ครูบ้านนอก

ชื่อผลงาน การน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน

ชื่อ-สกุล นางสาวสุนิษา สาลีพวง

โรงเรียน เขาฉกรรจ์วิทยาคม

สังกัด องค์การบริหารส่วนจังหวัดสระแก้ว

หมายเลขโทรศัพท์ 083 561 5395

ความสำคัญของผลงาน/นวัตกรรมการปฎิบัติที่เป็นเลิศ

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นหลักคิดและหลักปฏิบัติในการดำเนินชีวิตที่พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ รัชกาลที่ 9 และรัชกาลที่ 10 แห่งราชวงค์จักรีทรงมีพระราชดำรัสชี้แนะแก่พสกนิกรชาวไทยมานานกว่า 42 ปีนับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2517 เป็นต้นมา พระองค์ทรงเน้นย้ำด้วยพระบรมราโชวาท และพระราชดำรัสของพระองค์ที่ทรงเตือนสติให้ประชาชนคนไทยดำรงชีพด้วยความไม่ประมาท โดยทางสายกลาง คือ พอประมาณการคำนึงถึงความมีเหตุผลการสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว ด้วยความซื่อสัตย์ มีคุณธรรมจริยธรรมถูกต้องตามหลักวิชาแนวทางการพัฒนา อย่างเป็นขั้นเป็นตอนบนหลักการพึ่งตนเอง ให้มีพอเพียงสำหรับตนเอง คือ ให้พอมี พอกิน พอใช้ และมีความสุขตามอัตภาพ สอดคล้องกับรากฐานทางสังคมเป็นกรอบในการคิดและการกระทำอย่างเป็นขั้นตอนสามารถประยุกต์ใช้ในทุกมิติของการพัฒนา ในการผลิต การจำหน่าย จ่ายแจก การบริโภคใช้สอยสิ่งต่างๆ ตลอดจนการพัฒนาด้านวัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อมให้ก้าวหน้าไปอย่างสมดุลโดยไม่ทำลายทรัพยากร ธรรมชาติในทุกด้านทุกภาคส่วนของสังคม ให้มีความเจริญก้าวหน้าไปพร้อมกันอย่างมั่นคงยั่งยืนและอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข (เกษม วัฒนชัย และจิรายุ อิศรางกูร ณ อยุธยา, 2556, หน้า 11–12)

ศตวรรษที่ 21 เป็นยุคของโลกดิจิทัล ทุกอย่างเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา เป็นยุคที่โลกต้องการผู้ที่สามารถปรับตัวและรับมือกับการเปลี่ยนแปลงได้อย่างสร้างสรรค์ นอกจากทักษะทางด้านนวัตกรรม ทักษะทางด้านอาชีพ และทักษะทางด้านเทคโนโลยีและการสื่อสารแล้ว “ทักษะชีวิต” เป็นอีกหนึ่งทักษะที่มีความจำเป็นกับนักเรียนในศตววรรษที่ 21 เพราะนอกจากนักเรียนจะต้องเป็นผู้มีความรู้แล้ว นักเรียนยังต้องเป็นผู้มีทัศนคติและจิตใจที่มั่นคง เพื่อพร้อมที่จะเผชิญกับการเปลี่ยนแปลง (กรมวิชาการ, หน้า 2553) ทักษะชีวิต (Life Skills) เป็นทักษะภายในที่จะช่วยให้นักเรียนสามารถเผชิญสถานการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเตรียมพร้อมสำหรับการปรับตัวในอนาคต (ปรียานุช พรหมภาสิต, 2559, หน้า 21-23)

การขับเคลื่อนกลไกทางการศึกษาของประเทศให้พร้อมต่อการแข่งขันเป็นกระบวนการหลักในการพัฒนา ทรัพยากรมนุษย์ของประเทศ อันจะส่งผลต่อการพัฒนาประเทศชาติได้อย่างยั่งยืน ทักษะการดำรงชีวิตในสังคมและทักษะอาชีพก็เป็นหนึ่งในทักษะที่สำคัญเหล่านั้นที่ทั่วโลก ยกให้เป็นทักษะที่สำคัญไม่น้อยไปกว่าความเป็นเลิศทางวิชาการ แต่อาจจะกลายเป็นทักษะที่ผู้ปกครองไทยให้ความสำคัญน้อยกว่าทักษะเชิงวิชาการ นักเรียนไทยจึงมักขาดทักษะในการนำตัวเองไปในทิศทาง ที่เหมาะสม ทักษะชีวิตและทักษะอาชีพ จึงเป็นการเรียนรู้ที่โรงเรียนต้องจัดให้นักเรียน (กระทรวงศึกษาธิการ, 2560, หน้า 8)

การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน เพื่อการเตรียมการด้านอาชีพ ถือเป็นการวางแผนการดำรงชีวิตทั้งในปัจจุบันและอนาคตให้กับผู้เรียน โดยเฉพาะการจัดการศึกษาของโรงเรียนมัธยมศึกษา ซึ่งต้องส่งเสริมด้านอาชีพและสร้างเจตคติให้นักเรียนมีเจตคติที่ดีต่ออาชีพสุจริต อันจะสะท้อนให้เห็นกระบวนการบริหารจัดการและการจัดการเรียนรู้ของโรงเรียน ที่ผู้เรียนสามารถนำมาพัฒนางานอาชีพจนเกิดเป็นผลงาน/ผลิตภัณฑ์/อาชีพได้ โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคมได้ดำเนินการพัฒนางานที่สนองนโยบายดังกล่าวมาแล้วอย่างต่อเนื่อง และมีผลงานที่แสดงให้เห็นกระบวนการหรือวิธีปฏิบัติที่ดี (Best Practice) พร้อมเผยแพร่ต่อสาธารณชน โดยผลการพัฒนางานที่เผยแพร่จะสามารถเป็นตัวอย่างให้โรงเรียนอื่นๆ นำไปปฏิบัติได้นั้น ต้องได้รับการคัดสรร มีการประเมินคุณภาพของงานและวิธีการปฏิบัติให้เห็นเป็นรูปธรรม ทั้งนี้เพื่อเป็นการส่งเสริมกระบวนการจัดการเรียนรู้และการบริหารจัดการให้กับโรงเรียน กระตุ้นให้เกิดการพัฒนาวิชาชีพและการขับเคลื่อนงานการศึกษาอย่างต่อเนื่อง และเผยแพร่ผลงานของโรงเรียนที่เป็นวิธีปฏิบัติที่ดี (Best Practice) โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน

จากข้อมูลการศึกษาสภาพการจัดการศึกษาของโรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม ปีการศึกษา 2565 พบว่า สภาพปัจจุบันในการจัดการศึกษาเพื่อการมีงานทำของโรงเรียน สามารถดำเนินการได้โดยดำเนินการปรับหลักสูตรสถานศึกษาให้มีชุมนุม ส่งเสริมหลักสูตรระยะสั้นทักษะอาชีพควบคู่ไปกับวิชาสามัญ โดยยึดหลัก ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้ และถือว่าผู้เรียนสำคัญที่สุด เพื่อให้ผู้เรียนได้ค้นหาอาชีพตามความต้องการของตนเองและให้ผู้เรียนได้เรียนรู้การฝึกทักษะอาชีพเบื้องต้น ได้เรียนรู้เกี่ยวกับอาชีพในอนาคตอย่างมีความหมายและได้รับการฝึกประสบการณ์ทางอาชีพ (โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม, 2566, หน้า 20-22) ทั้งนี้ผู้บริหาร บุคลากรและผู้เกี่ยวข้องได้มีการระดมสรรพกำลัง ร่วมคิด ร่วมทำในการแสวงหาทรัพยากรและทุนทรัพย์ ร่วมกันจัดทำแผนงาน โครงการ และกิจกรรม ร่วมดำเนินงานและร่วมติดตาม ประเมินผลการพัฒนาทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน เพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพให้ผู้เรียนได้เต็มศักยภาพ เกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิต และมีเจตคติที่ดีต่ออาชีพสุจริต

จุดประสงค์และเป้าหมายของผลงาน/นวัตกรรมการปฎิบัติที่เป็นเลิศ

จุดประสงค์ของผลงาน

1. เพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฎิบัติ

2. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียน โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม ในการเข้าร่วมกิจกรรมการฝึกทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฎิบัติ

เป้าหมายของผลงาน

เป้าหมายเชิงปริมาณ

มีทักษะอาชีพให้นักเรียนได้เรียนรู้ไม่น้อยกว่า 3 กลุ่มทักษะอาชีพ

เป้าหมายเชิงคุณภาพ

ระดับของความพึงพอใจของนักเรียน โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม ในการเข้าร่วมกิจกรรมการฝึกทักษะอาชีพ อาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฎิบัติ อยู่ในระดับมากขึ้นไป

