การบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ภายใต้กระบวนการวงจรคุณภาพ P-D-C-A โรงเรียนบ้านปากคลอง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาชุมพร เขต 1 คือ B : B: Best for all Best director, Best teacher, Best student, Best participle P: PLC การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ และ K : knowledge การสร้างองค์ความรู้ มาขับเคลื่อนในการบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ภายใต้ทฤษฎีระบบ (System Theory) วงจร คุณภาพ PDCA
องค์ประกอบ BPK Model
B P K หมายถึง อักษรย่อชื่อโรงเรียนบ้านปากคลอง (BANPAKKLONG)ที่เป็นภาษาอังกฤษ แสดงถึงเอกลักษณ์แห่งความผูกพันธ์และเชื่อมโยงจิตใจ ประสานความเป็นหนึ่งเดียวของชุมชนบ้านทุ่งมหา วัดหน้าค่ายและโรงเรียนบ้านปากคลอง จึงได้นำชื่อโรงเรียนบ้านปากคลอง มากำหนดเป็นชื่อรูปแบบ (Model)
อักษร B P K จำนวน ๓ ตัวอักษร หมายถึง รูปแบบนี้กำหนดขึ้นโดยชื่อย่อของโรงเรียน
สีฟ้า สีเหลือง ซึ่งเป็นสีประจำโรงเรียน สีฟ้าเปรียบเสมือนราบรื่น มีสมดุล สีเหลือง เปรียบเสมือนแรงบันดาลใจ มีพลัง สีขาว เปรียบเสมือนนักเรียนที่เป็นผ้าขาว
B: Best for all ได้แก่
Best director ผู้บริหารที่ดี ผู้บริหารโรงเรียนเป็นผู้นำในการพัฒนาคุณภาพและเปลี่ยนแปลงการทำงานของครูและบุคลากรภายในโรงเรียน เพื่อให้ได้มาซึ่งสัมฤทธิ์ในด้านการเรียนของผู้เรียน
Best teacher ครูที่ดี โดยมีการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอเพื่อให้มีทักษะที่ดีในการจัดการเรียนการสอนโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
Best student นักเรียนที่ดี มีทักษะในการแสวงหาความรู้ ใฝ่รู้ใฝ่เรียน มีคุณธรรม จริยธรรม มีทักษะการคิดวิเคราะห์ อ่านคล่องเขียนได้ คิดเลขเป็น มีทักษะอาชีพ ใช้เทคโนโลยีในการแสวงหาความรู้ได้ มีผลสัมฤทธิ์เพิ่มสูงขึ้น
Best participle เปิดโอกาสให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วม การจัดการศึกษาให้เกิดผลดี มีประสิทธิภาพ ตรงตามความต้องการ โดยยึดหลักการมีส่วนร่วม คือ หลักร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมตรวจสอบ ร่วมรับผิดชอบ
P: PLC การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ โดยการการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันของครู ผู้บริหาร ภายในโรงเรียนและเครือข่ายสถานศึกษา เพื่อเป็นแนวทางในการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น โดยมีจุดมุ่งหมายเดียวกัน สู่คุณภาพการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ซึ่งมีการดำเนินการ PLC สัปดาห์ละ 2 ครั้ง ได้แก่วันอังคาร และวันพฤหัสบดี
K : knowledge การสร้างองค์ความรู้ ผ่านกระบวนการจัดการเรียนรู้รูปแบบต่างๆโดยสอดคล้องกับการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21
การบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ดำเนินโดย ศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหา และอุปสรรคในการบริหารจัดการศึกษา เพื่อพัฒนา คุณภาพการศึกษาของโรงเรียน โดยให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องมีส่วนร่วม ได้แก่ ผู้บริหาร ครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน นักเรียน ผู้ปกครองและชุมชน วิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จาก การศึกษา