกที่ดีของครอบครัว  ชุมชน  สังคมไทยและสังคมโลก

                3.  หลักแห่งความเสมอภาค  คนไทยทั้งปวงต้องมีสิทธิ์เสมอกันในการรับการศึกษาไม่น้อยกว่า  12 ปี  อย่างทั่วถึงเท่าเทียม  ควบคู่ไปกับความมีคุณภาพ  โดยไม่แบ่งชนชั้นหรือความแตกต่างทางสังคมวัฒนธรรม

                4.  หลักการมีส่วนร่วม  องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและเอกชนมีส่วนร่วมในการบริหารและการจัดการศึกษาร่วมกับคณะกรรมการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาและสถานศึกษา  เพื่อเสริมสร้างเอกลักษณ์ศักดิ์ศรีและตอบสนองความต้องการท้องถิ่น  ตามนัยของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย  พ.ศ.  2540  เกี่ยวกับการกระจายอำนาจ

                5.  หลักแห่งความสอดคล้อง  อุดมการณ์  หลักการณ์และมาตรฐานในการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานต้องสอดคล้องระหว่างสาระบัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอณาจักรไทย  พ.ศ.  2540  พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ  พ.ศ.  2542  แก้ไขเพิ่มเติม  (ฉบับที่  2  )  พ.ศ.  2545  นโยบายรัฐบาลที่แถลงต่อรัฐบาล  สอดคล้องกับมาตรฐานการศึกษาของชาติและสัมพันธ์เชื่อมโยงกับมาตรฐานการศึกษาอาชีวศึกษา  และมาตรฐานการอุดมศึกษา

                เพื่อให้การศึกษาเป็นไปตามอุดมการณ์  หลักการ  การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน  และเป็นไปตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ  พ.ศ.  2542  แก้ไขเพิ่มเติม  (ฉบับที่  2  )  พ.ศ.  2545  มาตรา  47  โรงเรียนจึงจะต้องมีการประกันคุณภาพการศึกษา  ซึ่งประกอบด้วย  ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายใน  และระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายนอก  ซึ่งการประกันคุณภาพการศึกษามีความสำคัญดังนี้

                1. ทำให้ประชาชนได้รับข้อมูลคุณภาพการศึกษาที่เชื่อถือได้ เกิดความเชื่อมั่นและสามารถตัดสินใจเลือกใช้บริการที่มีคุณภาพมาตรฐาน

                2. ป้องกันการจัดการศึกษาที่ไม่มีคุณภาพ ซึ่งจะเป็นการคุ้มครองผู้บริโภคและเกิดความเสมอภาคในโอกาสที่จะได้รับการบริการการศึกษาที่มีคุณภาพอย่างทั่วถึง

                3. ทำให้ผู้รับผิดชอบในการจัดการศึกษามุ่งบริหารจัดการศึกษาสู่คุณภาพและมาตรฐานอย่างจริงจัง ซึ่งมีผลให้การศึกษามีพลังที่จะพัฒนาประชากรให้มีคุณภาพอย่างเป็นรูปธรรมและต่อเนื่อง

                การประกันคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนศึกษาพิเศษนั้นจะมีวิธีการ  กระบวนการคล้ายกับโรงเรียนอื่นๆ  ในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน  แต่มาตรฐานการศึกษา  ตัวบ่งชี้  และเกณฑ์พิจารณา  อาจแตกต่างเนื่องจากไม่สามารถนำมาประเมินกับสถานศึกษาที่จัดการศึกษาเฉพาะทางได้  ซึ่งมาตรฐานเพื่อการประเมินโรงเรียนเฉพาะความพิการทางสติปัญญามีดังต่อไปนี้ 

ด้านผู้เรียน

มาตรฐานที่  1      ผู้เรียนมีคุณธรรมจริยธรรมและค่านิยมที่พึงประสงค์

                ตัวบ่งชี้  1.1           ผู้เรียนมีวินัย  มีความรับผิดชอบ

                ตัวบ่งชี้  1.2           ผู้เรียนมีความซื่อสัตย์  สุจริต

                ตัวบ่งชี้  1.3           ผู้เรียนมีความกตัญญูกตเวที

มาตรฐานที่  2      ผู้เรียนมีสุขนิสัยสุขภาพกาย  และสุขภาพจิตที่ดี

                ตัวบ่งชี้   2.1          ผู้เรียนรู้จักดูแลสุขภาพ  สุขนิสัย  และออกกำลังกายสม่ำเสมอ