กระบวนการผลิตผลงานหรือขั้นตอนการดำเนินงาน

การดำเนินการครั้งนี้ใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยใช้วงจรเดมมิ่ง (The Deming Cycle) หรือวงล้อ PDCA (Deming, 1986) มี 4 ขั้นตอน ประกอบด้วย P (Plan) การวางแผนงาน D (Do) การปฏิบัติตามแผน C (Check) เป็นการตรวจสอบผลการดำเนินงาน A (Action) เป็นการปรับปรุงแก้ไข

รายละเอียดของการดำเนินงานตามขั้นตอน ดังนี้

ขั้นการวางแผน (Plan)

ศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหาการจัดการเรียนรู้ของนักเรียน ผู้บริหารได้ดำเนินการประชุมร่วมกับคณะครู ผู้แทนนักเรียน และผู้แทนกรรมการสถานศึกษา วันที่ 23 มีนาคม 2566 เพื่อร่วมกันศึกษา สภาพปัจจุบันและปัญหา ความต้องการ ในการฝึกทักษะอาชีพ วิเคราะห์สภาพปัญหา ความต้องการตามมาตรฐานการจัดการศึกษาท้องถิ่น มาตรฐานที่ 1 คุณภาพของผู้เรียน 1.1 ผลสัมฤทธิ์ทางวิชาการของผู้เรียน ข้อ 6 มีความรู้ทักษะพื้นฐาน และเจตคติที่ดีต่องานอาชีพ ผู้เรียนมีความรู้ทักษะพื้นฐานในการจัดการ เจตคติที่ดีพร้อมที่จะศึกษาต่อในระดับชั้นที่สูงขึ้น การทำงานหรืองานอาชีพ โดยให้ร่วมดำเนินการคัดเลือกทักษะอาชีพ เพื่อจะนำมาฝึกทักษะอาชีพนักเรียนอย่างเป็นรูปธรรมต่อไป

ขั้นการปฏิบัติตามแผน (Do)

เป็นขั้นนำเอาแผนปฏิบัติการมาปฏิบัติ หลังจากได้กำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบให้กับทีมงานต่างๆ จากนั้นดำเนินการตาม วัน เวลาที่กำหนดไว้ โดยเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นระยะ ตามที่กำหนดในแผนปฏิบัติการ ดังต่อไปนี้

1. จัดทำแผนงบประมาณ โครงการ ที่จะจัดเพิ่มเติมจากปีงบประมาณก่อน วันที่ 1 เมษายน 2566

2. ดำเนินการตามแผนงบประมาณ โครงการ ระหว่างวันที่ 1 เมษายน 2566 ถึงวันที่ 17 กันยายน 2567

ขั้นการตรวจสอบผลการดำเนินงาน (Check)

ผู้บริหารและครูที่ได้รับมอบหมาย ได้สังเกตการณ์ ในการส่งเสริมทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน 1 เมษายน 2566 ถึงวันที่ 17 กันยายน 2567 และเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยเครื่องมือต่างๆ ตามแผนปฏิบัติการดำเนินงาน ดำเนินการสังเกตการณ์เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล ด้วยแบบบันทึกการประชุม และสอบถามนักเรียนและครู ดำเนินการเก็บข้อมูลระหว่างการดำเนินงาน

ขั้นการปรับปรุงแก้ไข (Action)

ผู้บริหารได้ดำเนินการประชุมร่วมกับคณะครู วันที่ 29 มีนาคม 2567 และวันที่ 30 สิงหาคม 2567 โดยดำเนินการดังนี้

1. ผู้บริหาร และคณะครู ได้ติดตามผลการดำเนินงานและนำผลการติดตาม มาตรวจสอบ ประเมินผล แล้วร่วมกันวิเคราะห์ สรุปผลเพื่อปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพการดำเนินงานให้ได้ตามเป้าหมาย

2. ผู้บริหารและคณะครูร่วมกันระดมความคิด ค้นหาวิธีดำเนินการปรับปรุงและพัฒนาการปฏิบัติงานในส่วนที่บกพร่อง จากการดำเนินการพัฒนา ให้มีความเหมาะสมและมีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น โดยดำเนินการปรับปรุงแผนดำเนินการใหม่ (Re-planning) เพื่อนำไปสู่การปฏิบัติวงรอบต่อไป

ผลการดำเนินงาน/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ

การดำเนินการครั้งนี้ใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยใช้วงจรเดมมิ่ง (The Deming Cycle) หรือวงล้อ PDCA (Deming, 1986) มี 4 ขั้นตอน ดังนี้

ผลการดำเนินงาน

จากประชุมวางแผนการดำเนินงาน วันที่ 23 มีนาคม 2566 โดยมติที่ประชุมได้สรุปผลการส่งเสริมทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน ดังนี้

1. โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม จะดำเนินการส่งเสริมทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน

2. ทักษะอาชีพ ควรมีความหลากหลาย ผู้อำนวยการได้มอบหมายให้ทุกฝ่าย และทุกกลุ่มสาระการเรียนรู้ ได้ปรึกษาเพื่อกำหนดทักษะอาชีพที่จะส่งเสริมนักเรียน

3. ทักษะอาชีพ ที่จัดขึ้นจะจัดในรูปแบบชุมนุม หรือกลุ่มสนใจ

4. มีการประกวดการจะจัดทำโลโก เพื่อให้มีแบรนด์สินค้าเป็นของโรงเรียน

5. จากการประชุมการทำงานเป็นทีมตามฝ่ายและกลุ่มสาระการเรียนรู้ ได้กำหนดสมาชิกดำเนินการส่งเสริมทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน ได้แก่

5.1 อาชีพช่างตัดผมและเสริมสวย

5.2 อาชีพ Bakery Tea time (Hugkan café/)

5.3 อาชีพ แพทย์แผนไทย

5.4 อาชีพทำเกษตรและปศุสัตว์ (ฮักกรรจ์ฟาร์ม)

5.5 น้ำสมุนไพรใส่ใจสุขภาพ

5.6 อาชีพผลไม้ดองตามฤดูกาล

5.7 อาชีพทำขนมหวาน

5.8 อาชีพแปรรูปผลิตภัณฑ์

5.9 อาชีพทำไม้กวาด

ขั้นการปฏิบัติการ (Action)

จากการประชุมการทำงานเป็นทีมตามฝ่ายและกลุ่มสาระการเรียนรู้ ได้กำหนดสมาชิกดำเนินการส่งเสริมทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน ตามปฏิทินปฏิบัติงาน ตั้งแต่วันที่ วันที่ 1 เมษายน 2566 ถึงวันที่ 30 สิงหาคม 2567 ปรากฏผลดังนี้

1. ด้านอาคารสถานที่ ให้เริ่มดำเนินการหลังเสร็จภารกิจจากงานวิชาการ ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน 2566 เป็นต้นไป

2. ให้ทุกกิจกรรมรับสมัครนักเรียนที่สนใจ ช่วง พฤษภาคม , พฤศจิกายน

3. การดำเนินการตามโครงการ พบว่า มีโครงการที่ประสบความสำเร็จสมควรนำเป็นแบบอย่าง ดังนี้

3.1 อาชีพทำเกษตรและปศุสัตว์ (ฮักกรรจ์ฟาร์ม – Hugkan farm) ได้จัดเตรียมฟาร์ม บริเวณหลังโรงเรียน เพื่อให้นักเรียนได้ปลูกพืช และผลไม้ต่างๆ เช่น บวบ มะระ ถั่วพู พริก มะเขือ ผักสลัด เห็ด ข้าวโพด ผักชีไทย ผักชีลาว หอม กระเทียม กล้วย ส้มโอ มังคุด มะพร้าว ละมุด ลำไย ฯลฯ นอกจากนี้ ยังทำปศุสัตว์ ได้แก่ เลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ ซึ่งใน Hugkan farm จะมีที่นังพักผ่อน นั่งรับประทานอาหาร และนำทุกอาชีพที่นักเรียนฝึกทักษะจำหน่ายและบริการใน Hugkan farm

3.2 อาชีพการทำ Bakery Tea time ได้ฝึกให้นักเรียนทำขนมวอฟเฟิล และสาคูใส้หมู ในเรื่องอาคารสถานที่ได้จัดเตรียมอาคารฝึกงาน บริเวณหลังโรงเรียน เพื่อให้นักเรียนได้ฝึกผลิตและจำหน่าย ในปีการศึกษาหน้า จะได้ขยายทักษะให้นักเรียนได้จำหน่ายอย่างจริงจัง โดยทำอาคาร Hugkan café/ เพื่อขยายทักษะการทำกาแฟสด เบเกอรี่อื่นๆ การประกอบอาหารเพื่อจำหน่าย

3.3 น้ำสมุนไพรใส่ใจสุขภาพ ได้ฝึกทักษะนักเรียนต้มน้ำสมุนไพร และจัดจำหน่าย เช่น น้ำฝาง น้ำมะพร้าว น้ำมะตูม น้ำกระเจี้ยบ น้ำลำไย

