ครูบ้านนอก

โครงการการส่งเสริมการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ หน้าที่พลเมือง คุณธรรม จริยธรรม

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาชลบุรี เขต ๓

ชื่อผลงาน ถอดรหัสเหตุการณ์สำคัญทางการเมืองในสมัยกรุงธนบุรี

ชื่อเจ้าของผลงาน นางณภัชนันท์ พุมมา ตำแหน่ง ครูผู้ช่วย

สังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาชลบุรี เขต ๓

ประเภทผลงาน

 นวัตกรรมการจัดการเรียนการสอนประวัติศาสตร์ หน้าที่พลเมือง คุณธรรม จริยธรรมของครูผู้สอน

๑. ความสำคัญของผลงาน

การสร้างนวัตกรรมประวัติศาสตร์ "เหตุการณ์สำคัญทางการเมืองในสมัยกรุงธนบุรี " มีความสำคัญในการอนุรักษ์และเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของไทยในช่วงเวลาที่กรุงธนบุรีเป็นเมืองหลวง โดยมีจุดมุ่งหมายช่วยให้นักเรียนสามารถเข้าใจเหตุการณ์สำคัญในช่วงกรุงธนบุรีได้ดีขึ้น เช่น การก่อตั้งกรุงธนบุรี การปฏิวัติราชการในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสิน และการฟื้นฟูประเทศหลังจากเสียกรุงศรีอยุธยา โดยการนำเทคโนโลยี การสร้างนวัตกรรมที่ช่วยให้สามารถเข้าถึงข้อมูลประวัติศาสตร์ในรูปแบบที่น่าสนใจและทันสมัย ทำให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เสริมสร้างความภาคภูมิใจในชาติไทย เข้าใจในบริบททางสังคมและการเมืองในช่วงเวลานั้น ได้รู้จักประวัติศาสตร์ในเชิงลึกและสร้างความภาคภูมิใจในมรดกทางวัฒนธรรมของไทย

๑.๑ เหตุผลที่เกิดจากแรงบันดาลใจความจำเป็นปัญหาหรือความต้องการ

แรงบันดาลใจหลักคือการกระตุ้นให้นักเรียนได้รู้จักและเข้าใจเหตุการณ์สำคัญในสมัยกรุงธนบุรี การนำเสนอในรูปแบบนวัตกรรมใหม่ผ่านการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ ต้องการเปลี่ยนวิธีการเรียนประวัติศาสตร์ให้มีความสนุก น่าติดตาม และมีส่วนร่วมของผู้เรียนมากขึ้น โดยเฉพาะเนื้อหาเกี่ยวกับเหตุการณ์ในสมัยกรุงธนบุรี ซึ่งเป็นช่วงเวลาสำคัญในการกอบกู้เอกราชและฟื้นฟูชาติไทยหลังเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 เข้าใจถึงความสำคัญของเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในอดีต เพื่อเสริมสร้างความภาคภูมิใจในชาติการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมและการส่งเสริมการเรียนรู้ในสังคมปัจจุบัน

1.2 แนวคิดหลักการสำคัญที่เกี่ยวข้องกับผลงาน หรือนวัตกรรมที่นำมาใช้อ้างอิงในการออกแบบผลงานหรือนวัตกรรม

การคำนึงถึงหลักการที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจได้อย่างมีประสิทธิภาพของผู้เรียน สามารถนำเสนอประวัติศาสตร์ในรูปแบบที่ทันสมัยและเข้าถึงง่าย เพื่อให้เหมาะสมกับยุคปัจจุบัน แนวคิดที่เน้นให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ๆ แทนที่จะเป็นแค่การอ่านตำราเพียงอย่างเดียว ซึ่งสามารถเพิ่มความน่าสนใจและเข้าใจได้ง่ายยิ่งขึ้น การออกแบบผลงานที่เน้นการโต้ตอบระหว่างผู้เรียนกับเนื้อหาผ่านสื่อดิจิทัล เช่น เกมการศึกษาหรือแอปพลิเคชันที่ให้ผู้เรียนสามารถเลือกและตัดสินใจในสถานการณ์ต่าง ๆ เพื่อทำให้การเรียนรู้มีความสนุกและมีส่วนร่วม มีความเหมาะสมและตอบสนองความต้องการของผู้เรียน