และศึกษาแนวทางการบริหารจัดการศึกษาเพื่อพัฒนา คุณภาพโรงเรียนอย่างยั่งยืน ที่เหมาะสมกับบริบทของโรงเรียนเพื่อกำหนดรูปแบบ ขอบข่าย แนวทางในการพัฒนา และ แก้ปัญหาผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียน โดยการสร้างรูปแบบการบริหารที่เหมาะสมกับบริบทของโรงเรียน และเอื้อต่อการบริหารจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดย ใช้การบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ภายใต้กระบวนการวงจรคุณภาพ P-D-C-A มีขั้นตอนการดำเนินงานดังนี้
ขั้นตอนที่ 1 การวิเคราะห์บริบทของสถานศึกษา สำรวจและวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน ปัญหาความต้องการเกี่ยวกับการบริหารจัดการด้านต่าง ๆ ของโรงเรียนโดยใช้เทคนิค SWOT Analysis จากผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องทุกฝ่ายร่วมกันโดยมีผู้บริหาร คณะครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครอง พบว่าว่าสิ่งที่ควรปรับปรุง และพัฒนาในด้านคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนอันดับแรงคือผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ทำให้ทราบถึงบริบทของโรงเรียนว่าขณะนี้และจัดลำดับความสำคัญและกำหนดกรอบในการแก้ปัญหาผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียน
ขั้นตอนที่ 2 ขั้นการวางแผน (Plan) เป็นการออกแบบนวัตกรรมโดยใช้การบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ภายใต้กระบวนการวงจรคุณภาพ P-D-C-A ที่สอดคล้องกับบริบทของโรงเรียนบ้านปากคลองจากผลสรุปของการวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค การพัฒนาโรงเรียนในขั้นตอนที่ 1 โรงเรียนคุณภาพจะต้องมีการกำหนดเป้าหมาย คือการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และแนวทางการดำเนินงานในอนาคตที่ชัดเจนได้แก่ การพัฒนาอย่างยั่งยืน จึงต้องมีการกำหนดวิสัยทัศน์สร้างความตระหนักโดยดำเนินการประชุมทุกๆฝ่ายในสถานศึกษาเพื่อให้เป็น : B: Best for all Best director, Best teacher, Best student, Best participle ให้ทุกคนพัฒนาตนเองและมองเห็นภาพแห่งความสำเร็จที่ ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งใหม่ๆ ที่มีความท้าทายต่อโรงเรียนด้วยปัจจัยที่มีอิทธิพลทั้งภายในและภายนอก เพื่อการพัฒนาสู่จุดหมายที่ต้องการ
ขั้นตอนที่ 3 ขั้นปฏิบัติตามแผน (Do)
ด้านผู้บริหาร (Best director) สร้างความรู้ ความเข้าใจกับบุคลากรทุกฝ่าย เพื่อนำนวัตกรรมด้วยการนำการบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ภายใต้กระบวนการวงจรคุณภาพ P-D-C-A มีระบบการกำกับ ติดตาม ประเมินผลการดำเนินงาน เพื่อนำไปปรับปรุงและแก้ไขปัญหา
ด้านครูผู้สอน (Best teacher) มีการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอเพื่อให้มีทักษะที่ดีในการจัดการเรียนการสอนโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ การสอนที่มุ่งจัดกิจกรรมการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับการดำรงชีวิตเหมาะสมกับความสามารถ และความสนใจของผู้เรียนโดยให้นักเรียนมีส่วนร่วมและลงมือปฏิบัติจริงทุกขั้นตอนจนเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง มีจิตวิญญาณของความเป็นครูที่ดี การมีคุณลักษณะพื้นฐานทางจิตที่เหมาะกับการเป็นครู เช่น ความเมตตา ความซื่อสัตย์ สุจริต ความอดทนความเป็นกัลยาณมิตร เป็นต้น