3.4 อาชีพ แพทย์แผนไทย ได้ฝึกทักษะการนวดแผนไทย และการทำสมุนไพร โดยมีวิทยากรจาก สาธารณสุขจังหวัดสระแก้ว

3.5 แปรรูปผลิตภัณฑ์ ฝึกทักษะนักเรียนในการแปรรูปเห็ด ทำกล้วยฉาบ กล้วยอบเนย โดยใช้ผลผลิตจากฮักกรรจ์ฟาร์ม

ขั้นการตรวจสอบผลการดำเนินงาน (Check)

จากการตรวจสอบผลการดำเนินงานพบว่า บางกิจกรรมไม่สามารถทำได้ตามกำหนด เช่น กิจกรรมช่างตัดผม ช่างเสริมสวย

ขั้นการปรับปรุงแก้ไข (Action)

ผู้บริหารและคณะครูร่วมกันระดมความคิด วันที่ 29 มีนาคม 2567 และ 30 สิงหาคม 2567พบว่า บางกิจกรรมไม่สามารถดำเนินการได้ตามกำหนด กิจกรรมใดที่ยังไม่ดำเนินการควรวางแผนการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ เพื่อให้งานไม่มีเกิดการสะดุดหรือล้มเลิกกิจกรรม

ผลสัมฤทธิ์

1. โรงเรียนสามารถส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียนอย่างเป็นรูปธรรม โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพนักเรียน 5 กลุ่มอาชีพ ดังนี้

1.1 อาชีพทำเกษตรและปศุสัตว์ (ฮักกรรจ์ฟาร์ม – Hugkan farm) ได้ปลูกผัก ผลไม้ต่างๆ และการปศุสัตว์ ที่นั่งสำหรับพักผ่อน เพื่อจำหน่ายในโรงเรียนและนักเรียนสามารถนำไปประกอบอาชีพได้

1.2 อาชีพ Bakery Tea time ได้จัดทำอาคาร Hugkan café/ เตรียมการสำหรับขยายทักษะการทำกาแฟสด เบเกอรี่อื่นๆ การทำขนมหวาน เพื่อจำหน่ายในโรงเรียนและประกอบอาชีพ

1.3 น้ำสมุนไพรใส่ใจสุขภาพ นักเรียนมีอาชีพทำน้ำสมุนไพร และสามารถจำหน่วยเป็นอาชีพได้

1.4 อาชีพแพทย์แผนไทย นักเรียนและครูเกิดทักษะการนวดแผนไทย และการทำสมุนไพร สามารถนำไปประกอบอาชีพเพื่อหารายได้ได้จริง

1.5 แปรรูปผลิตภัณฑ์ โดยแปรรูปเห็ด ทำกล้วยฉาบ กล้วยอบเนย และสามารถจำหน่วยเป็นอาชีพได้

2. ความพึงพอใจของนักเรียน โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม ในการเข้าร่วมกิจกรรม

การฝึกทักษะอาชีพ โดยการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฎิบัติ โดยรวม

อยู่ในระดับมากที่สุด ( =4.56, S.D.=.22) (กลุ่มตัวอย่างได้จากการสุ่มตัวอย่างแบบชั้นภูมิ (Stratified sampling) กำหนดกลุ่มตัวอย่างจำนวน 100 คน)

ประโยชน์ที่ได้รับ

1. นักเรียนมีความรู้ ทักษะ ในการประกอบอาชีพ เกิดทักษะกระบวนการคิดในการทำงานของนักเรียน โดยครูส่งเสริมสนับสนุนการสร้างงานและอาชีพ ให้กับนักเรียนให้มีอาชีพเสริม

เพิ่มรายได้แก่ตนเองและครอบครัว และมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

2. นักเรียน มีวิชาเรียน กิจกรรม และเกิดทักษะอาชีพที่หลากหลายตามความถนัด

ตามความต้องการ ซึ่งสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันและสามารถประกอบอาชีพได้

3. นักเรียนได้รับประสบการณ์ตรง จากการเรียนรู้ และการลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง ก่อให้เกิดเป็นบทเรียนของชีวิตที่พัฒนาเป็นความรอบรู้และความชำนาญได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่จำเป็นและมีประโยชน์มากมายในการประกอบอาชีพ

4. นักเรียน ได้ฝึกทักษะต่างๆ ส่งผลให้นักเรียนสามารถนำไปประกอบอาชีพได้ และขยายผลไปสู่ครอบครัวและชุมชนได้

