เรื่อง เกมการศึกษา 6G
บทคัดย่อ
"เด็กปฐมวัย เป็นวัยที่มีความสำคัญเป็นอย่างมาก เรียกว่าเป็นวัยทองสำหรับเด็กก็ว่าได้ เนื่องจากเป็นวัยที่สำคัญสำหรับพัฒนาการทางร่างกาย สังคม อารมณ์ รวมทั้งสติปัญญา พัฒนาเด็กปฐมวัยการนำการพัฒนาสำหรับเด็กปฐมวัยหากได้รับการกระตุ้น ส่งเสริมการเข้าถึงหนังสือ สื่อการเรียนรู้ การดูแลเอาใจใส่ อยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดี จะนำไปสู่พัฒนาการที่ดีและเป็นรากฐานของชีวิตที่ดีต่อไป สำหรับเด็กปฐมวัยการเล่นเป็นสิ่งสำคัญมากสำหรับเด็กวัยนี้ เพราะการเล่นคือกระบวนการสร้างการเรียนรู้ แต่การเลือกของเล่นให้กับเด็กปฐมวัยหากเลือกให้เหมาะสมจะเกิดผลดีต่อพัฒนาการของเด็ก การเล่นที่หลากหลายช่วยกระตุ้นพัฒนาการทางสมอง จนเกิดคำว่า เล่นเปลี่ยนโลก กระบวนการเล่นจะช่วยสร้างกระบวนการเรียนรู้ทางสมองของเด็กปฐมวัย รวมถึงการสร้างทักษะที่ส่งผลกับชีวิตในระยะยาว นั่นคือ ทักษะในการกำกับความคิด อารมณ์ การกระทำ ช่วยให้เด็กสามารถบริหารจัดการชีวิตได้อย่างเหมาะสม หรือที่เรียกว่า Executive Functions หรือ EF ซึ่งทักษะ EF สามารถสร้างได้ตั้งแต่เด็กจนถึงวัยผู้ใหญ่ และถ้าหากสร้างได้ตั้งแต่ปฐมวัย จะช่วยเด็กเจริญเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ การคิดวิเคราะห์เป็นการเรียนรู้ซึ่งประกอบไปด้วยทักษะที่สำคัญ ได้แก่ การสังเกต เปรียบเทียบ คาดคะเน การจำแนก แยกแยะประเภท การตัดหมวดหมู่ การสันนิษฐาน การสรุปเชิงเหตุผล ทั้งการคิดแบบมีวิจารณญาณและการคิดแก้ปัญหา จากสภาพปัญหาการจัดการศึกษาระดับปฐมวัย พบว่ายังขาดการคิดวิเคราะห์และการคิดสร้างสรรค์ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่สามารถต่อยอดได้ไปจนถึงการแสดงออกถึงความคิด กระบวนการคิดที่เป็นขั้นเป็นตอน ผู้วิจัยจึงสนใจพัฒนาการใช้นวัตกรรมเกมการศึกษา 6 G
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและศึกษาผลการใช้นวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" ในการส่งเสริมความสามารถด้านการคิดแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัย โดยนวัตกรรมประกอบด้วยเกมการศึกษา 6 ประเภท ได้แก่ เกมจับคู่สีเหมือนกัน เกมสังเกตจับคู่รายละเอียดภาพ เกมแยกภาพ เกมซ่อนภาพ เกมซ้อนภาพ และเกมจัดหมวดหมู่ตามส่วนประกอบของภาพ การพัฒนานวัตกรรมใช้กระบวนการ PLC (Professional Learning Community) ร่วมกับคณะครูสายชั้นอนุบาล โดยออกแบบตามหลักการ Active Learning และทฤษฎีการเรียนรู้สำหรับเด็กปฐมวัย
กลุ่มเป้าหมายในการวิจัยคือนักเรียนชั้นอนุบาลปีที่ 2 โรงเรียนบ้านท่าหลุก อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ผลการวิจัยพบว่า นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยด้านความสามารถในการคิดแก้ปัญหาหลังการใช้เกมการศึกษาสูงกว่าก่อนใช้ นอกจากนี้ยังพบว่านักเรียนมีพัฒนาการด้านทักษะทางภาษา การสื่อสาร การทำงานร่วมกับผู้อื่น ความมั่นใจ และการกล้าแสดงออก ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่านวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาทักษะการคิดแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนานวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" สำหรับส่งเสริมความสามารถด้านการคิดแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัย