ครูบ้านนอก

แบบเสนอผลงาน/นวัตกรรมการปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice)

การจัดการเรียนรู้วิทยาการคำนวณและการออกแบบเทคโนโลยี (CODING) ของโรงเรียน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสระบุรี เขต ๑

ชื่อผลงาน การพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓

โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์)

ชื่อผู้เสนอผลงาน นางศิรินณา ตันติจารุกร

โรงเรียน วัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) สังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสระบุรี เขต ๑

ประเภทผลงาน ครู (Unplugged)

๑. ความสำคัญของผลงานหรือนวัตกรรมที่นำเสนอ

สืบเนื่องจากนโยบายและจุดเน้นกระทรวงศึกษาธิการ ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๗-๒๕๖๘ มุ่งหวังให้ผู้เรียนทุกช่วงวัยได้รับการพัฒนาในทุกมิติ ทั้งในด้านโอกาส ความเท่าเทียม ความเสมอภาค คุณภาพและสมรรถนะที่สำคัญจำเป็น ตามบริบทของประเทศและสังคมโลก โดยเน้นให้ผู้เรียน “เรียนดี มีความสุข” ใช้หลักการมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาจากทุกภาคส่วน ดังที่กล่าวไว้ว่า “จับมือไว้ แล้วไปด้วยกัน” (กระทรวงศึกษาธิการ, ๒๕๖๖, หน้า ๑) สอดคล้องกับสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกำหนดนโยบาย ข้อ ๓ ปรับกระบวนการจัดการเรียนรู้ให้ทันสมัยและหลากหลาย ส่งเสริมให้มีการต่อยอดแนวคิดการจัดการเรียนรู้เชิงรุก เพื่อพัฒนาสมรรถนะสำคัญของผู้เรียน (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, ๒๕๖๖, หน้า ๒)

วิทยาการคำนวณเป็นวิชาใหม่ ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.๒๕๖๐) อยู่ในสาระเทคโนโลยี กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ซึ่งปรับมาจากรายวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศที่อยู่ในกลุ่มสาระการงานอาชีพและเทคโนโลยีโดยได้ปรับปรุงแนวทางกระบวนการสอนใหม่ให้เป็นการสอนวิธีคิดและบูรณาการความรู้วิชาต่างๆ โดยใช้ Coding เป็นส่วนหนึ่งของวิทยาการคำนวณและมีเป้าหมายให้ผู้เรียนเข้าใจความสำคัญของข้อมูลที่จะนำกระบวนการคิดเชิงคำนวณมาสร้างความรู้และปรับใช้กับการเรียนวิชาอื่นและใช้กับการแก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน และเข้าใจถึงโอกาส ความเสี่ยงเนื่องจากเทคโนโลยีดิจิทัล เพื่อให้ผู้เรียนมีทักษะในการดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข (สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, ๒๕๖๔, หน้า ๔)

การเรียนวิชาวิทยาการคำนวณสามารถเรียนโดยไม่ใช้คอมพิวเตอร์ และยังไม่มีความจำเป็นที่ต้องใช้กับการเรียน หากนักเรียนยังขาดทักษะการคิดอย่างเป็นระบบ รูปแบบการเรียน Unplugged Coding จึงถูกนำมาใช้กับการสอนโดยเฉพาะในระดับชั้นประถมศึกษาตอนต้น กิจกรรม Unplugged Coding จะเป็นการปูพื้นฐานของความคิดก่อนลงมือปฏิบัติ การเรียน Unplugged Coding จึงส่งผลให้เกิดทักษะที่จำเป็นอย่างน้อย ๖ ทักษะ คือ ทักษะการอ่าน ทักษะการเขียน ทักษะในการคิดอย่างมีเหตุผล ทักษะการคิดสร้างสรรค์ ทักษะการคิดเชิงคำนวณ และทักษะการแก้ไขปัญหาเป็นขั้นเป็นตอน ซึ่งถือว่าเป็นทักษะสำคัญต่อการพัฒนากำลังคน และเป็นฐานสมรรถนะในการพัฒนาทักษะต่อยอดไปสู่อาชีพและการเรียนรู้ตลอดชีวิต และเพิ่มความสามารถการแข่งขันของประเทศในอนาคต (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, ๒๕๖๔, หน้า ๑๑)

โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสระบุรี เขต ๑ เป็นโรงเรียนขนาดเล็ก ตั้งอยู่เลขที่ ๑/๑ หมู่ ๖ ตำบลเมืองเก่า อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี จากการศึกษาผลการนิเทศการจัดการเรียนรู้ พบว่า ผู้เรียนยังขาดทักษะการคิดอย่างเป็นระบบ อาจเนื่องจากผู้เรียนไม่ได้รับการฝึกทักษะและกระบวนการคิดตามหลักการและเป้าหมายของวิชาวิทยาการคำนวณ เนื่องจากครูผู้สอนขาดความรู้ ความเข้าใจที่ชัดเจนในหลักการและเป้าหมายของวิชาวิทยาการคำนวณ รวมทั้งขาดสื่อการเรียนการสอนที่สามารถทำให้ผู้เรียนตอบวัตถุประสงค์และตัวชี้วัดของวิชาวิทยาการคำนวณได้ ทำให้มีปัญหาในการนำสู่การปฏิบัติที่ชัดเจนและไม่สามารถบรรลุเป้าหมายการพัฒนาผู้เรียนด้านกระบวนการและทักษะการคิด

จากความสำคัญดังกล่าว จึงได้นำความรู้ ประสบการณ์ การศึกษาแนวคิด ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการจัดการเรียนรู้วิทยาการคำนวณและการออกแบบเทคโนโลยี (CODING) นโยบายการศึกษา จุดเน้นของกระทรวงศึกษาธิการ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสระบุรี เขต ๑ มาออกแบบผลงานการพัฒนาทักษะการคิดโดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) โดย บูรณาการการเรียนรู้ด้านวัฒนธรรมรอบรั้วโรงเรียนเข้ากับกิจกรรมต่างๆ นำเอกลักษณ์ที่โดดเด่นในชุมชน วิถีชีวิต บริบททางวัฒนธรรมมาออกแบบเงื่อนไขกิจกรรม เพื่อฝึกฝนทักษะพื้นฐาน ความคิดเชิงกระบวนการ การคิดวิเคราะห์ ความคิดสร้างสรรค์ และการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นขั้นเป็นตอน เพื่อเตรียมความพร้อมไปสู่การใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ และเครื่องมือเทคโนโลยีที่จำเป็นได้อย่างมีประสิทธิภาพต่อไปในอนาคต

๒. จุดประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินงาน

๒.๑ จุดประสงค์

๑. เพื่อศึกษาผลการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์)

๒. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) ที่มีต่อการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า”

๒.๒ เป้าหมาย

เชิงปริมาณ

นักเรียนโรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ ปี จำนวน ๒๐ คน ผ่านกระบวนการจัดการเรียนรู้วิทยาการคำนวณด้วยการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า”

เชิงคุณภาพ

๑. ร้อยละ ๘๐ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) มีผลการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน

๒. ร้อยละ ๙๐ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) มีความพึงพอใจต่อการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ระดับดีมาก

๓. กระบวนการผลิตผลงาน หรือขั้นตอนการดำเนินงาน

ดำเนินการตามกิจกรรมที่ออกแบบไว้ทุกขั้นตอนและมีการปรับปรุงและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง

ขั้นวางแผน (Plan)

- วิเคราะห์ความต้องการพัฒนาของสถานศึกษา ผู้ปกครอง และชุมชน

- ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี เอกสารที่เกี่ยวข้อง นโยบายการศึกษา หลักสูตรสถานศึกษา และหน่วยบูรณาการกรอบหลักสูตรระดับท้องถิ่น “เปิดตำนานเมืองเก่า ร่องรอยอารยธรรม จิตรกรรมฝาผนังอุโบสถเก่าวัดจันทบุรี”

ขั้นดำเนินการ (Do)

- สร้างแบบทดสอบก่อนและหลังเรียน

- ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาการคำนวณ แบบไม่ใช้คอมพิวเตอร์หรือ Unplugged Coding การพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) เพื่อให้นักเรียนได้ฝึกลำดับกระบวนการคิดอย่างเป็นระบบ การแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าเมื่อเจอปัญหา การฝึกการวางแผน และการฝึกกระบวนการทำงานเป็นทีม ผ่านกิจกรรมบทบาทสมมติในใบกิจกรรม โดยมีเรื่องเล่าว่านักเรียนจะต้องเดินทางจากจุดเริ่มต้นไปถึงโรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) ได้อย่างปลอดภัย เช่น เดินหน้า เดินซ้าย เดินขวา เดินลง โดยต้องเดินทางผ่านช่อง ที่มีสถานที่สำคัญในชุมชน (Landmark) ตำบลเมืองเก่า อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี เช่น บึงโง้ง แม่น้ำป่าสัก อุโบสถเก่าวัดจันทบุรี วัดชุ้ง วัดสุธาวุฒิ วัดจันทบุรี เทศบาลตำบลเมืองเก่า โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพเทศบาลตำบลเมืองเก่า และปฏิบัติภารกิจตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ เช่น เก็บสมบัติให้ได้เยอะที่สุด ใช้บัตรคำสั่งน้อยที่สุด