5. โรงเรียนเป็นแหล่งการเรียนรู้ด้านทักษะอาชีพใหักับชุน และโรงเรียนอื่นๆ ได้มาศึกษาดูงานอย่างต่อเนื่อง เช่น 1) โรงเรียนอนุบาลเขาฉกรรจ์ 2) ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย อำเภอเขาฉกรรจ์ 3) โรงเรียนสหกรณ์ประชานุกูล จังหวัดชุมพร 4)โรงเรียนมัธยมวัดป่ามะไฟ จังหวัดปราจีนบุรี 5) โรงเรียนทัพรั้งพิทยาคม จังหวัดนครราชสีมา 6) โรงเรียนวังน้ำเขียวพิทยาคม จังหวัดนครราชสีมา 7) โรงเรียนชุมชนบ้านโนนจิก จังหวัดสระแก้ว 8) โรงเรียนสิริราชอนุสรณ์ จังหวัดสระแก้ว 9) โรงเรียนบ้านนางาม จังหวัดสระแก้ว

6. ส่งเสริมและมีการสร้างเครือข่ายกับหน่วยงานอื่น เช่น 1) คณะครู ศึกษาดูงานวิธีการเพาะเห็ด ณ สวนฤทธิ์ศิริ อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว 2) คณะครู ศึกษาดูงานศึกษาวิธีการปลูกผักออแกนิกและเมล่อน และการผลิตโซล่าเซลล์ และศึกษาดูงานวิธีการเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ ณ มหาวิทยาลัยราชภัฎวไลย์อลงกรณ์ วิทยาเขตสระแก้ว 3) ศึกษาดูงานวิธีการทำปุ๋ยหมัก ณ สวนรุกขชาติเขาฉกรรจ์

หมายเหตุ แสดงภาพประกอบในภาคผนวก หน้า 15-27

ปัจจัยความสำเร็จ

1. บรรยากาศของการทำงานของโรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม มีความเป็นกันเอง อบอุ่น มีความกระตือรือร้น และสร้างสรรค์ ทุกคนช่วยกันทำงานอย่างจริงจัง และจริงใจ

2. ภาวะผู้นำ (leadership) ทั้งของผู้บริหารโรงเรียน และหัวหน้ากิจกรรม บุคคลที่ได้รับการมองหมายงานได้รับการยอมรับจากเพื่อนร่วมทีม มีการมอบหมายงานอย่างชัดเจน สมาชิกทีมงานเข้าใจวัตถุประสงค์ เป้าหมาย และยอมรับภารกิจหลักของทีมงาน

3. การสื่อสาร เนื่องจากบรรยากาศในการทำงานของโรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม มีความเป็นกันเอง อบอุ่น การทำงานเป็นทีมอาศัยบรรยากาศ การสื่อความที่ชัดเจนเหมาะสม ซึ่งทำให้ทุกคนกล้าที่จะเปิดใจ แลกเปลี่ยนความคิดเห็น และแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน จนเกิดความเข้าใจ และนำไปสู่ทีมงานที่มีประสิทธิภาพ

4. ผู้บริหารส่งเสริมให้ครูทุกกลุ่มสาระการเรียนรู้ มีการออกแบบการจัดการเรียนรู้ โดยนำทักษะอาชีพไปประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนการสอน

5. การมีส่วนร่วมและการเรียนรู้ร่วมกันอย่างแท้จริงระหว่างโรงเรียนกับชุมชน การมีส่วนร่วมของผู้ปกครองและชุมชน 2 ลักษณะที่สำคัญ ได้แก่ 1. การเข้าไปศึกษาสถานการณ์ต่างๆ ของชุมชน โดยการจัดการเรียนรู้ของโรงเรียนและชุมชนร่วมกัน และ 2. คือการขอความช่วยเหลือจากชุมชนในสิ่งที่โรงเรียนขาดแคลน อันได้แก่ ความเชี่ยวชาญทางอาชีพ ทักษะและภูมิปัญญาด้านต่างๆ ของสมาชิกในชุมชน ด้วยการสร้างเครือข่ายกับหน่วยงานอื่น เช่น 1) คณะครู ศึกษาดูงานวิธีการเพาะเห็ด ณ สวนฤทธิ์ศิริ อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว 2) คณะครู ศึกษาดูงานศึกษาวิธีการปลูกผักออแกนิกและเมล่อน และการผลิตโซล่าเซลล์ ณ มหาวิทยาลัยราชภัฎวไลย์อลงกรณ์ วิทยาเขตสระแก้ว 3) ศึกษาดูงานวิธีการเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ ณ มหาวิทยาลัยราชภัฎวไลย์อลงกรณ์ วิทยาเขตสระแก้ว 4) ศึกษาดูงานวิธีการทำปุ๋ยหมัก ณ สวนรุกขชาติเขาฉกรรจ์