2. วัตถุประสงค์และเป้าหมายของผลงาน

2.1 วัตถุประสงค์

1. เพื่อสร้างนวัตกรรมสื่อที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้เกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญทางการเมืองในสมัยกรุงธนบุรีให้มีความน่าสนใจและเข้าใจง่าย

2. เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมและกระตุ้นความสนใจของผู้เรียนต่อเนื้อหาด้านประวัติศาสตร์การเมืองไทย

3. เพื่อประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ของผู้เรียนหลังจากใช้เกมเป็นเครื่องมือในการเรียนการสอน

๒.๒ เป้าหมาย

เป้าหมายเชิงปริมาณ

- นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/2 โรงเรียนบ้านโป่งสะเก็ต ได้เรียนรู้โดยใช้นวัตกรรมเกมถอดรหัสภาพ ทราบความกรุงธน คิดเป็นร้อยละ 90 %

¬ เป้าหมายเชิงคุณภาพ

- นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/2 โรงเรียนบ้านโป่งสะเก็ต ร้อยละ 80 ของทั้งหมด มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนเพิ่มขึ้น

3. กระบวนการผลิตผลงานหรือขั้นตอนการดำเนินงาน

กระบวนการและขั้นตอนการดำเนินการจัดการเรียนการสอน พัฒนาทักษะการอ่านออกเขียนได้ โดยใช้นวัตกรรมเกมการเรียนรู้ (Game-based learning) รูปแบบ S-T-A-R Model ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/2 โรงเรียนบ้านโป่งสะเก็ตกระบวนการดําเนินงานวงจรบริหารที่มีคุณภาพ PDCA ดังนี้

๑. ขั้นการวางแผน (P : Plan) โดยการค้นหาข้อมูล ออกแบบกิจกรรม แบบวัดและประเมินผล

๑.๑ ศึกษาวิเคราะห์ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาประวัติศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/2 โรงเรียนบ้านโป่งสะเก็ต

๑.๒ ศึกษาวิเคราะห์หลักสูตรแกนกลาง ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

๑.๓ ศึกษาแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนโดยใช้รูปแบบ S-T-A-R Model

๑.๔ ออกแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ โดยใช้นวัตกรรมเกมการเรียนรู้ (Game-based learning)

๒. ขั้นดำเนินการ (Do : D) การปฏิบัติตามแผนที่วางไว้โดย

๒.๑ ดำเนินการตามแผนการจัดการเรียนรู้ โดยใช้นวัตกรรมบันได ๕ ขั้น รูปแบบ S-T-A-R Model

๓. ขั้นตรวจสอบและประเมินผล (Check : C)

๓.๑ ใบงานเหตุการณ์สำคัญทางการปกครองในสมัยกรุงธนบุรี

๓.๒ ประเมินความสามารถด้านการวิเคราะห์ความสามารถในการตีความภาพและเชื่อมโยงกับข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์

๓.๓ วิเคราะห์หาค่าผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน

๔. ขั้นนำผลการประเมินมาปรับปรุง (Action : A)

๔.๑ นักเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรมนี้ มีเจตคติที่ดีในการเรียนรู้ ให้ความร่วมมือดี ความพึงพอใจในการจัดกิจกรรม ต้องการให้นักเรียนมีความกล้าแสดงออกและมั่นใจในการเรียนมากขึ้น ซึ่งจะนำผลที่ได้มาปรับปรุง พัฒนาต่อยอดต่อไป

แนวคิดหลัก/หลักการสำคัญที่เกี่ยวข้องกับรูปแบบ S-T-A-R Model

รูปแบบ S-T-A-R Model มี ๔ ขั้นตอน ดังนี้

๑. ขั้นเตรียมพร้อม (Set-up: S)

๑.๑ ขั้นนำเข้าสู่บทเรียนกระตุ้นความสนใจด้วยเพลง โดยครูเปิดเพลงเจ้าตาก ของศิลปินวงคาราบาวให้นักเรียนฟัง พร้อมแจกเนื้อเพลงประกอบ แล้วให้นักเรียนร่วมกันสรุปเนื้อหาของเพลงและตอบคำถามต่อไปนี้

