ชื่อวิจัย รูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผล
เชิงวิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2
ผู้วิจัย นางพันธณี เพ็งแจ่ม ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการพิเศษ
โรงเรียนบ้านผักขะ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 1
ปีที่วิจัย 2566
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานของรูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ 3) เพื่อศึกษาผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ และ 4) เพื่อประเมินรูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ ผู้วิจัยดำเนินการวิจัยโดยแบ่งระยะการดำเนินการเป็น 4 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 การศึกษาข้อมูลพื้นฐาน โดยการศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการในการพัฒนารูปแบบ ระยะที่ 2 การพัฒนารูปแบบโดยการยกร่างองค์ประกอบของรูปแบบ และตรวจสอบคุณภาพรูปแบบโดยผู้ทรงคุณวุฒิ ระยะที่ 3 การศึกษาผลการทดลองใช้รูปแบบ โดยนำเครื่องมือที่พัฒนาขึ้นตามรูปแบบ ไปใช้จริงกับกลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 ของโรงเรียนบ้านผักขะ อำเภอยางชุมน้อย จังหวัดศรีสะเกษ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 1 จำนวน 9 คน ได้มาโดยวิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) และระยะที่ 4 การประเมินรูปแบบ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) แบบสัมภาษณ์ 2) แบบสอบถาม 3) แบบบันทึกการสนทนากลุ่ม 4) แผนการจัดการเรียนรู้ที่พัฒนาขึ้นตามรูปแบบ 5) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 6) แบบวัดความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ 7) แบบประเมินมาตรฐานของรูปแบบ และ 8) แบบสอบถามความพึงพอใจ
การวิเคราะห์ข้อมูล โดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) หาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ พบว่า แนวทางในการจัดการเรียนการสอนรายวิชาวิทยาศาสตร์ ได้แก่ นักเรียนควรเรียนรู้และลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง เพราะถ้านักเรียนได้เรียนรู้และแก้ไขปัญหาจากเหตุการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ในช่วงเวลานั้นด้วยตนเอง นักเรียนจะมีความรู้ความเข้าใจที่คงทนกว่าการสอนแบบท่องจำ
และเป็นการจัดการเรียนรู้ที่เน้นนักเเรียนเป็นสำคัญ นักเรียนจะใช้ความรู้ความเข้าใจในการแสดงความคิดเห็น การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน เกี่ยวกับความคิดของตนเอง ในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ที่ดีขึ้น และนักเรียนมีปัญหาเกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนรายวิชาวิทยาศาสตร์ อยู่ในระดับมาก และต้องการเรียนรู้เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ อยู่ในระดับมากที่สุด
2. ผลการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ มีองค์ประกอบ คือ 1) หลักการ 2) วัตถุประสงค์ 3) ขั้นตอนการจัดการเรียนการสอน มี 4 ขั้นตอน (CAPS Model) คือ ขั้นที่ 1 เชื่อมโยงประสบการณ์ (Connect) ขั้นที่ 2 ร่วมกระบวนการปฏิบัติ (Act) ขั้นที่ 3 วัดผลงานการสะท้อนคิด (Performance) และขั้นที่ 4 ให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ (Scientific Reasoning) 4) ระบบสังคม 5) หลักการตอบสนอง และ 6) การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ ผลการประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามความคิดเห็นของผู้ทรงคุณวุฒิ พบว่า มีความเหมาะสมในระดับมากที่สุด
3. ผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนการสอน พบประเด็นสรุปได้ ดังนี้
3.1 นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่เรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ มีคะแนนความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ โดยภาพรวมอยู่ในระดับดี คิดเป็นร้อยละ 84.72
3.2 นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่เรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หลังเรียน โดยรวมร้อยละ 83.70 และก่อนเรียน โดยรวมร้อยละ 51.11 คิดเป็นร้อยละการพัฒนา 63.77
4. ผลการประเมินรูปแบบการจัดการเรียนการสอน พบประเด็นสรุปได้ ดังนี้
4.1 ผลการประเมินมาตรฐานของรูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ พบว่า รูปแบบการจัดการเรียนการสอนมีความเป็นประโยชน์ ความเป็นไปได้ ความเหมาะสมและความถูกต้อง อยู่ในระดับมากที่สุด
4.2 ผลการประเมินความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่มีต่อรูปแบบการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ร่วมกับการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ พบว่า มีความพึงพอใจอยู่ในระดับพึงพอใจมากที่สุด (x̄= 4.53, S.D.= 0.50)