                ตัวบ่งชี้  2.2           ผู้เรียนมีสมรรถภาพทางกายตามเกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกาย                                                      ตามความบกพร่องแต่ละระดับและประเภทความพิการ

                ตัวบ่งชี้   2.3          ผู้เรียนไม่เสพหรือแสวงหาผลประโยชน์จากสิ่งเสพติด  และสิ่งมอมเมา                                                หลีกเหลี่ยงสภาวะที่เสี่ยงต่อความรุนแรง  โรคภัย  และอุบัติเหตุ  รวมทั้ง                                    ปัญหาทางเพศ    

                ตัวบ่งชี้  2.4          ผู้เรียนมีความมั่นใจ  กล้าแสดงออกอย่างเหมาะสมและให้เกียรติผู้อื่น

                ตัวบ่งชี้  2.5          ผู้เรียนร่าเริง  แจ่มใส่  มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีต่อเพื่อน  ครู  และผู้อื่น

มาตรฐานที่  3      ผู้เรียนมีสุนทรียภาพและลักษณะนิสัยด้านศิลปะ  ดนตรีและกีฬา

                ตัวบ่งชี้  3.1          ผู้เรียนมีความชื่นชมและชอบกิจกรรมหรือด้านศิลปะ / นาฏศิลป์หรือ                                 ด้านกีฬา  นันทนาการหรือกิจกรรมด้านศิลปวัฒนธรรม

มาตรฐานที่  4      ผู้เรียนมีความสามารถในการคิดวิเคราะห์  คิดสังเคราะห์  มีวิจารณญาณ                                            มีความคิดสร้างสรรค์  คิดไตร่ตรองและมีวิสัยทัศน์

                ตัวบ่งชี้  4.1          ผู้เรียนมีความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสิ่งต่างๆ  ที่เกิดจากการเรียนรู้

                ตัวบ่งชี้  4.2          ผู้เรียนสามารถแก้ปัญหาได้เหมาะสมกับวัย

                ตัวบ่งชี้  4.3          ผู้เรียนมีจินตนาการและความคิดริเริ่มสร้างสรรค์

มาตรฐานที่  5      ผู้เรียนมีความรู้และทักษะที่จำเป็นตามหลักสูตร

                มาตรฐานที่  5.1 – 5.8  ตามสาระการเรียนรู้  8  กลุ่มสาระวิชา

มาตรฐานที่  6      ผู้เรียนมีการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง  รักการเรียนรู้  และพัฒนาตนเองอย่าง                 ต่อเนื่อง

                ตัวบ่งชี้  6.1          ผู้เรียนมีนิสัยรักการอ่าน  สนใจแสวงหาความรู้จากแหล่งต่างๆ  รอบตัว                                              อย่างเหมาะสม             

                ตัวบ่งชี้  6.2          ผู้เรียนใฝ่รู้  ใฝ่เรียน  สนุกกับการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง

มาตรฐานที่  7      ผู้เรียนมีทักษะในการทำงาน  รักการทำงาน  สามารถทำงานร่วมกับผู้อื่นได้

                ตัวบ่งชี้  7.1          ผู้เรียนสามารถทำงานตามลำดับขั้นตอน  ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

                ตัวบ่งชี้  7.2           ผู้เรียนสามารถช่วยเหลือตนเองในชีวิตประจำวันและมีทักษะชีวิต / ทักษะ                                         การใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น   

ด้านครู

มาตรฐานที่  8      ครูมีคุณวุฒิ / ความรู้ความสามารถตรงกับงานที่รับผิดชอบและมีครุพอเพียง    

                ตัวบ่งชี้  8.1          ครูมีลักษณะที่เหมาะสม

                ตัวบ่งชี้  8.2          ครูที่จบปริญญาตรีขึ้นไป

                ตัวบ่งชี้  8.3          ครูที่สอนตรงตามวิชาเอก / โท  หรือความถนัด

                ตัวบ่งชี้  8.4          ครูได้รับการพัฒนาในวิชาชีพที่สอนหรือวิชาครูตามที่คุรุสภากำหนด