หมายเหตุ แสดงภาพประกอบ ในภาคผนวก หน้า 22-27

บทเรียนที่ได้รับ

1. การให้ทุกคนมีส่วนร่วมในการพัฒนา เพื่อสร้างความเป็นหนึ่งเดียวกันของโรงเรียน ร่วมเป็นเจ้าของ เพราะการจะประสบความสำเร็จในการทำงานจะต้องมีความเป็นหนึ่งเดียวกัน ทุกๆ คนจะถูกดึงเข้ามาในทิศทางเดียวกันเพื่อให้บรรลุความสำเร็จในงานร่วมกัน

2. การให้ทุกคนมีส่วนร่วมในการประเมินผลการทำงานของทีม ทีมงานแต่ละทีมของการพัฒนา มีการประเมินผลการทำงาน เป็นระยะ ในรูปแบบทั้งไม่เป็นทางการ และเป็นทางการ โดยสมาชิกทุกคนมีส่วนร่วมในการประเมินผลงาน ทำให้สมาชิกได้ทราบความก้าวหน้าของงาน ปัญหา อุปสรรคที่เกิดขึ้น รวมทั้งพัฒนากระบวนการทำงาน หรือการปรับปรุงแก้ไขร่วมกัน

3. ครูควรวิเคราะห์ความสนใจ ความต้องการของผู้เรียนว่าอะไรที่สามารถ กระตุ้นผู้เรียนให้มีความสนใจในการเรียนรู้ซึ่งผู้เรียนแต่ละคนจะมีสิ่งกระตุ้นแตกต่างกัน หากผู้สอนค้นพบสิ่งกระตุ้น ความสนใจ ดังกล่าว จะเป็นจุดเริ่มต้นของพฤติกรรมการเรียนรู้ที่นำไปสู่การส่งเสริมทักษะอาชีพในอนาคตได้

หมายเหตุ แสดงภาพประกอบ ในภาคผนวก หน้า 22-27

การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ

การเผยแพร่กับหน่วยงานอื่น

1. โรงเรียนสหกรณ์ประชานุกูล สังกัด องค์การบริหารส่วนจังหวัดชุมพร มาศึกษาดูงาน ด้านการจัดการเรียนรู้แบบเชิงรุก โดยใช้โครงงานเป็นฐาน มาศึกษาดูงาน Hugkan Farm แหล่งการเรียนรู้ทักษะอาชีพ

2. โรงเรียนมัธยมวัดป่ามะไฟ สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดปราจีนบุรี มาศึกษาดูงานเรื่อง การจัดการเรียนรู้แบบเชิงรุก (Active Learning) มาศึกษาดูงาน Hugkan Farm แหล่งการเรียนรู้ทักษะอาชีพ

3. โรงเรียนทัพรั้งพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา มาศึกษาดูงานเรื่อง การจัดการเรียนรู้แบบเชิงรุก (Active Learning) มาศึกษาดูงาน Hugkan Farm และแหล่งการเรียนรู้ทักษะอาชีพ

4. โรงเรียนวังน้ำเขียวพิทยาคม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา มาศึกษาดูงานเรื่อง การจัดการเรียนรู้แบบเชิงรุก (Active Learning) มาศึกษาดูงาน Hugkan Farm และแหล่งการเรียนรู้ทักษะอาชีพ

5. โรงเรียนชุมชนบ้านโนนจิก สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสระแก้ว มาศึกษาดูงาน Hugkan Farm และแหล่งการเรียนรู้ทักษะอาชีพ

6. โรงเรียนสิริราชอนุสรณ์ สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสระแก้ว มาศึกษาดูงาน Hugkan Farm และแหล่งการเรียนรู้ทักษะอาชีพ

7. โรงเรียนบ้านนางาม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสระแก้ว ศึกษาดูงาน Hugkan Farm และแหล่งการเรียนรู้ทักษะอาชีพ

หมายเหตุ แสดงภาพประกอบในภาคผนวก หน้า 22-28

การยอมรับ/รางวัลที่ได้รับ

1. ผ่านเข้ารอบที่ 1 โครงการโรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste School) ปี 2566 จาก กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ในจำนวน 80 โรงเรียน จากโรงเรียนที่สมัครเข้าร่วมโครงการ จำนวน 1,808 โรงเรียน (รอบ 1 ได้รับเงินรางวัล 10,000 บาท พร้อมโล่)