- สร้างแบบประเมินความพึงพอใจ

- ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อตรวจสอบคุณภาพ ได้แก่ ผู้บริหารสถานศึกษา และศึกษานิเทศก์ สพป.สระบุรี เขต ๑

- ทดลองใช้แบบทดสอบก่อนและหลังเรียน และ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ในสถานศึกษาที่มีบริบทใกล้เคียงกัน ได้แก่ โรงเรียนวัดบ้านโคก(มงคลประชาสรรค์)

- ทดสอบก่อนเรียน และนำ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ไปใช้ในการพัฒนาทักษะการคิดของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ จากนั้นทดสอบหลังเรียน และประเมินความพึงพอใจนักเรียน

ขั้นตรวจสอบ (Check)

- นิเทศ ติดตาม การนำ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ไปใช้ในการพัฒนาทักษะการคิดของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) โดยผู้บริหารสถานศึกษาและครูที่ได้รับมอบหมาย

- สะท้อนผล (AAR) และแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผ่านกระบวนการชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC)

- ตรวจสอบ และประเมินผล

ขั้นพัฒนาอย่างต่อเนื่อง (Act)

- เผยแพร่ผลงานโดยใช้สื่อดิจิทัลและช่องทางอื่นๆ อย่างหลากหลาย

๔. ผลการดำเนินการ/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ

ผลที่เกิดตามจุดประสงค์

๑. ร้อยละ ๘๗ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) มีผลการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน

๒. ร้อยละ ๙๒ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) มีความพึงพอใจต่อการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ระดับดีมากที่สุด

ผลสัมฤทธิ์

ผลการพัฒนาทักษะการคิดของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” พบว่า ร้อยละ ๘๗ ของผู้เรียนมีผลการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน อาจเนื่องจากผู้เรียนได้มีการใช้ทักษะในการคิดอย่างมีเหตุผล ทักษะการคิด สร้างสรรค์ ทักษะการคิดเชิงคำนวณ และ ทักษะการแก้ไข ปัญหาเป็นขั้นเป็นตอน ในการลงมือปฏิบัติกิจกรรม การทำงานร่วมกันเป็นทีม และการแสดงผลงานที่สร้างความภูมิใจให้กับผู้เรียน นอกจากนี้ การบูรณาการแหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัวทำให้ผู้เรียนสามารถจดจำและเข้าใจเนื้อหาที่เรียนได้ดียิ่งขึ้น

ประโยชน์ที่ได้รับ

การพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) เป็นการจัดการเรียนรู้แบบ Unplugged Coding จะช่วยให้นักเรียนสามารถฝึกฝนทักษะพื้นฐานที่จำเป็น โดยปราศจากข้อจำกัดของเครื่องมืออุปกรณ์ทางเทคนิค เรียน Coding ได้ โดยที่ยังไม่ต้องใช้คอมพิวเตอร์ คือ เริ่มต้นที่กระบวนการคิดของนักเรียน ซึ่งเป็นต้นแบบที่ดีในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของวงการศึกษา เพราะอยู่บนฐานความเป็นไทย ความเป็นท้องถิ่น

๕. ปัจจัยความสำเร็จ

๕.๑ ผู้บริหารบริหารเชิงกลยุทธ์และบริหารแบบมีส่วนร่วม ให้การสนับสนุนทรัพยากร และนิเทศ ติดตามอย่างต่อเนื่อง

๕.๒ การทำงานเป็นทีมและการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย

๕.๓ ครูมีความพร้อมและความตั้งใจนำความรู้และประสบการณ์มาพัฒนางานอย่างต่อเนื่อง

๕.๔ นักเรียนให้ความร่วมมือในการปฏิบัติกิจกรรมด้วยความใฝ่รู้ใฝ่เรียน

๕.๕ ผู้ปกครองและชุมชนร่วมแรงร่วมใจ และให้การสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง

๕.๖ ศึกษานิเทศก์ให้คำแนะนำ ช่วยเหลือ ชี้แนะ

๖. บทเรียนที่ได้รับ (Lesson Learned)