- เพลงดังกล่าว มีเนื้อหาสำคัญเกี่ยวกับเรื่องใด

- ความเข้มแข็งทางการทหารของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ส่งผลต่อความมั่นคงและความเจริญรุ่งเรืองของอาณาจักรธนบุรีอย่างไรบ้าง โดยครูคอยกระตุ้นให้นักเรียนทุกคนมีส่วนร่วมในการตอบคำถาม เพื่อทบทวนความรู้เดิมของนักเรียน

๑.๒ ครูเตรียมความเข้าใจเกี่ยวกับวิธีเล่นเกม “ถอดรหัสภาพ ทราบความกรุงธน”และสร้างข้อตกลงในการเรียน

๒. ขั้นทบทวนความรู้เดิม เชื่อมโยงความรู้ใหม่ (Tie in : T)

๒.๑ ครูให้นักเรียนตอบคำถามจากบัตรคำประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี เช่น "จุดยุทธศาสตร์ในการดินเรือทางออกสู่ทะเล" – "ปากน้ำ"

๒.๒ ทบทวนความรู้โดยสุ่มถามนักเรียนให้ตอบทีละคน

๓. ขั้นเรียนรู้ (Active learning : A)

๓.๑ สื่อการเรียนรู้ Power Point เหตุการณ์สำคัญทางการปกครองสมัยกรุงธนบุรี หลังกรุงศรีอยุธยาเสียกรุง การกอบกู้เอกราช และการตั้งเมืองใหม่ภาพสถานที่สำคัญ เช่น วัดแจ้ง ป้อมวิไชยประสิทธิ์ ค่ายบางกุ้ง ฯลฯ

๓.๒ ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่ม เล่นเกมถอดรหัสภาพ ทราบความกรุงธน และช่วยกันอธิบายวิเคราะห์เหตุการณ์สำคัญทางการปกครองสมัยกรุงธนบุรี เรียงลำดับเส้นเวลาตั้งแต่การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 จนถึงการสิ้นสุดการปกครองในสมัยกรุงธนบุรี

๔. ขั้นย้ำทวนการเรียนรู้ (Repeat : R)

๔.๑ ครูและนักเรียนแลกเปลี่ยนเรียนรู้แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับบทเรียนที่ได้เรียน

๔.๒ ครูให้นักเรียนทำใบงาน

๔.๓ ครูเฉลยใบงานและตรวจสอบความถูกต้อง และพานักเรียนทบทวนความรู้ที่ได้จากการเรียน

ลำดับขั้นตอนการพัฒนา ( Flow Chart )

แนวทางปฏิบัติที่เป็นเลิศ

3.1 การออกแบบผลงาน/นวัตกรรม

1. ศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญ

- รวบรวมข้อมูลเหตุการณ์สำคัญทางการปกครองสมัยกรุงธนบุรี เช่น การกอบกู้เอกราชจากพม่า การตั้งราชธานีที่กรุงธนบุรีการขยายอาณาเขตและฟื้นฟูบ้านเมือง

- ศึกษาเนื้อหาในหลักสูตรประวัติศาสตร์ ม.ต้น ให้เหมาะกับกลุ่มเป้าหมาย

2. วิเคราะห์กลุ่มเป้าหมาย

- ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/2

3. กำหนดรูปแบบนวัตกรรม

“เกมถอดรหัสภาพทราบความกรุงธนบุรี” เป็นนวัตกรรมการเรียนรู้เชิงบูรณาการ(Active Learning + Visual Thinking) ที่อยู่ในรูปแบบ เกมการ์ดภาพประกอบคำใบ้ ซึ่งเน้นให้ผู้เรียนได้ใช้กระบวนการคิดวิเคราะห์ เชื่อมโยงข้อมูลจากภาพสู่เหตุการณ์ประวัติศาสตร์ ผ่านกิจกรรมกลุ่ม เพื่อพัฒนาทักษะศตวรรษที่ 21

องค์ประกอบของนวัตกรรม

สื่อการเรียนรู้:

