นวัตกรรมวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (BEST PRACTICE)
นักเรียนดี มีคุณธรรม กำจัดยาเสพติดและอบายมุข โดยใช้รูปแบบการดำเนินงานตามแบบ MAKHA MODEL
โรงเรียนบ้านหนองมะค่า สังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาลพบุรี เขต 2
1. ความสำคัญของนวัตกรรม
จากสภาพสังคมปัจจุบันที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ไม่ว่าจะเป็นในด้านของเทคโนโลยีที่ทันสมัย การศึกษา หรือแม้กระทั่งด้านเศรษฐกิจ ทุกสิ่งทุกอย่างรอบตัวเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดปัญหาต่าง ๆขึ้นมากมาย เช่นปัญหาพฤติกรรมของนักเรียนที่เปลี่ยนไปแปลงไป เช่น พฤติกรรมที่ครูสังเกตเห็นได้ง่ายและรู้สึกว่าเป็นปัญหามากกว่าพฤติกรรมอื่น ๆ คือ ลักษณะทางอารมณ์รุนแรง พฤติกรรมก่อกวน ดังนั้นกิจกรรมการเรียน การสอนที่ มุ่งเสริมสร้างผู้เรียนให้มีคุณธรรม นำความรู้ จึงมีบทบาทสำคัญยิ่งต่อการพัฒนาคน วิธีเสริมสร้างคุณธรรมให้แก่ผู้เรียนไม่ว่าจะเป็นการอบรมสั่งสอนโดยตรงของผู้ปกครองหรือครู การส่งเสริมหรือเปิดโอกาส ให้ผู้เรียนได้เข้าร่วมกิจกรรมที่ส่งเสริมคุณธรรม เป็นตัน เพื่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงที่มีความครบถ้วนสมบูรณ์ ทั้งในแง่ของความคิด พฤติกรรม หรืออารมณ์ความรู้สึก อันจะก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดในการปลูกฝังคุณธรรม แก่ผู้เรียน ในการจัดการเรียนการสอน นอกจากครูจะต้องสอนเนื้อหาสาระวิซาหลัก 8 กลุ่มสาระแล้ว สิ่งที่ครูควรกระทำก็คือการอบรม สั่งสอนคุณธรรม จริยธรรมต่างๆ ให้แก่นักเรียนการสอนคุณธรรม จริยธรรมสามารถสอนได้ทุกที่ ทุกเวลาและสามารถสอดแทรกแบบบูรณาการในวิชาต่าง ๆ ได้ หรืออาจจะเป็นในด้านการจัดกิจกรรมต่าง ๆ ในโรงเรียนก็สามารถสอดแทรกคุณธรรม จริยธรรมได้เช่นกัน ในการอบรมบ่มนิสัยนักเรียนควบคู่ไปกับการ ให้ความรู้ด้านวิชาการ ที่เรียกว่า "ความรู้คู่คุณธรรม" ในการจัดการเรียนการสอนครูควรสอดแทรกคุณธรรมหรือคุณค่าความเป็นคนให้แก่นักเรียน ไม่ใช่เพียงแต่มุ่งให้นักเรียนได้รับความรู้ทางด้านเนื้อหาวิชการเท่านั้น และ ทักษะชีวิต (Life Skills) เป็นทักษะภายในที่จะช่วยให้ผู้เรียนสามารถเผชิญสถานการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น ในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพและเตรียมพร้อมสำหรับการปรับตัวในอนาคต ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการดูแลสุขภาพ ความปลอดภัย สิ่งแวดล้อม คุณธรรมจริยธรรม เป็นต้น เพื่อให้สามารถมีชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข และสามารถดูแลตนเองได้อย่างปลอดภัย และสามารถนำไปใช้ในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในสังคมโลกเพื่อ การพัฒนาด้านการใช้ความคิด เช่น การคิดสร้างสรรค์ การคิดรวบยอด การคิดแก้ปัญหาในสถานการณ์ต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี การปรับตัว การตัดสินใจ การสื่อสาร การจัดการกับอารมณ์และความเครียด การแก้ไขปัญหา ให้กับตนเองได้อย่างถูกต้องเหมาะสม รวมทั้งการรู้จักยับยั้งชั่งใจ ซึ่งถ้าหากนักเรียนเกิดทักษะกังกล่าวแล้ว จะส่งผลให้เป็นคนที่มีเหตุผลในการตัดสินใจ แก้ปัญหาจากสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ด้วยตนเองซึ่งจะทำให้ผู้เรียน มีการดำรงชีวิตที่ถูกต้องและเหมาะสม นำไปสู่การเป็นพลเมืองโลกที่ดีและใช้ชีวิตอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข
การใช้ยาเสพติดในกลุ่มวัยรุ่น ยังเป็นปัญหาใหญ่ของประเทศไทย เป็นปัญหาที่สร้างความกังวลให้กับทุกคน เพราะไม่เพียงแต่ประเทศจะต้องสูญเสียทรัพยากรมนุษย์ ซึ่งเป็นทรัพยากรอันมีค่าที่สุดของประเทศไปแล้วปัญหายาเสพติดยังนำมาซึ่งปัญหาอื่นอีกมากมาย ทั้งในแง่สังคมอย่างเช่นการก่ออาชญากรรม ปล้น จี้ ฯลฯ เกิดปัญหาส่วนบุคคลในด้านสุขภาพกายและสุขภาพจิต เช่น ปัญหาทางจิต ปัญหาด้านสุขภาพ ปัญหาด้านเศรษฐกิจ ซึ่งรัฐบาลเองต้องสูญเสียเงินในการบำบัดอาการติดยา รักษาอาการติดยา ทั้งการเลิกยาไอซ์ เลิกยาบ้า เลิกกัญชา ฯลฯ สิ่งที่น่าวิตกกังวลคือวัยรุ่นที่ใช้สารเสพติดนั้นมีแนวโน้มที่จะอายุน้อยลงเรื่อย ๆ มีการใช้สารเสพติดเพิ่มขึ้นในกลุ่มอายุ ๑๒ - ๑๙ ปี และในปี ๒๕๖๒ มีการสำรวจพบว่าเด็กและเยาวชนหรือวัยรุ่นใช้สารเสพติดเป็น
จำนวนร้อยละ ๓.๗๒
การติดยาเสพติดในกลุ่มวัยรุ่นจะเริ่มจากการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ ก่อนจะนำไปสู่สารเสพติดชนิดอื่น ๆ ที่มีความรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ที่น่าวิตกยิ่งไปกว่านั้นคือในกลุ่มเด็กและเยาวชนหรือวัยรุ่น มีการใช้สารเสพติดร่วมกันมากกว่าหนึ่งชนิด และยังมีการใช้สารอื่นๆมาผสมเพื่อให้ออกฤทธิ์คล้ายสารเสพติด ผลเสียที่ร้ายแรงตามมาคือกลุ่มผู้เชี่ยวชาญหรือแพทย์เองจะไม่สามารถประเมินผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้ เพราะไม่รู้ว่ากลุ่มผู้เสพนั้นจะใช้สารใดผสมกันบ้าง ทำให้เกิดอันตรายกับผู้เสพเป็นอย่างยิ่ง การบำบัดอาการติดยา ก็เป็นไปอย่างยากลำบาก ต้องรักษาอาการติดยาเสพติดทั้งทางกายและใจ บางคนอาจถึงขั้นมีอาการทางประสาท ความจริงแล้วสาเหตุในการใช้สารเสพติดของกลุ่มวัยรุ่นมีหลายสาเหตุด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นความคึกคะนองของช่วงวัย เพื่อนชักชวน เกิดปัญหาความรัก มีปัญหาส่วนตัว ได้รับความกดดันในการเรียน ฯลฯ ปัจจัยที่มีอิทธิพลในการใช้สารเสพติดของกลุ่มเด็ก เยาวชน และวัยรุ่นมากที่สุด พบว่า สิ่งที่มีอิทธิพลที่ทำให้เด็ก เยาวชนและวัยรุ่นเข้าไปข้องเกี่ยวกับยาเสพติดมากที่สุดคือ ชุมชนและสังคม หากเด็กเยาวชนหรือกลุ่มวัยรุ่นได้อยู่ในสังคมหรือชุมชนที่ดี ทุกคนมุ่งมั่นกับการเรียน มีเป้าหมายในชีวิตที่จะพัฒนาตัวเองให้พร้อมสำหรับการทำงานในอนาคต ก็จะทำให้เด็ก เยาวชน และวัยรุ่นเหล่านั้นเลือกที่จะปฏิเสธไม่ใช้ยาเสพติด แต่เราคงปฏิเสธไม่ได้ว่ามันคงเป็นไปไม่ได้ที่เด็ก เยาวชนและวัยรุ่นจะได้อยู่ในสังคมที่ดีทุกคน