2. ได้รับรางวัล การออกแบบการจัดการเรียนรู้แบบ Active Leaning ตามหลักสูตรแกนกลางขั้นพื้นฐาน และรับรางวัลกับ นางสาวตรีนุช เทียนทอง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ

3. โรงเรียนผ่านการคัดเลือก ให้เข้าร่วมโครงการโรงเรียนอีโคสคูล (Eco-School)

ระดับต้น (ปี 2565-2568) ซึ่งเป็นโครงการด้านการส่งเสริมกระบวนการสิ่งแวดล้อมศึกษาในโรงเรียน

จัดโดยกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

4. โรงเรียนผ่านการคัดเลือก ให้เข้าร่วมโครงการโรงเรียนอีโคสคูล (Eco-School)

ระดับกลาง (ปี 2567-2570) ซึ่งเป็นโครงการด้านการส่งเสริมกระบวนการสิ่งแวดล้อมศึกษาในโรงเรียน จัดโดยกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

5. ได้รับการคัดเลือกให้เป็นสถานศึกษาที่มีผลงานและเผยแพร่ให้เป็นแนวทางในการสร้างผลงานที่ดี มีประโยชน์แก่ผู้เรียน และเป็นแบบอย่างกับบุคคลอื่น ตามโครงการ One School One Product ประจำปีงบประมาณ พ.ศ.2566 จัดโดย สำนักงานส่งเสริมสวัสดิการและสวัสดิภาพครูและบุคลากรทางการศึกษาจังหวัดสระแก้ว

การขยายผลต่อยอดสู่ความยั่งยืน

1. การจัดกิจกรรมส่งเสริมทักษะอาชีพและกิจกรรมโครงงานให้กับนักเรียน โดยจัดกิจกรรมประกวดโครงงานด้านต่างๆ ผ่านกิจกรรม “Project Learnmark by ECO School” ในทุกภาคเรียน

2. การจัดกิจกรรมส่งเสริมทักษะอาชีพให้กับนักเรียน โดยจัดกิจกรรมตลาดนัด “Hugkan market Activity Zone” ทุกวันศุกร์เว้นศุกร์ ตั้งแต่เวลา 07.00-9.30 น.

ข้อเสนอแนะในการนำผลงาน/นวัตกรรมไปใช้

1. ผู้บริหารสถานศึกษาควรจัดทำแผนการดำเนินการนิเทศ ติดตามการจัดกิจกรรมการส่งเสริมทักษะอาชีพอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง รวมทั้งควรดำเนินการเกี่ยวกับการเสริมสร้างขวัญและกำลังใจให้แก่ครูผู้สอนในเวลาอันควร เพื่อให้ครูสามารถนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจสู่การจัดการเรียนการสอนกับนักเรียน และจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ที่บูรณาการหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

2. ผู้บริหารสถานศึกษาควรมีการชี้แจงให้บุคลากรในโรงเรียนทุกฝ่าย เข้าใจถึงวิธีการ

และวัตถุประสงค์ในการจัดกิจกรรมการส่งเสริมทักษะอาชีพให้แก่นักเรียน

3. ผู้บริหารสถานศึกษาควรมีการระดมทรัพยากรทุกด้านโดยเฉพาะส่วนที่โรงเรียน

ได้ขอความสนับสนุนจากชุมชน องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น และทุกภาคส่วนที่มีส่วนเกี่ยวข้อง

กับการจัดการศึกษาเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพให้แก่นักเรียน

4. ผู้บริหารสถานศึกษาควรส่งเสริมให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ชุมชนและสถานศึกษาพัฒนาและใช้แหล่งเรียนรู้ร่วมกัน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน การนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในกระบวนการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพให้แก่นักเรียนให้มากขึ้น

บรรณานุกรม

กรมวิชาการ. (2553). วิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนรู้. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา.

กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). การขับเคลื่อนการศึกษามัธยมศึกษาไทย 4.0 เพื่อการมีงานทำแห่งศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.

เกษม วัฒนชัย และจิรายุ อิศรางกูร ณ อยุธยา. (2556). CSR ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง.

(พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ : สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์.

ปรียานุช พรหมภาสิต. (2559). เอกสารคู่มือการจัดการเรียนรู้ “Active Learning (AL) for HuSo

at KPRU. กำแพงเพชร : คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎกำแพงเพชร.

โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม. (2566). รายงานการประเมินคุณภาพภายในสถานศึกษา

(Self Assessment Report) ปีการศึกษา 2565. สระแก้ว : โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม.

เว็บน่าสนใจ