1. ความเป็นมาและความสำคัญ
ปัจจุบันจะเห็นได้ว่า การเรียนวิชาพระพุทธศาสนาในโรงเรียนถูกปรับเปลี่ยนตามบริบทของสังคม เมื่อครูผู้สอนพิจารณาวิชาพระพุทธศาสนาในโรงเรียนจะพบปัญหาดังต่อไปนี้ประการที่ 1 ผู้สอนไม่สามารถสอนวิชาพระพุทธศาสนาให้นักเรียนบางส่วนเข้าใจอย่างถ่องแท้ ประการที่ 2 ครูผู้สอนนั้นยังขาดเทคนิคในการสอน และการเป็นต้นแบบของการปฏิบัติตามหลักพระพุทธศาสนา ผู้สอนจึงมีอิทธิพลในการพัฒนาผู้เรียน ซึ่งส่งผลถึงบรรยากาศของการเรียนรู้ในห้องเรียนด้วย
จากปัญหาผู้สอนวิชาพระพุทธศาสนาไม่สามารถสอนให้นักเรียนเข้าใจหลักธรรมของพระพุทธศาสนาได้ อีกทั้งผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 อยู่ในระดับต่ำ ครูผู้สอนจึงสนใจที่จะศึกษาเรื่อง “การแก้ปัญหา และพัฒนากระบวนการสอนพระพุทธศาสนาตามหลักอริยสัจ 4 โดยใช้บัตรคำ” โดยศึกษาหาความรู้เทคนิครูปแบบการสอน แนวทางในการจัดการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนาในบริบทใหม่ๆ เพื่อให้นักเรียนได้เห็นคุณค่า และความสำคัญของวิชาพระพุทธศาสนา และเสนอแนวทางรูปแบบในการจัดการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนาให้กับครูผู้สอนต่อไป
2. แนวทางการแก้ไขปัญหาหรือพัฒนา
การจัดการเรียนการสอนวิชาสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (สาระพระพุทธศาสนา) ควรเน้นให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติค้นคว้า หาสาเหตุของปัญหา และวิธีการแก้ปัญหา สามารถเชื่อมโยงความรู้เป็นลำดับขั้นตอน ซึ่งการที่จะทำให้ผู้เรียนมีคุณลักษณะดังกล่าว คือการจัดการเรียนรู้แบบอริยสัจ 4 เริ่มต้นจากปัญหาหรือความทุกข์ที่ประสบ โดยกำหนดรู้ ทำความเข้าใจกับปัญหาหรือความทุกข์ที่ประสบให้ชัดเจน ด้วยเหตุนี้ครูผู้สอนจึงสนใจที่จะนำการจัดการเรียนการสอนแบบอริยสัจ 4 มาใช้ในกระบวนการจัดการเรียนการสอน เพื่อให้ผู้เรียนได้เกิดความชำนาญ และเกิดความคิดรวบยอด เพื่อให้เกิดความอยากรู้อยากเรียน ไม่รู้สึกเบื่อหน่ายการเรียน ตลอดจนพัฒนานักเรียนให้มีความรู้ตามศักยภาพ และมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้นต่อไป
บัตรคำเป็นสื่อการสอนหนึ่งที่มีประสิทธิภาพ ช่วยส่งเสริมให้ผู้เรียนได้เรียนรู้หลักธรรม สามารถจดจำหลักธรรมได้ง่าย ทำให้การเรียนการสอนในชั้นเรียนมีความน่าสนใจมากกว่าการเรียนตามคู่มือครู เพราะเนื้อหาในบัตรคำประกอบไปด้วยรูปภาพที่มีสีสันสวยงามทันสมัย ประกอบกับมีคำศัพท์หลักธรรมที่ชัดเจน เมื่อผู้เรียนได้รับบัตรคำก็สามารถตอบหรือบอกได้ทันทีว่าหลักธรรมนั้นในหมวดหมู่ใด
วัตถุประสงค์
1. เพื่อแก้ปัญหา อุปสรรค ในการจัดการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนา โดยการจัดการเรียนการสอน
ตามหลักอริยสัจ 4 โดยใช้บัตรคำ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
2. เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาตามหลักอริยสัจ 4 ของนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
3. ขั้นตอนการดำเนินงาน
3.1 การสร้างบัตรคำ (Flash Card) เรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เพื่อการแก้ปัญหาการสอนพระพุทธศาสนาด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบอริยสัจ 4
3.2 นำบัตรคำ (Flash Card) เรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาตามหลักอริยสัจ 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่ครูผู้สอนสร้างขึ้นให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบข้อบกพร่องและความสมบูรณ์ของบัตรคำ (Flash Card) เรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
3.3 ประสิทธิภาพของการดำเนินงาน
4. ผลการดำเนินงาน
จากการดำเนินงานการแก้ปัญหาการสอนพระพุทธศาสนาด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบอริยสัจ 4โดยใช้บัตรคำ (Flash Card) ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาน้อมเกล้า สมุทรปราการ พบว่า
1. กิจกรรมการเรียนรู้นักเรียนให้ความร่วมมือการจัดกิจกรรมเป็นอย่างดี บรรยากาศในการเรียนการสอนเปลี่ยนไป นักเรียนกล้าแสดงออกมากขึ้น มีความคิดสร้างสรรค์ และสร้างแนวคิดใหม่ของตนเองได้ดีขึ้น มีการวิเคราะห์ข้อมูล รู้จักการทำงานร่วมกันสามารถแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และทำความเข้าใจต่อบทเรียนได้มากขึ้น
2. หลังจากการจัดกิจกรรมการเรียนการรู้พบว่านักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เพิ่มขึ้นร้อยละ 86.36
จากการดำเนินการในครั้งนี้พบว่า นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์หลังเรียนจากการจัดการเรียนรู้เรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา โดยใช้บัตรคำ (Flash Card) ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เพิ่มขึ้นร้อยละ 54.54