บทสรุปผลงาน/นวัตกรรมการปฏิบัติงานที่เป็นเลิศ (Best Practice)
ชื่อผลงาน การขับเคลื่อนโรงเรียนคุณธรรมตามหลักการและกระบวนการ 4+6 โมเดล
ด้วยกระบวนการบริหาร TE-PDCA และค่านิยมองค์กร HAPPY
ชื่อเจ้าของผลงาน นายศรศักดิ์ บัวผัด ตำแหน่ง ผู้อำนวยการสถานศึกษา
ชื่อสถานศึกษา/หน่วยงาน โรงเรียนบ้านแก สังกัด สพป.พะเยา เขต 2
1. ความสำคัญของผลงาน/นวัตกรรมการปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice)
ตามที่รัฐบาลมีนโยบายปฏิรูปประเทศไทย ได้ประกาศยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๑ - ๒๕๘๐) ซึ่งต้องนำไปสู่การปฏิบัติเพื่อยกระดับการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ กำหนดให้มีการปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้เพื่อศตวรรษที่ ๒๑ โดยปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้เพื่อเตรียมประชากรสู่การเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ ๒๑ รวมทั้งตระหนักถึงพหุปัญญาของมนุษย์ที่หลากหลาย มีเป้าหมายให้ผู้เรียนได้รับการศึกษาที่มีคุณภาพตามมาตรฐาน มีทักษะที่จำเป็นของโลกอนาคต สามารถแก้ปัญหา รู้เท่าทันสื่อ ปรับตัว สื่อสาร และทำงานร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีวินัย ใฝ่เรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต รวมทั้งเป็นพลเมืองดีรู้สิทธิหน้าที่ มีความรับผิดชอบและมีจิตสาธารณะซึ่งเป็นกลไกสำคัญของการศึกษาขั้นพื้นฐานการสร้างการเรียนรู้แห่งศตวรรษที่ ๒๑
โรงเรียนบ้านแกได้สมัครเข้าร่วมโครงการโรงเรียนร่วมพัฒนา (Partnership School Project) รุ่นที่ 2 เดือนสิงหาคม พ.ศ.2565 ได้รับการสนับสนุนเครื่องมือในการพัฒนานักเรียนจำนวน 3 เครื่องมือ ได้แก่ 1) ทุนการศึกษา 2) โปรแกรมเรียนภาษาอังกฤษออนไลน์ Winner English และ 3) โครงการโรงเรียนคุณธรรม โดยมีภาคีเครือข่ายร่วมพัฒนาได้แก่ มูลนิธิยุวพัฒน์,ร้อยพลังการศึกษา และบริษัทประกันภัยไทยวิวัฒน์ โรงเรียนบ้านแกตระหนักในภารกิจสำคัญดังกล่าวในการดำเนินงานตามโครงการโรงเรียนร่วมพัฒนา (Partnership School Project) อย่างต่อเนื่อง เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เป็นคนดี มีทักษะชีวิตและทักษะอาชีพ สอดคล้องกับทักษะของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 โรงเรียนบ้านแกได้กำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ เป้าประสงค์ที่จะขับเคลื่อนภารกิจการจัดการศึกษาพัฒนาผู้เรียนให้เป็นคนดี คนเก่งสามารถดำรงอยู่ในสังคมอย่างมีความสุขและมีคุณภาพ โดยมีปรัชญาโรงเรียน วิชชา จรณ สัมปันโณ ความรู้คู่คุณธรรม และเอกลักษณ์ โรงเรียนคุณธรรม เพื่อให้การดำเนินงานพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพดังกล่าวทางโรงเรียนเห็นว่าการดำเนินการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมด้วยหลักการและกระบวนการ 4+6 Model จะช่วยขับเคลื่อนการดำเนินงานโรงเรียนคุณธรรมอย่างเป็นระบบและต่อเนื่องเน้นการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายที่มีส่วนเกี่ยวข้อง โดยมีเป้าหมายของการพัฒนา ช่วยกันสร้างคนดีให้บ้านเมือง ซึ่งจากการดำเนินการค้นหาคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน พบว่า ความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์ และจิตอาสา เป็นคุณธรรมเป้าหมายของโรงเรียนที่ต้องการให้มีพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวกทุก ๆ กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ นักเรียน ครูบุคลากร และผู้บริหารโรงเรียน ซึ่งการขับเคลื่อนการดำเนินงานดังกล่าวจำเป็นต้องอาศัยกระบวนการบริหาร TE-PDCA ได้แก่ T = Teamwork (สร้างทีมงาน), E = Evaluating (ประเมินสภาพปัญหา), P = Plan (วางแผนการดำเนินงาน), D = DO (ดำเนินงานตามแผน), C = Check (กำกับ ติดตาม ประเมินผล) ,A = Act (ปรับปรุง แก้ไข พัฒนา) อนึ่งการขับเคลื่อนการดำเนินงานทุกขั้นตอนควรคำนึงถึงค่านิยมองค์กรของโรงเรียนบ้านแก HAPPY ทำงานอย่างมีความสุข ได้แก่ H = Honest (ซื่อสัตย์), A = Attention (เอาใจใส่,รับผิดชอบ), P = Participation (การมีส่วนร่วม), P = People (ทรัพยากรบุคคล), Y = Yield (คุณภาพผลผลิต)
2. วัตถุประสงค์และเป้าหมายของผลงาน/นวัตกรรมการปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice)
2.1 วัตถุประสงค์
1) เพื่อขับเคลื่อนการดำเนินงานโครงการโรงเรียนคุณธรรมให้บรรลุเป้าหมาย
2) เพื่อพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน ครูบุคลากร และผู้บริหารโรงเรียนให้เป็นไปตามคุณธรรมอัตลักษณ์สถานศึกษา
2.2 เป้าหมาย
2.2.1 เป้าหมายเชิงปริมาณ
1) ผู้บริหาร ครูบุคลากรและนักเรียนทุกคน
2) มีโครงงานคุณธรรมที่ครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมาย
2.2.2 เป้าหมายเชิงคุณภาพ
1) ผู้บริหาร ครูบุคลากรและนักเรียนมีคุณธรรมจริยธรรมตามคุณธรรมอัตลักษณ์ของสถานศึกษา
2) โรงเรียนมีผลการดำเนินงานโครงการโรงเรียนคุณธรรมเป็นที่ประจักษ์
3. กระบวนการผลิตผลงานหรือขั้นตอนการดำเนินงาน
โรงเรียนบ้านแกดำเนินการส่งเสริมพัฒนาโครงการโรงเรียนคุณธรรม โดยคำนึงถึงหลักการพัฒนา
โรงเรียนคุณธรรม 4 ประการ ได้แก่ 1) ทำทั้งโรงเรียน 2.) ทำจากล่างขึ้นบน 3) ทำอย่างมีส่วนร่วม 4) ทำอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ
มีแนวทางการดำเนินการ 6 ขั้นตอน (TE-PDCA) ดังนี้
ขั้นที่ 1 สร้างทีมงาน แต่งตั้งคณะกรรมการ (Teamwork - T)
ขั้นที่ 2 การประเมินสภาพปัญหาความต้องการของผู้เรียน (Evaluating - E)
ขั้นที่ 3 การจัดทำแผนการดำเนินงาน (Plan - P)
ขั้นที่ 4 การดำเนินการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน (Do - D) โดยยึดตามกระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม 6 ขั้นตอน ได้แก่
1) สร้างการรับรู้และการยอมรับ
2) สร้างครูแกนนำนักเรียนแกนนำ
3) กำหนดเป้าหมายการเปลี่ยนแปลง
4) กำหนดวิธีการเพื่อบรรลุเป้าหมาย
5) ลงมือปฏิบัติเพื่อบรรลุเป้าหมาย
6) สร้างกลไกการขับเคลื่อนสู่ความสำเร็จ
ภายใต้ค่านิยมองค์กร HAPPY ทำงานอย่างมีความสุข : H = Honest (ซื่อสัตย์), A = Attention (เอาใจใส่,รับผิดชอบ), P = Participation (การมีส่วนร่วม), P = People (ทรัพยากรบุคคล), Y = Yield (คุณภาพผลผลิต)
ขั้นที่ 5 การกำกับ ติดตามและประเมินผล (Check - C)
ขั้นที่ 6 การปรับปรุง แก้ไข พัฒนา (Act - A)
4. ผลการดำเนินงาน/ผลสัมฤทธิ์ / ประโยชน์ที่ได้รับ
1) ผู้เรียน ร้อยละ 100 มีส่วนร่วมในการดำเนินงานโครงการโรงเรียนคุณธรรม
2) ผู้บริหาร ครูและบุคลากร ร้อยละ 100 มีส่วนร่วมในการดำเนินงานโครงการโรงเรียนคุณธรรม
3) โรงเรียน มีโครงงานคุณธรรมระดับชั้นเรียนครบทุกชั้นเรียนและมีโครงงานระดับโรงเรียน จำนวน 1 โครงงาน
4) ผู้เรียน ร้อยละ 98.44 มีผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ระดับดีขึ้นไป
5) ชุมชน ผู้ปกครองและผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ร้อยละ 82.44 มีความพึงพอใจในคุณภาพการจัดการศึกษา ระดับมากขึ้นไป
6) โรงเรียน เป็นสถานศึกษาต้นแบบ (โรงเรียนขนาดเล็ก) การฝึกปฏิบัติการเรียนรู้ในสภาพจริง หลักสูตรการพัฒนาข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา (ผู้อำนวยการสถานศึกษาและรองผู้อำนวยการสถานศึกษา) หน่วยพัฒนาสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 2 ระหว่างวันที่ 30 31 กรกฎาคม 2567