เมื่อเข้าสู่อาชีพครูก็พยายามพัฒนาความรู้ ความสามารถและพัฒนาตนเองในด้านต่างๆ ที่เกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอน วางตัวเป็นแบบอย่าง ที่ดี มีคุณธรรมจริยธรรมและปฏิบัติตามจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ และมีความสุขความภาคภูมิใจในการเป็นครู สอนดี มีคุณธรรมและวินัยและใฝ่ก้าวหน้าและพัฒนาอย่างต่อเนื่องครูต้องมีมุทิตาจิตต่อนักเรียน ต้องแสดงออกถึงความรัก ความห่วงใยอย่างจริงใจต่อนักเรียน เพื่อให้นักเรียนเกิดความเชื่อใจ ส่งผลให้เกิดสภาพการเรียนรู้ตื่นตัวแบบผ่อนคลาย ซึ่งเป็นสภาพที่นักเรียนจะเรียนรู้ได้ดีที่สุด ดำเนินการวัดและประเมินผลที่ดี ครูมีการจัดทำเครื่องมือการวัดและการประเมินผลที่หลากหลายและเหมาะสมกับผู้เรียน ใช้เทคโนโลยีเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการเรียนการสอน ครูจึงต้องพร้อมที่จะปรับตัวและพัฒนาตนเองให้เท่าทันเทคโนโลยีอยู่เสมอ และต้องมีความกระตือรือร้นที่จะพัฒนาทักษะและวิทยาการให้ทันสมัย เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ครูต้องมีทักษะในการใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการจัดการเรียนการสอน เนื่องจากกิจกรรมการเรียนการสอนที่ใช้เทคโนโลยีจะช่วยกระตุ้นความสนใจให้กับนักเรียน และหากออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนอย่างมีประสิทธิภาพ จะช่วยส่งเสริมความรู้และทักษะที่ต้องการได้เป็นอย่างดีเทคนิควิธีการเรียนการสอนแบบใหม่ๆ ที่มีประสิทธิภาพ ส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีให้เหมาะสมกับการจัดกิจกรรม
ด้านผู้เรียน Best student นักเรียนที่ดี ผู้เรียนได้ทำกิจกรรมที่ส่งเสริมการมีทักษะในการแสวงหาความรู้ ใฝ่รู้ใฝ่เรียนมีคุณธรรม จริยธรรม มีทักษะการคิดวิเคราะห์ อ่านคล่องเขียนได้ คิดเลขเป็น มีทักษะอาชีพ ใช้เทคโนโลยีในการแสวงหาความรู้ได้ มีผลสัมฤทธิ์เพิ่มสูงขึ้น
ด้านชุมชน Best participle ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมการจัดการศึกษาผ่านกิจกรรมต่างๆเพื่อให้เกิดผลดี มีประสิทธิภาพ ตรงตามความต้องการ คณะกรรมการสถานศึกษา ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เข้ามาร่วมดำเนินกิจกรรม ตั้งแต่การศึกษาปัญหา การวางแผนดำเนินการ การตัดสินใจ การแก้ไขปัญหา และการประเมินร่วมกัน เพื่อขับเคลื่อนให้กิจกรรมนั้นดำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพโดยยึดหลักการมีส่วนร่วม คือ หลักร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมตรวจสอบ ร่วมรับผิดชอบ
ดำเนินการ P: PLC การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ สร้างสังคมแห่งการเรียนรู้และการแลกเปลี่ยนข้อมูลที่เป็นประโยชน์เพื่อ ระดมแนวคิดในการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียน ไปใช้ดำเนินงานในทุกภาคส่วน โดยการกำหนดโครงการ กิจกรรมและวิธีดำเนินการลงในแผนปฏิบัติการเพื่อให้สามารถดำเนินการปฏิบัติเป็นรูปธรรม ให้บรรลุเป้าหมาย เน้นการพัฒนาศักยภาพของคนให้สามารถพัฒนานวัตกรรม มีการทำงานเป็นทีม เพื่อสร้างคุณค่าให้กับโรงเรียน ผ่านกระบวนการการจัดการความรู้ใน โรงเรียนอย่างเป็นระบบ พร้อมทั้งสร้างความสัมพันธ์อย่างต่อเนื่อง สอดคล้องกับรูปแบบของนวัตกรรมการบริหารที่กำหนดไว้ โดยการการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันของครู ผู้บริหาร ภายในโรงเรียนและเครือข่ายสถานศึกษา เพื่อเป็นแนวทางในการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น เพื่อพัฒนาผู้เรียนหากพบปัญหาในเรื่องการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ก็จะได้ดำเนินการศึกษาและวิเคราะห์ผู้เรียนเป็นรายบุคคล สู่คุณภาพการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ซึ่งมีการดำเนินการ PLC สัปดาห์ละ 2 ครั้ง ได้แก่วันอังคาร และวันพฤหัสบดี โดยมีกระบวนการดังนี้
