1. บทนำ
คุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยีทางไกล (Distance Learning) เป็นการจัดการศึกษาที่ใช้เทคโนโลยีการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม โดยมีพระราชประสงค์ให้การศึกษาแก่ปวงชนชาวไทยอย่างทั่วถึง ทุกหมู่เหล่าโดยไม่มีข้อจำกัดและเป็นการให้การศึกษาตลอดชีวิต เพื่อให้โอกาส และความเท่าเทียมกันแก่พสกนิกรในการเข้าถึงการเรียนรู้ที่มีคุณภาพโรงเรียนบ้านวังหัวดอย ได้ตระหนักและเห็นความสำคัญในคุณค่าของโอกาสและคุณภาพการศึกษา จึงได้นำการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม มาประยุกต์ใช้ผ่านระบบเทคโนโลยีและการสื่อสารสมัยใหม่ เช่น คอมพิวเตอร์ (Computer) และเครือข่ายอินเทอร์เน็ต (Internet) แก้ปัญหาการขาดแคลนครูและยกระดับความเสมอภาคของผู้เรียนให้ได้รับโอกาสทางการศึกษาที่มีคุณภาพใกล้เคียงกัน คือ การใช้เทคโนโลยีทางการสื่อสารโทรคมนาคมเป็นเครื่องมือในการขยายโอกาส เพิ่มประสิทธิภาพและยกระดับคุณภาพการจัดการศึกษา
โรงเรียนบ้านวังหัวดอย เป็นโรงเรียนขนาดเล็ก ตั้งอยู่ที่บ้านวังหัวดอย ตำบลน้ำหมัน อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 2 เปิดทำการเรียนการสอนตั้งแต่ ชั้นอนุบาล 2 จนถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 นักเรียน จำนวน 100 คน ข้าราชครู จำนวน 7 คน ห้องเรียนจำนวน 8 ห้อง ได้จัดการศึกษาเต็มความสามารถตามสภาพแวดล้อม แต่เนื่องจากมีปัญหาอันเป็นปัจจัยสำคัญ ที่พบ คือ การขาดแคลนครู ครูสอนไม่ตรงวิชาเอก มีข้อจำกัดในการจัดการเรียนรู้ มีการใช้สื่อประกอบการสอนที่ไม่กระตุ้นความสนใจของนักเรียน ขาดการพัฒนารูปแบบสื่อการสอนให้ทันสมัย เหมาะสม สอดคล้องกับเนื้อหาวิชา และสภาพของนักเรียน ส่งผลให้นักเรียนในโรงเรียนขาดโอกาสและความเท่าเทียมกับนักเรียนในโรงเรียนขนาดใหญ่ โรงเรียนบ้านวังหัวดอย ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญและประโยชน์ของการศึกษาทางไกล และการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น ระบบคอมพิวเตอร์ ระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต จึงได้ดำเนินการจัดการศึกษาด้วยเทคโนโลยีการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) อันจะเป็นการลดความเหลื่อมล้ำ เพิ่มโอกาสและความเสมอภาคทางการศึกษาสำหรับผู้เรียน และเป็นการดำเนินการตามรอยเบื้องพระยุคลบาท สนองพระราชดำริในการที่จะพัฒนาการศึกษาไทยให้เจริญก้าวหน้า
2. การออกแบบนวัตกรรม
2.1 มีวัตถุประสงค์
๑) เพื่อพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ด้วย WHD Model
ของโรงเรียนบ้านวังหัวดอย สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 2
๒) เพื่อพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ของโรงเรียนบ้านวังหัวดอย สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 2
๓) เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนโรงเรียนบ้านวังหัวดอย สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 2 ให้สูงขึ้น
2.2 แนวคิดในการสร้างนวัตกรรม
W : Win การวางแผนสู่ความเป็นเลิศ เป็นการสร้างความเข้าใจร่วมกัน เพื่อกำหนดวิสัยทัศน์ กลยุทธ์ เป้าหมาย ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมและนำนโยบายการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ซึ่งสอดคล้องกับ สัญญา เคณาภูมิ (2551) การมีส่วนร่วม หมายถึง การที่สมาชิกได้มีโอกาสร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติตามโครงการ ร่วมติดตามประเมินผลเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่พึงประสงค์ ทั้งนี้ การมีส่วนร่วมจะต้องมาจากความสมัครใจ พึงพอใจ และได้รับผลประโยชน์ที่เกิดจากชุมชนโดยส่วนรวมร่วมกัน
