ชื่อเรื่อง รูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์
โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์
สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ปีที่พิมพ์ 2567
ผู้วิจัย นางสาวเอิ้มอ้อ อิ้มพัฒน์ ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการพิเศษ
สังกัด โรงเรียนธาตุทองอำนวยวิทย์ อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนคร
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยและพัฒนารูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยและพัฒนา (Research and Development : R&D) ซึ่งมีจุดมุ่งหมายการวิจัยเพื่อ (1) เพื่อศึกษารูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ (2) เพื่อสร้างและพัฒนารูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ (3) เพื่อศึกษาผลและเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของการใช้รูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ (3.1) เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางด้านการเรียนก่อนเรียน และหลังเรียน (3.2) เพื่อศึกษาผลทักษะการวิเคราะห์ จากการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน ระหว่างเรียน (3.3) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาที่ปีที่ 4 ที่เรียนรู้ด้วยรูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ ผู้วิจัยได้ดำเนินการวิจัยออกเป็น 3 ระยะ ดังนี้ ระยะที่ 1 การศึกษาและยกร่างรูปแบบ ระยะที่ 2 การตรวจสอบและปรับปรุงรูปแบบ ระยะที่ 3 การนำไปทดลองใช้ภาคสนามและสรุปผลการทดลอง (4) เพื่อประเมินและปรับปรุงรูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 จำนวน 27 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แบบประเมินแผนการจัดการเรียนรู้ แบบประเมินการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แบบประเมินความพึงพอใจที่ผ่านการตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือจากผู้เชี่ยวชาญด้วยการวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าร้อยละ (%) ค่าเฉลี่ย ( ) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D) การทดสอบค่าที่ (Dependent t-test) การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
ผลปรากฎว่า
1. ได้รูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ มี 8 องค์ประกอบหลัก ประกอบด้วย (1) คำชี้แจง (2) หลักสูตรระดับชั้นเรียน (3) การวางแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ (4) แบบทดสอบก่อนเรียน (5) แผนการจัดการเรียนรู้ 7 แผน (6) แบบทดสอบหลังเรียน (7) กระบวนการเสริมสร้างทักษะวิทยาศาสตร์ 8) แบบวัดความพึงพอใจ และมีวิธีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน (Team-based Learning: TBL) มี 4 ขั้นตอนดังนี้ (1) การจัดการก่อนเข้าเรียน (2) กิจกรรมในชั้นเรียน ประกอบด้วย (2.1) ขั้นการทดสอบรายบุคคล (2.2) ขั้นอภิปรายความรู้เพื่อทดสอบรายกลุ่ม (2.3) ขั้นตรวจสอบ และเขียนสรุปแนวคิดสำคัญ (2.4) ขั้นเสนอแนะให้ความรู้เพิ่มเติม (2.4.1) นักเรียนวิเคราะห์ และนำเสนอผลการเรียนรู้ (2.4.2) ครูผู้สอนเสนอแนะ ประเมินผล สะท้อนผลการเรียนรู้ และผลของกระบวนการกลุ่ม มีชุดกิจกรรมเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ จำนวน 3 ชุด ประกอบด้วย (1) ชุดกิจกรรมที่ 1 เรื่อง ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี (2) ชุดกิจกรรมที่ 2 เรื่อง การคำนวณปริมาณสารในปฏิกิริยาเคมี และ(3) ชุดกิจกรรมที่ 3 เรื่อง สารกำหนดปริมาณและผลได้ร้อยละ
2. ได้รูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มีความเหมาะสมมากที่สุด
3. เพื่อศึกษาผลของการใช้ได้รูปแบบการพัฒนา
3.1 ผลสัมฤทธิ์ทางด้านการเรียน เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ จำนวน 30 ข้อ ผลปรากฏว่ามีผลสัมฤทธิ์ทางด้านการเรียนก่อนเรียน มีค่าเฉลี่ย 15.96 ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 3.47 คิดเป็นร้อยละ 53.21 และคะแนนเฉลี่ยผลสัมฤทธิ์ทางด้านการเรียนหลังเรียน มีค่าเฉลี่ย 25.74 ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 1.51 คิดเป็นร้อยละ 85.80
3.2 ผลการเสริมสร้างทักษะการคิดวิเคราะห์ด้วยรูปแบบการพัฒนากับนักเรียนกลุ่มตัวอย่างที่กำลังศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 จำนวน 27 คน ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนธาตุทองอำนวยวิทย์ สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนคร ผลปรากฏว่า ค่าคะแนนประเมินผลสัมฤทธิ์ทางด้านการเรียนก่อนเรียน-หลังเรียน, คะแนนใบกิจกรรม, คะแนนการคิดวิเคราะห์, ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์, ทดสอบย่อยหลังเรียน, ประเมินการสังเกตพฤติกรรมรายบุคคล, ประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ มีค่าเฉลี่ยโดยรวมเป็นร้อยละ 99.26 และผลการวิเคราะห์เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการจัดกิจกรรมสูงกว่าก่อนได้รับการจัดกิจกรรม แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05
3.3 เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนที่เรียนรู้ด้วยรูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ผลปรากฏว่า ความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรม เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุกใช้ทีมเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยรวมมีค่าเฉลี่ยอยู่ที่ระดับพอใจมากที่สุด ( = 4.60)