7) รางวัลชนะเลิศ เหรียญทอง การประกวดโครงงานคุณธรรม ระดับชั้น ป.4 ป.6 งานศิลปหัตถกรรมนักเรียน ครั้งที่ 72 ระดับเขตพื้นที่การศึกษา
5. ปัจจัยความสำเร็จ
การดำเนินงานขับเคลื่อนโรงเรียนคุณธรรมจะบรรลุผลสำเร็จได้อย่างมีคุณภาพและยั่งยืนต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ได้แก่ ผู้บริหาร ครู บุคลากร นักเรียน ชุมชน ผู้ปกครอง และหน่วยงาน/องค์กรอื่น ดังนี้
1. ผู้บริหารมีภาวะผู้นำ กล้าตัดสินใจ ศึกษาหลักการและกระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรมอย่างถ่องแท้ และเป็นผู้นำทีมงานลงมือปฏิบัติด้วยตนเองอย่างจริงใจ มีเทคนิคสร้างการมีส่วนร่วมและการกระจายงานรับผิดชอบอย่างทั่วถึง ผู้มีส่วนร่วมจึงให้ความร่วมมือและให้การสนับสนุนเป็นอย่างดียิ่ง
2. ครูและบุคลากร นักเรียนทุกคนมีส่วนร่วมในการดำเนินงานอย่างจริงจังและต่อเนื่อง
3. เครือข่ายร่วมพัฒนา เช่น โครงการโรงเรียนร่วมพัฒนา (Partnership School) โครงการพระสอนศีลธรรมในสถานศึกษา โครงการครูแดร์ (D.A.E.R) องค์การบริหารส่วนตำบลป่าสัก ชุมชนผู้ปกครอง ผู้นำชุมชน คณะกรรมการสถานศึกษามีส่วนร่วมพัฒนาคุณธรรมนักเรียนอย่างจริงจังต่อเนื่อง
6. บทเรียนที่ได้รับ ( Lesson Learned)
1) การดำเนินงานโรงเรียนคุณธรรมด้วยหลักการ 4 ประการและกระบวนการ 6 ขั้นตอน สามารถนำไปใช้ได้กับโรงเรียนทุกระดับทุกประเภท ทุกพื้นที่ และใช้ได้ตามหลักวิชาการสากล ไม่กระทบต่อหลักศาสนาใด ๆ
2) การสร้างความตระหนัก และการมีทัศนคติที่ดีต่อองค์กรของครู บุคลากร นักเรียน ชุมชนผู้ปกครองส่งผลให้ทุกคนมีส่วนร่วมในการดำเนินงานตามบทบาทหน้าที่ด้วยความจริงใจ
3) การสร้างกลไกการขับเคลื่อนโรงเรียนคุณธรรมที่ชัดเจน เช่น การกำหนดนโยบายและแผนพัฒนาการศึกษา แผนปฏิบัติการประจำปี การมีส่วนร่วม การส่งเสริมสนับสนุนและเสริมแรง การนิเทศภายใน การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การประเมินผล การถอดบทเรียนและการประชาสัมพันธ์จะช่วยขับเคลื่อนการดำเนินงานโรงเรียนคุณธรรมเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล
7. การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ/รางวัลที่ได้รับ
1) โรงเรียนบ้านแกเป็นสถานศึกษาต้นแบบ การเรียนรู้ในสภาพจริง (Authentic Learning) ในการพัฒนาข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา (ตำแหน่งผู้อำนวยการสถานศึกษา และรองผู้อำนวยการสถานศึกษา) ระยะที่ 2 การเรียนรู้ในสภาพจริง (Authentic Learning) ระหว่างวันที่ 22 31 กรกฎาคม 2567 ซึ่งโรงเรียนได้นำเสนอการปฏิบัติที่ดี (Best Practice) การขับเคลื่อนโรงเรียนคุณธรรมตามหลักการและกระบวนการ 4+6 Model ด้วยกระบวนการบริหาร TE-PDCA และค่านิยมองค์กร HAPPY
2) โรงเรียนบ้านแกผ่านการประเมินโรงเรียนอีโคสคูล ระดับต้น ปีการศึกษา 2566 2569 กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
8. ข้อเสนอแนะ
1) การดำเนินงานโรงเรียนคุณธรรมตามหลักการ 4 ประการและกระบวนการ 6 ขั้นตอน สามารถนำไปใช้ได้กับโรงเรียนทุกระดับทุกประเภท ทุกพื้นที่ และใช้ได้ตามหลักวิชาการสากล ไม่กระทบต่อหลักศาสนาใด ๆ
2) ผู้บริหารควรศึกษาหลักการและกระบวนการ 4+6 โมเดล ให้เข้าใจถ่องแท้และเป็นผู้นำทีมงาน
ลงมือปฏิบัติด้วยตนเองอย่างจริงใจ มีเทคนิคสร้างการมีส่วนร่วมและการกระจายงานรับผิดชอบอย่างทั่วถึง
ผู้มีส่วนร่วมจึงให้ความร่วมมือและให้การสนับสนุนเป็นอย่างดียิ่ง
3) การขับเคลื่อนการดำเนินงานด้วยกระบวนการบริหาร TE-PDCA ควรดำเนินการอย่างมีส่วนร่วมของทุกฝ่าย