- เกมถอดรหัสภาพจากสื่อ Power point

- ใบงานตอบคำถามเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์สมัยกรุงธนบุรี

- หนังสือเรียนประวัติศาสตร์ ม.2

กระบวนการเรียนรู้:

- เรียนรู้ผ่านการเล่นเกม (Game-based learning)

- การวิเคราะห์ภาพ–คำใบ้

- การอภิปรายในกลุ่ม

- การนำเสนอคำตอบ และอธิบายเหตุผล

รูปแบบการจัดกิจกรรม:

- แข่งขันเป็นกลุ่ม

- ใช้เวลาในแต่ละรอบ 3 - 5 นาที

- มีคะแนนสะสม + เฉลยท้ายรอบ

- บูรณาการการสะท้อนผลการเรียนรู้ (Reflection)

จุดเด่นของนวัตกรรม

- ดึงดูดความสนใจด้วยภาพและเกม

- เสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์และการทำงานเป็นทีม

- เชื่อมโยงความรู้จากตำราเข้าสู่สถานการณ์จริงผ่านภาพจำ

- สามารถปรับใช้ทั้งในห้องเรียนจริงหรือออนไลน์

3.2 การดำเนินงานตามกิจกรรม

1. ทดลองใช้ต้นแบบ

- ทดสอบกับนักเรียนในห้องเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/2

- สังเกตความสนใจและความเข้าใจของผู้เรียน

- บันทึกข้อเสนอแนะและปัญหาที่พบ

2. ปรับปรุงพัฒนาผลงาน

- สามารถนำไปพัฒนาเป็นเกมออนไลน์ผ่าน PowerPoint หรือแอปอย่าง Canva, Genially

3. สรุปและจัดทำรายงาน

- เขียนรายงานขั้นตอนการออกแบบ

- สรุปผลการทดลองใช้ในชั้นเรียนและความคิดเห็นของนักเรียน

- สรุปประโยชน์และแนวทางการใช้สื่อ/นวัตกรรมในการเรียนรู้ประวัติศาสตร์

๔. ผลการดำเนินงาน/ผลสัมฤทธิ์ / ประโยชน์ที่ได้รับ

๔.๑ ผลที่เกิดตามจุดประสงค์

- นักเรียน มีความสนใจในการเรียนรู้เนื้อหาประวัติศาสตร์มากขึ้น เห็นได้จากพฤติกรรมการเข้าร่วมกิจกรรมอย่างกระตือรือร้น และความร่วมมือในการเล่นเกม

- นักเรียนสามารถ เชื่อมโยงภาพ สัญลักษณ์ กับเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ในสมัยกรุงธนบุรีได้ถูกต้องเพิ่มขึ้น

- นักเรียน มีทักษะการคิดวิเคราะห์และการสื่อสารดีขึ้น จากการอภิปรายในกลุ่มก่อนตอบคำถาม

- ร้อยละ 90 ของนักเรียน สามารถตอบคำถามหลังเล่นเกมได้ถูกต้องเกิน 80% แสดงถึงความเข้าใจเนื้อหาที่ดีขึ้น

๔.๒ ผลสัมฤทธิ์ของงาน

- นักเรียนแสดงออกถึงความกระตือรือร้นในการเรียน มีความสนุกสนาน และตั้งใจทำกิจกรรม

- นักเรียนสามารถทำงานเป็นทีมได้ดีขึ้น กล้าแสดงความคิดเห็น และอภิปรายร่วมกัน

- บรรยากาศในห้องเรียนมีความ สนุกและเป็นกันเองมากขึ้น ทำให้ผู้เรียนมีทัศนคติที่ดีต่อวิชาประวัติศาสตร์

- นักเรียนจดจำเหตุการณ์สำคัญในสมัยกรุงธนบุรีได้แม่นยำ โดยไม่อาศัยการท่องจำ

- สามารถนำนวัตกรรมไปใช้ในชั้นเรียนระดับอื่นหรือวิชาอื่นที่เน้นการเชื่อมโยงเนื้อหุได้อย่างเหมาะสม