และ 2) ศึกษาผลการใช้นวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" ที่มีต่อความสามารถด้านการคิดแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัย กลุ่มเป้าหมายในการวิจัยคือนักเรียนชั้นอนุบาลปีที่ 2 โรงเรียนบ้านท่าหลุก อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ การวิจัยนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) โดยใช้กระบวนการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ในการพัฒนานวัตกรรม
นวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" ประกอบด้วยเกมการศึกษา 6 ประเภท ได้แก่ 1) เกมจับคู่สีเหมือนกัน 2) เกมสังเกตจับคู่รายละเอียดภาพ 3) เกมแยกภาพ 4) เกมซ่อนภาพ 5) เกมซ้อนภาพ และ 6) เกมจัดหมวดหมู่ตามส่วนประกอบของภาพ การพัฒนานวัตกรรมอยู่บนพื้นฐานของหลักการ Active Learning และทฤษฎีการเรียนรู้สำหรับเด็กปฐมวัย โดยคำนึงถึงความเหมาะสมตามวัยและพัฒนาการของผู้เรียน รวมถึงความหลากหลายทางภาษาและวัฒนธรรมของชุมชน การออกแบบเกมมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี พ.ศ. 2564 โดยใช้คู่มือครูตามหน่วยการเรียนในแผนการจัดกิจกรรมของสำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติเป็นแนวทาง
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1) นวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" 2) แผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้โดยใช้เกมการศึกษา 6G และ 3) แบบประเมินความสามารถด้านการคิดแก้ปัญหาสำหรับเด็กปฐมวัย การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบค่าที (t-test) แบบ Dependent Samples
ผลการวิจัยพบว่า
1. นวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" ที่พัฒนาขึ้นมีคุณภาพและความเหมาะสมในการนำไปใช้จัดประสบการณ์การเรียนรู้สำหรับเด็กปฐมวัย โดยมีลำดับขั้นตอนการเรียนรู้จากง่ายไปยาก ส่งเสริมให้เด็กได้เรียนรู้ความหมายและฝึกทักษะการคิดอย่างเป็นเหตุเป็นผลผ่านการเล่นและการลงมือปฏิบัติ
2. นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยด้านความสามารถในการคิดแก้ปัญหาหลังการใช้เกมการศึกษาสูงกว่าก่อนใช้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 นอกจากนี้ยังพบว่านักเรียนมีพัฒนาการด้านอื่นๆ ได้แก่ ทักษะทางภาษา การสื่อสาร การทำงานร่วมกับผู้อื่น ความมั่นใจ และการกล้าแสดงออก
3. การจัดประสบการณ์การเรียนรู้ผ่านเกมการศึกษา 6G ช่วยสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ที่เป็นกันเอง ส่งเสริมให้เด็กได้พัฒนาความสามารถในการคิดแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ และสามารถนำทักษะที่ได้ไปประยุกต์ใช้ในสถานการณ์อื่นๆ ได้
ข้อค้นพบจากการวิจัยแสดงให้เห็นว่า นวัตกรรม "เกมการศึกษา 6G" สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาทักษะการคิดแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ และมีศักยภาพในการประยุกต์ใช้เพื่อพัฒนาทักษะด้านสติปัญญาและการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ของเด็กในระดับชั้นต่างๆ ต่อไป
คำสำคัญ: เกมการศึกษา, การคิดแก้ปัญหา, เด็กปฐมวัย, นวัตกรรมการศึกษา