                 ตัวบ่งชี้ 8.5          สถานศึกษามีจำนวนครูตามเกณฑ์

มาตรฐานที่  9      ครูมีความสามารถในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนอย่างมีประสิทธิภาพและ                               เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

                ตัวบ่งชี้  9.1          ครูสามารถสอนบูรณาการทุกกลุ่มสาระอย่างมีประสิทธิภาพและเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

ด้านผู้บริหาร

มาตรฐานที่  10    ผู้บริหารมีภาวะผู้นำและมีความสามารถในการบริหารจัดการ

                ตัวบ่งชี้ที่  10.1     ผู้บริหารมีคุณธรรม  จริยธรรม  มีความมุ่งมั่น  และอุทิศตนในการทำงาน

                ตัวบ่งชี้ที่  10.2     ผู้บริหารมีความคิดริเริ่มและมีวิสัยทัศน์

                ตัวบ่งชี้ที่  10.3     ผู้บริหารมีความสามารถในการบริหารวิชาการและเป็นผู้นำทางวิชาการ

                ตัวบ่งชี้ที่  10.4     ผู้บริหารมีการบริหารที่มีประสิทธิผลและผู้เกี่ยวข้องพึงพอใจในการ                                                     บริหาร

มาตรฐานที่  11    สถานศึกษามีการจัดองค์กร  โครงสร้างและการบริหารงานอย่างเป็นระบบ  ครบ                               วงจร  ให้บรรลุเป้าหมายการศึกษา

                ตัวบ่งชี้  11.1        สถานศึกษามีการจัดองค์กร  โครงสร้างการบริหารและระบบการบริหารที่                                           มีความคล่องตัวสูง  ปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสม

                ตัวบ่งชี้  11.2        สถานศึกษามีการบริหารเชิงกลยุทธ์

                ตัวบ่งชี้  11.3        สถานศึกษามีการบริหารโดยใช้หลักการมีส่วนร่วมและมีการตรวจสอบ                                              ถ่วงดุล

                ตัวบ่งชี้  11.4        สถานศึกษามีระบบและดำเนินการประกันคุณภาพภายในเป็นไปตามกฎ                                             กระทรวง

มาตรฐานที่  12    สถานศึกษามีการจัดกิจกรรมและการเรียนการสอนโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

                ตัวบ่งชี้  12.1        สถานศึกษามีการจัดสภาพแวดล้อมและการบริการที่ส่งเสริมให้ผู้เรียน                                                พัฒนาตามธรรมชาติเต็มศักยภาพ

                ตัวบ่งชี้  12.2        สถานศึกษามีการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญสอดคล้อง                                        กับศักยภาพของผู้เรียน

                ตัวบ่งชี้  12.3        สถานศึกษามีการจัดกิจกรรมส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนอย่างหลากหลาย

มาตรฐานที่  13    สถานศึกษามีหลักสูตรที่เหมาะสมกับผู้เรียนและท้องถิ่น  มีสื่อการเรียนการสอนที่                          เอื้อต่อการเรียนรู้

                ตัวบ่งชี้  13.1        สถานศึกษามีหลักสูตรและเนื้อหาสาระการเรียนรู้  สอดคล้องกับหลักสูตร                                        แกนกลางและความต้องการของผู้เรียนที่มีความบกพร่องทางสติปัญญา                                               และท้องถิ่น

                ตัวบ่งชี้  13.2        สถานศึกษามีสิ่งอำนวยความสะดวกและสื่อการเรียนการสอนที่เหมาะสม                                         และเอื้อต่อการเรียนรู้ของนักเรียนที่มีความบกพร่องทางสติปัญญา

มาตรฐานที่  14    สถานศึกษาส่งเสริมความสัมพันธ์  และความร่วมมือกับชุมชนในการพัฒนา                                     การศึกษา

                ตัวบ่งชี้  14.1        สถานศึกษามีระบบและกลไกในการส่งเสริมความสัมพันธ์และความ                                                   ร่วมมือกับชุมชนในการพัฒนาการศึกษา

                ตัวบ่งชี้  14.2        สถานศึกษามีสิ่งอำนวยความสะดวกและสื่อการเรียนการสอน  กิจกรรมที่                                         ส่งเสริมความสัมพันธ์และความร่วมมือกับชุมชนในการพัฒนา                                                            สถานศึกษา