ปัญหาสื่อลามกออนไลน์ กลุ่มที่เข้าถึงสื่อเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นวัยรุ่นซึ่งเป็นวัยที่มีความอยากรู้อยากลอง จากการเจริญเติบโตทางด้านร่างกายและพัฒนาการในเรื่องเพศจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ทำให้เริ่มมีความรู้สึกหรือมีความต้องการทางเพศ หากได้รับการกระตุ้นจากสื่อลามกที่เข้าถึงง่ายจากอินเทอร์เน็ตผ่านมือถือหรือคอมพิวเตอร์ได้ทุกที่ ทุกเวลา และหากหมกมุ่นให้ความสนใจกับสิ่งเหล่านั้นมากกว่าการเรียน ผลกระทบที่ตามมาคือผลการเรียนต่ำลง ที่น่าห่วงคือ เสี่ยงเกิดอาชญากรรมทางเพศ หรือมีความเสี่ยงจะถูกคุกคามทางเพศ มีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร ติดโรคทางเพศสัมพันธ์ ตั้งครรภ์ไม่พร้อม รวมไปถึงการทำแท้ง โดยพบว่าสื่อลามกอนาจารกลายเป็นสาเหตุหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับการกระทำรุนแรงทางเพศ ผู้ชายที่ดูสื่อลามกตั้งแต่อายุยังน้อย มีแนวโน้มจะมีเพศสัมพันธ์ที่อีกฝ่ายไม่สมยอม สังเกตจากพฤติกรรมส่วนใหญ่จะหมกมุ่นกับสิ่งที่สนใจ หรือที่มากไปกว่านั้นคือ พฤติกรรมเสพติด อาจถึงขั้นแสวงหา โหยหา และใช้เวลาอยู่กับมันมากขึ้น หรือแยกตัวไม่เข้าร่วมกิจกรรมส่วนรวม โดยเฉพาะเด็กที่มีคอมพิวเตอร์อยู่ในห้องนอนจะมีโอกาสที่จะคลิกดูสื่อลามก ติดเกม หรือติดการพนันออนไลน์ได้สูง วัยรุ่นเป็นวัยของการเปลี่ยนแปลงทั้งทางร่างกายและจิตใจ การเปลี่ยนแปลงระหว่างวัยถือเป็นช่วงสำคัญที่สุดเนื่องจากอนาคตของวัยรุ่นจะเป็นอย่างไร จะเริ่มจากสิ่งที่เขาได้รับในวัยนี้ สภาพแวดล้อมรอบๆ ตัวมีอิทธิพลมาก เพราะจะทำให้พวกเขาซึมซับในสิ่งที่สังคมนั้นๆ กระทำ หากสังคมที่เขาอยู่เป็นสังคมที่ดีถือเป็นโชคดีของพวกเขา แต่ถ้าอยู่ในสังคมที่ไม่ดีเขาก็จะได้รับและซึมซับพฤติกรรมที่ไม่ดีนั้นไปด้วย
ปัญหาทะเลาะวิวาทของเด็กวัยรุ่น ในสังคมไทยเริ่มรุนแรงขึ้นทุกวันซึ่งบ้างก็มีทั้งที่เป็นข่าวตามหน้าหนังสือพิมพ์ และไม่เป็นข่าว ซึ่งในแต่ละครั้งก็จะมีผู้ที่ได้รับบาดเจ็บหรือบาดเจ็บกันทั้งสองฝ่าย ทำให้สร้างความเดือดร้อนกับตัวผู้ก่อเหตุเองและผู้ปกครองของกลุ่มเด็กวัยรุ่น ซึ่งที่ผ่านมาทางหน่วยงานต่างๆที่เกี่ยวข้อง ก็ได้มีการหาแนวทางป้องกันและแก้ไขปัญหานี้มาโดยตลอด เพื่อลดและป้องกันทะเลาะวิวาทของกลุ่มวัยรุ่น ปัญหานี้ได้สร้างความเสียหายทั้งกับตัวนักศึกษาเองและชื่อเสียงของสถาบันอีกด้วย ปัจจุบันนี้ นักเรียน นักศึกษาอาชีวศึกษามีการประกาศสงครามกันผ่านทางอินเตอร์เน็ตในเว็บไซต์ต่างๆ โดยมีการเขียนคำท้าทาย หรือประกาศว่าจะยึดสัญลักษณ์ เช่น หัวเข็มขัด ของสถาบันฝ่ายตรงข้ามให้ได้ รวมถึงใช้ถ้อยคำยั่วยุรุนแรงว่าจะ เด็ดหัว นักศึกษาสถาบันคู่อริ ซึ่งในช่วงที่ใกล้วันสถาปนาของแต่ละสถาบันการทำสงครามทางอินเตอร์เน็ตยิ่งรุนแรงและน่าเป็นห่วง การใช้ความรุนแรงจึงกลายเป็นทางออกที่ได้รับความนิยมสำหรับวัยรุ่น เพราะทำให้สะใจและเห็นผลได้เร็ว โดยทั่วไปแล้วการใช้ความรุนแรงเป็นทางออกของคนป่าเถื่อน ด้อยการศึกษาซึ่งทุกคนก็เห็นด้วยและมักจะพูดกันบ่อยๆ ว่า คนที่มีการศึกษาจะใช้ความคิดมากกว่ากำลัง ตัวอย่างที่ยกมาก็เป็นคนที่อยู่ในช่วงวัยแห่งการเรียนรู้ ทำให้กลุ่มวัยรุ่นที่เป็นคนในวัยดังกล่าวกลับไปสู่การกระทำของคนที่ไร้ความอดทนและการยับยั้งชั่งใจ ปัญหานี้จึงไม่ใช่แค่การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและจิตใจของกลุ่มวัยรุ่นเท่านั้น แต่เพราะการขาดความรักความเอาใจใส่จากครอบครัว เนื่องจากพ่อแม่ไม่มีเวลาอบรม สั่งสอนลูกๆเพราะต้องทำงานแข่งกับเวลา เพื่อหาเงินมาให้เพียงพอกับรายจ่ายในแต่ละเดือน วัยรุ่นจึงหันไปพึ่งยาเสพติด เพราะหลงเชื่อว่าเป็นทางออกที่ดีที่ทำให้ลืมความทุกข์ซึ่งตนและครอบครัวประสบอยู่และส่งผลทำให้ไม่สามารถควบคุมสติจนบางครั้งเกิดการทะเลาะวิวาท
สืบเนื่องจากพระบรมราโชบายด้านการศึกษาของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๑๐ การศึกษา ต้องมุ่งสร้างพื้นฐานให้แก่ผู้เรียน ๔ ด้าน ได้แก่ ๑.มีทัศนคติที่ถูกต้องต่อบ้านเมือง ข้อนี้มีคำขยายว่าต้อง มีความรู้ความเข้าใจที่มีต่อชาติบ้านเมือง ยึดมั่นในศาสนา มั่นคงในสถาบันพระมหากษัตริย์และมีความ เอื้ออาทรต่อครอบครัวและชุมชนของตน ๒. มีพื้นฐานชีวิตที่มั่นคง มีคุณธรรม ข้อนี้มีคำขยายว่าให้รู้จักแยกแยะสิ่งที่ผิด-ที่ถูก สิ่งชั่ว-สิ่งดี เพื่อปฏิบัติแต่สิ่งที่ชอบที่ดีงามเพื่อสร้างคนดีให้แก่บ้านเมือง ๓ . มีงานทำ มีอาชีพ ข้อนี้มีคำขยายว่า ต้องให้เด็กรักงาน สู้งาน ทำงานจนสำเร็จ ให้สามารถเลี้ยงตัวและเลี้ยงครอบครัวได้ ๔. เป็นพลเมืองดี ข้อนี้มีคำขยายว่าการเป็นพลเมืองดีเป็นหน้าที่ของทุกคน สถานศึกษาและสถานประกอบการต้องส่งเสริมให้ทุกคนมีโอกาสทำหน้าที่พลเมืองดีและโรงเรียนบ้านห้วยสารามได้เล็งเห็น ถึงความสำคัญของนโยบายสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน นโยบายเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาลพบุรีเขต ๒ ในความต้องการพัฒนาผู้เรียนด้านต่าง ๆ ให้มีทักษะอันพึงประสงค์ที่จำเป็น ในศตวรรษที่ 21 ซึ่งทักษะจำเป็นของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 คือ 1) ทักษะการเรียนรู้และนวัตกรรม ประกอบไปด้วย คิดสร้างสรรค์ ใส่ใจนวัตกรรมมีวิจารณญาณ แก้ปัญหาเป็น สื่อสารดีและเต็มใจร่วมมือ ๒) ทักษะสารสนเทศ สื่อ เทคโนโลยี ประกอบไปด้วย อัพเดตทุกข้อมูลข่าวสาร รู้เท่าทันสื่อ รอบรู้เทคโนโลยีสารสนเทศ และฉลาดสื่อสาร 3. ทักษะชีวิตและอาชีพ ประกอบไปด้วย มีความยืดหยุ่น รู้จักปรับตัว ริเริ่มสิ่งใหม่ ใส่ใจดูแลตัวเอง รู้จักเข้าสังคม เรียนรู้วัฒนธรรม มีความเป็นผู้นำ รับผิดชอบหน้าที่ พัฒนาอาชีพและหมั่นหาความรู้รอบด้าน (ที่มา : หนังสือรวมมิตร คิดเรื่องการเรียนรู้ โดยสำนักงานอุทยานการเรียนรู้ สบร.) และนอกเหนือจากนี้ผู้จัดทำ ยังได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรมโดยนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งเป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระราชดำริเพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตของพสกนิกรชาวไทยมาตลอด 25 ปี เข้ามาเป็นกระบวนการของนวัตกรรมชิ้นนี้ เพื่อให้ผู้เรียนเกิดการตระหนักในคุณธรรม รู้ผิดชอบชั่วดี ซื่อสัตย์สุจริต ใช้สติปัญญาอย่างถูกต้องและเหมาะสม ในการดำเนินชีวิต และด้านการกระทำ คือมีความขยันหมั่นเพียร อดทน ไม่โลภ ไม่ตระหนี่ รู้จักแบ่งปัน และรับผิดชอบในการอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม
โรงเรียนบ้านหนองมะค่า ตั้งอยู่ที่ตำบลหนองมะค่า อำเภอโคกเจริญ จังหวัดลพบุรี เป็นโรงเรียนขยายโอกาสขนาดกลาง เปิดสอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล ๒ จนถึงระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓ จัดการเรียนการสอนโดยยึดหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ปรับปรุงปีพุทธศักราช 2560) บริบทของสถานศึกษาอยู่ ในพื้นที่กันดาร ผู้ปกครองส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกร ฐานะปานกลางจนไปถึงยากจน มีครูครบชั้น การจัดการเรียนการสอนที่เหมาะสมจึงเป็นการจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการ และผู้จัดทำมีความเชื่อว่า การจัดการเรียนการสอนที่ดีคือการปลูกฝังให้ผู้เรียนเป็นคนดี มีความซื่อสัตย์สุจริต มีคุณธรรมจริยธรรม รู้จักผิด ชอบ ชั่วดี รู้จักรับผิดชอบในหน้าที่ของตน หากผู้เรียนเป็นดีและรู้จักรับผิดชอบหน้าที่ของตนเองจะส่งให้ผู้เรียนเป็นคนเก่งได้ด้วยตัวของผู้เรียนเอง
2. จุดประสงค์และเป้าหมายของนวัตกรรม
๒.๑ วัตถุประสงค์
๒.๑ เพื่อศึกษาสภาพปัญหายาเสพติด ปัญหาสื่อลามกออนไลน์ และการทะเลาะวิวาทในโรงเรียน
๒.๒ เพื่อป้องกัน เฝ้าระวัง ดูแลช่วยเหลือนักเรียนจากปัญหายาเสพติด ปัญหาสื่อลามกออนไลน์ และการทะเลาะวิวาทในโรงเรียน
๒.๓ เพื่อส่งเสริมให้ครู นักเรียน ผู้ปกครอง และชุมชนมีส่วนร่วมในการส่งเสริม รณรงค์ ป้องกัน
๒.๒ เป้าหมาย
เป้าหมายเชิงปริมาณ
โรงเรียนบ้านหนองมะค่า สามารถดำเนินการจัดกิจกรรมต่างๆ ตามนโยบายสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ภายใต้การดำเนินงานการสร้างภูมิคุ้มกันที่ดี สู่วิถีโรงเรียนสีขาว โดยใช้รูปแบบการดำเนินงานตามแบบ MAKHA MODEL อย่างมีคุณภาพ คิดเป็นร้อยละ ๑๐๐
เป้าหมายเชิงคุณภาพ
นักเรียนโรงเรียนบ้านหนองมะค่า มีความตระหนักและรู้ถึงพิษภัยของยาเสพติด สื่ออบายมุข และการทะเลาะวิวาทในโรงเรียน มีคุณธรรม จริยธรรม มีจิตอาสาในการร่วมรณรงค์ ป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด สื่ออบายมุข และการทะเลาะวิวาทในโรงเรียนและชุมชน