๖.๑ การพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้ “Coding ตะลุยเมืองเก่า” ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์) นี้มีความเหมาะสมที่จะนำไปใช้เป็นแนวทางในการพัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้วิชาวิทยาการคำนวณแบบ Unplugged Coding เนื่องจากแนวทางที่ออกแบบนั้น สามารถปฏิบัติได้จริง เน้นการสร้างการเรียนรู้เพื่อพัฒนาการคิดของผู้เรียนบนพื้นฐานที่ห้องเรียนและโรงเรียนมีอยู่ บนบริบทที่เป็นจริง บนฐาน ความเป็นไทย และความเป็นท้องถิ่น

๖.๒ ข้อเสนอแนะ ข้อควรระวัง ผลงานนี้ใช้หลักการมีส่วนร่วมและกระบวนการพัฒนาคุณภาพเชิงระบบ PDCA ในการพัฒนาประสิทธิภาพและคุณภาพการดำเนินงาน ควรเปิดโอกาสให้ทุกคนมีส่วนร่วม และใช้การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้วยกระบวนการ PLC ในการพัฒนาและแก้ไขปัญหาอุปสรรคที่เกิดขึ้น เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปด้วยความเรียบร้อย

๖.๓ แนวทางการพัฒนาเพิ่มเติมให้ประสบความสำเร็จมากยิ่งขึ้น ควรได้มีการปรับปรุงพัฒนาและถอดบทเรียน เพื่อให้ทราบถึงประสิทธิภาพ และมีการสะท้อนผลการปฏิบัติงานเพื่อให้เห็นความก้าวหน้าของกิจกรรมที่ปฏิบัติ เปิดโอกาสให้มีการวิพากษ์ร่วมกัน และเกิดการยอมรับในวิธีปฏิบัติ

๗. การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ/รางวัลที่ได้รับ

๗.๑ การเผยแพร่

- เว็บไซต์ (Website) เช่น เว็บไซต์ครูบ้านนอก (www.kroobannok.com)

- เฟสบุ๊ก (Facebook) เช่น เพจโรงเรียนวัดจันทบุรี-พิมพ์ประชานุเคราะห์

- กลุ่มไลน์ (Line) เช่น กลุ่มไลน์ห้องเรียน กลุ่มไลน์ผู้ปกครองนักเรียน กลุ่มไลน์วิชาการกลุ่มโรงเรียนเสาไห้

- การประชุม เช่น การประชุมครูและบุคลากรทางการศึกษา การประชุมคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

- การจัดนิทรรศการ เช่น สัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ งานเปิดบ้านวิชาการ “เปิดบ้านนวัตกรรมนำสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน”และงานมหกรรมวิชาการสานพลัง "จับมือไว้แล้วไปด้วยกัน" ณ โรงเรียนอนุบาลสระบุรี

๗.๒ การได้รับการยอมรับ

- ได้รับเกียรติบัตรนำเสนอผลงานแลกเปลี่ยนเรียนรู้ งานเปิดบ้านวิชาการโรงเรียนอนุบาลเสาไห้

- ได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน โรงเรียนวัดจันทบุรี(พิมพ์ประชานุเคราะห์)

๗.๓ รางวัลที่ได้รับ

- ได้รับรางวัลระดับเหรียญทอง ครูผู้สอนยอดเยี่ยมระดับประถมศึกษา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ด้านบริหารจัดการ ผู้มีผลงานดีเด่นประสพผลสำเร็จเป็นที่ประจักษ์ เพื่อรับรางวัลทรงคุณค่า สพฐ. (OBEC AWARDS) ครั้งที่ ๑๒ ระดับเขตพื้นที่การศึกษา

๘. บรรณานุกรม

กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๖๖). ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง นโยบายการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ

ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๗-๒๕๖๘. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, กระทรวงศึกษาธิการ .(๒๕๖๔) .Unplugged Coding (ประถมต้น)

ฉบับโรงเรียนพื้นที่ห่างไกล. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.

______. (๒๕๖๖). ประกาศสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน เรื่อง นโยบายและจุดเน้นของ

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๗-๒๕๖๘ และนโยบาย

เร่งด่วน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๗. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (๒๕๖๔). แนวทางการส่งเสริมการจัดการเรียนการสอนวิทยาการคำนวณ

Coding เพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ ๒๑. กรุงเทพฯ: ๒๑ เซ็นจูรี่.

เว็บน่าสนใจ