๔.๓ ประโยชน์ที่ได้รับ

- นักเรียนได้รับประสบการณ์การเรียนรู้ที่สนุกสนานและมีส่วนร่วม ทำให้เข้าใจเนื้อหาประวัติศาสตร์ได้ดียิ่งขึ้น

- ช่วยให้ผู้เรียนมีทักษะการคิดวิเคราะห์ การตีความภาพ และการเชื่อมโยงข้อมูลอย่างมีเหตุผล

- ส่งเสริมทักษะการทำงานเป็นทีม การฟัง การแสดงความคิดเห็น และการตัดสินใจร่วมกัน

- นักเรียนมีทัศนคติที่ดีต่อวิชาประวัติศาสตร์ และเห็นความสำคัญของอดีตที่เกี่ยวข้องกับปัจจุบัน

- นักเรียนจดจำเนื้อหาได้ยาวนานขึ้น จากการเรียนรู้ผ่านภาพและเกมไม่ใช่เพียงการท่องจำ

๕. ปัจจัยความสำเร็จ

การออกแบบนวัตกรรมให้เหมาะกับผู้เรียน

- การออกแบบเกมโดยคำนึงถึง ความสนใจและพฤติกรรมของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่ชอบกิจกรรมที่สนุก มีการแข่งขัน และเห็นภาพชัดเจน

- การใช้ภาพที่กระตุ้นการคิด และเชื่อมโยงกับเนื้อหาได้ง่าย เพื่อไม่ให้ผู้เรียนรู้สึกยากหรือน่าเบื่อ

- กำหนดกติกาให้ เล่นง่าย ไม่ซับซ้อน แต่ยังท้าทายความสามารถทางการคิด

การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

- การใช้กิจกรรมกลุ่ม เพื่อส่งเสริมการทำงานร่วมกัน การสื่อสาร และการคิดวิเคราะห์

- บูรณาการเทคนิค Active Learning ทำให้นักเรียนได้ “ลงมือทำ คิด วิเคราะห์ และสะท้อนผล”

- มีการให้คำชี้แนะเป็นระยะ ๆ และสรุปองค์ความรู้หลังจบกิจกรรม เพื่อย้ำความเข้าใจการมีส่วนร่วมของครูและนักเรียน

- ครูผู้สอนมีบทบาทเป็นผู้อำนวยความสะดวกในการเรียนรู้ (Facilitator) ไม่ใช่แค่ผู้ถ่ายทอดความรู้

- นักเรียน มีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ ทั้งในด้านความคิด การแสดงออก และการช่วยกันค้นหาคำตอบ

- การสร้าง บรรยากาศในห้องเรียนให้เป็นมิตรและเปิดกว้าง ช่วยให้ทุกคนกล้าคิด กล้าตอบ

๖. บทเรียนที่ได้รับ (Lesson Learned)

การวิเคราะห์พฤติกรรม ความสนใจ และระดับสติปัญญาของนักเรียนจะช่วยให้สามารถออกแบบกิจกรรมได้เหมาะสมกับผู้เรียน ทำให้ทุกคนมีส่วนร่วมและประสบความสำเร็จในการเรียนรู้

๗. การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ/รางวัลที่ได้รับ

๗.๑ การเผยแพร่

- เข้าร่วม การประกวดนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ระดับเขตพื้นที่การศึกษา

- แชร์กิจกรรมและไฟล์สื่อใน กลุ่มครูใน Facebook / Line / เว็บไซต์วิชาการ เพื่อให้ครูที่สนใจ

สามารถนำไปใช้หรือพัฒนาเพิ่มเติม

๗.๒ การได้รับการยอมรับ/รางวัลที่ได้รับ

- นักเรียนแสดง ความสนใจและมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ ระหว่างการเรียนผ่านเกม

- มีผลตอบรับเชิงบวกจากแบบประเมินความพึงพอใจ โดยร้อยละ 90 ของนักเรียนระบุว่า“กิจกรรมสนุก เข้าใจง่าย อยากให้จัดอีกในบทเรียนอื่น”

๘. ข้อเสนอแนะ

- จัดทำ คู่มือการใช้งานสำหรับครู เพื่อขยายผลนวัตกรรมนี้สู่ครูคนอื่นได้ง่ายขึ้น

เว็บน่าสนใจ