H : How to Manage วิธีการบริหารจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) อย่างเป็นระบบ บริหารจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) อย่างเป็นระบบ ส่งเสริม สนับสนุน การจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านผ่านดาวเทียม (DLTV) อย่างจริงจัง โดยดำเนินการเตรียมความพร้อมในด้านต่าง ๆ ทั้งด้านผู้บริหาร ด้านครูผู้สอน ด้านนักเรียน ด้านคณะกรรมการสถานศึกษาและด้านภาคีเครือข่ายรวมถึงการตามแนวคิด หลักการและทฤษฎีดังนี้ทฤษฎีเชิงระบบ (System Theory) ทฤษฎีพหุปัญญา (Theory of Multiple Intelligences) กระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดการสร้างสรรค์ทางปัญญา (Constructivism) : Active Learning แนวทางการดำเนินงานจัดการเรียนการสอนโดยใช้การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ให้ได้มาตรฐานเทคนิคการบริหารงานด้วยวงจรคุณภาพ PDCA (Deming Cycle) ตามแนวคิดเดมมิ่งชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community)
D : Development การตรวจสอบเพื่อพัฒนา การนิเทศติดตาม ประเมินผลและปรับปรุง การขับเคลื่อนการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) และการสร้างเครือข่ายร่วมพัฒนา สอดคล้องกับจอมพงศ์ มงคลวนิช (2555) ซึ่งให้ความหมายของการนิเทศว่า หมายถึง กระบวนการ ทำงานร่วมกันของผู้บริหารกับบุคลากรภายในสถานศึกษา ซึ่งจะต้องร่วมมือกันช่วยเหลือซึ่งกัน และกันเพื่อปรับปรุง และพัฒนาคุณภาพการปฏิบัติงานของครู เพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ของ นักเรียนให้สูงขึ้นตามจุดมุ่งหมายที่ทางสถานศึกษาคาดหวังไว้
2.3 เครื่องมือที่ใช้
1. แบบสัมภาษณ์ Focus group และแบบสัมภาษณ์สภาพ ปัญหาและความต้องการในการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ของโรงเรียนบ้านวังหัวดอย
2. แบบประเมินผลการดาเนินงานตามรูปแบบการบริหารจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) โรงเรียนบ้านวังหัวดอย
2.4 การวิเคราะห์ข้อมูล
สถิติความถี่ (Frequency) ร้อยละ (Percentage) สถิติค่าเฉลี่ยเลขคณิต (𝑥̅ ) และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD) การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content Analysis)
3. บทสรุป
3.1 ผลที่เกิดขึ้นด้านผู้เรียน
1. นักเรียนโรงเรียนบ้านวังหัวดอยมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้น ป.1 - ป.6 โดยรวมในปีการศึกษา 2566 ในระดับดีขึ้นไปคิดเป็นร้อยละ 81.09 และสูงกว่าปี 2565 โดยเพิ่มขึ้นร้อยละ 6.72
2.นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ของโรงเรียนบ้านวังหัวดอย ปีการศึกษา 2566 อยู่ในระดับ มากที่สุด มีค่าเฉลี่ย ( X ̅ = 4.5๕ )
3.2 ผลที่เกิดขึ้นด้านครูผู้สอน
1 ครูผู้สอนโรงเรียนบ้านวังหัวดอยทุกคน ตระหนักถึงความสำคัญและมีการจัดการเรียนการสอน
ทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV)
2 ครูผู้สอนโรงเรียนบ้านวังหัวดอยจัดการเรียนการสอนด้วยสื่อทางไกลผ่านดาวเทียม ได้ตามมาตรฐานการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV)
3.3 แก้ปัญหาหรือพัฒนาได้ตรงกับกลุ่มเป้าหมาย สภาพปัญหา และความต้องการจำเป็น
สถานศึกษามีกระบวนการแก้ปัญหาการบริหารจัดการ ได้เรียนรู้ข้อบกพร่องและสามารถปรับปรุงการปฏิบัติงานด้านการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) โดยใช้ WHD MODEL การพัฒนาการบริหารแบบองค์รวม สื่อสารให้เข้าใจร่วมกันในการกำหนดทิศทางการดำเนินงาน เพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนครู ครูสอนไม่ตรงวิชาเอก มีข้อจำกัดในการจัดการเรียนรู้ ครูสอนโดยไม่ใช้สื่อ นวัตกรรม มีการใช้สื่อประกอบการสอนที่ไม่กระตุ้นความสนใจของนักเรียน