1.การรวมกลุ่ม PLC โดยรวมกลุ่มครูที่มีปัญหา/ความต้องการ เดียวกัน
2. ร่วมกันค้นหาปัญหา ความต้องการ
3. ร่วมกันหาแนวทางในการแก้ปัญหา จากการเล่าประสบการณ์ที่แก้ปัญหาได้สำเร็จ หรือ ค้นหาตัวอย่าง/รูปแบบที่ประสบความสำเร็จ จากนั้นร่วมกันตัดสินใจเลือกรูปแบบ/วิธีการในการแก้ปัญหา
4. ออกแบบกิจกรรมการแก้ปัญหา
5. นำเสนอกิจกรรมการแก้ปัญหา แลกเปลี่ยนเสนอแนะ
6. นำสู่การปฏิบัติ นำกิจกรรมไปใช้ในการแก้ปัญหา
7. สะท้อนผล อภิปรายผลการแก้ปัญหา
K = Knowledge ครูจัดกระบวนการจัดการเรียนรู้รูปแบบต่างๆผ่านโครงการและกิจกรรมและการจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียนโดยสอดคล้องกับการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เพื่อเป็นการสร้างวิธีการเรียนรู้ของนักเรียนเพื่อให้บรรลุผลลัพธ์ที่สำคัญ และจำเป็นต่อตัวนักเรียนอย่างแท้จริง โดยมุ่งหวังให้นักเรียนได้สร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง การใช้ทักษะต่าง ๆ ในการดำรงชีวิตในศตวรรษที่ 21 การสร้างแรงบันดาลใจให้กับนักเรียนและคอยให้ความร่วมมือและสนับสนุน ได้มีการมุ่งเน้นไปที่ทักษะที่สำคัญ เช่น พื้นฐานการเรียนรู้สาระวิชา ทักษะด้านการสื่อสาร สื่อและเทคโนโลยี เป็นต้น เพื่อให้ผู้เรียนเกิดองค์ความรู้ได้ด้วยตนเองตามความเหมาะสมและความสนใจของผู้เรียน ผ่านสื่อและวิธีการจัดการเรียนรู้ที่หลากหลายโดยมีครูเป็นผู้สนับสนุน เพื่อให้นักเรียนมีทักษะในการแสวงหาความรู้ ใฝ่รู้ใฝ่เรียน มีคุณธรรม จริยธรรม มีทักษะการคิดวิเคราะห์ อ่านคล่องเขียนได้ คิดเลขเป็น มีทักษะอาชีพ ใช้เทคโนโลยีในการแสวงหาความรู้ได้ มีผลสัมฤทธิ์เพิ่มสูงขึ้น
ขั้นตอนที่ 4 ขั้นตรวจสอบ (Check) เป็นการประเมินผลและตรวจสอบการบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ภายใต้กระบวนการวงจรคุณภาพ P-D-C-A โดยการติดตาม ในการ P: PLC การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ โดยสะท้อนผล อภิปรายผลการแก้ปัญหา
ขั้นตอนที่ 5 ขั้นปรับปรุงแก้ไข (Action) เป็นการสะท้อนผลการดำเนินงานตามสภาพจริง (Reflection) จากการใช้นวัตกรรมการบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ภายใต้กระบวนการวงจรคุณภาพ P-D-C-A มาวิเคราะห์และสะท้อนผลการดำเนินงานตามสภาพจริง เพื่อวิเคราะห์ว่ามีปัญหา อุปสรรคที่ควรแก้ไขและพัฒนาหรือไม่ ถ้าหาก ใช่ก็จะนำปัญหา อุปสรรคที่พบมาเป็นสิ่งที่ จะต้องแสวงหาวิธีการแก้ไข ปรับปรุงในขั้นตอนของการวางแผนเพื่อนำไปสู่การปฏิบัติอีกครั้ง ถ้าหาก ไม่ใช่ แสดงว่า การบริหารจัดการเชิงรุก สู่การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบ BPK MODEL ภายใต้กระบวนการวงจรคุณภาพ P-D-C-A บรรลุผลตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ สามารถ ประชาสัมพันธ์เพื่อเผยแพร่และขยายผลการดำเนินงานสู่โรงเรียนและหน่วยงานอื่น ๆ เพื่อพัฒนาสู่ความมีคุณภาพที่ยั่งยืนต่อไป