ครูบ้านนอก

แบบรายงาน Best Practice

เรื่อง การเรียนรู้สอดแทรกคุณธรรม ตามหลักปรัชญาชองเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้กระบวนการ PDCA

1. ความเป็นมาและความสำคัญ

ในสังคมปัจจุบันการแข่งขันกันในหลายด้านไม่ว่าจะเป็นด้านเวลาด้านหน้าที่การงานด้านความเป็นอยู่การเอาตัวรอดทำให้จิตใจคนเห็นแก่ตัวมากขึ้นสื่อต่างๆที่ทันสมัยทำให้นักเรียนได้รับข่าวสารที่รวดเร็วรวมไปถึงการโกงการทุจริตการลักขโมยสิ่งเหล่านี้ที่นักเรียนได้ยินหรือได้ฟังมาบางเรื่องเป็นบุคคลสาธารณะที่นักเรียนรู้จักอาจจะทำให้นักเรียนเกิดความสับสนลอกเลียนแบบถ้าไม่ได้รับการแนะนำจากผู้ปกครองอย่างใกล้ชิดหรือไม่ปลูกฝังนักเรียนให้รู้จักถึงความสุจริตซึ่งในกิจกรรมที่จัดทำขึ้นสามารถบูรณาการร่วมกับเศรษฐกิจพอเพียงได้

การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนจะประสบความสำเร็จตามเป้าหมายที่คาดหวังไว้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องทั้งรูบุคลากรในโรงเรียนผู้ปกครองชุมชนต้องร่วมรับผิดชอบโดยร่วมกันส่งเสริมสนับสนุนและมีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมอย่างเอาใจใสและต่อเนื่องเพื่อพัฒนาเยาวชนของชาติไปสู่คุณภาพตามมาตราฐานการเรียนรู้ที่กำหนดไว้โรงเรียนจึงต้องจัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้รู้จักหน้าที่ของตนและฐานะที่เป็นพลเมืองของประเทศชาติส่งเสริมให้ยึดมั่นในระบอบประชาธิปไตยช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกันปฏิบัติตามหลักธรรม คำสอนของพระพุทธศาสนาและนึกถึงประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าส่วนตน

2. หลักการและเหตุผล

การส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมที่พึงประสงค์ ตามแนววิถีพุทธ เป็นการจัดกิจกรรมให้ นักเรียนได้มีโอกาสพัฒนาตนเองด้านคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยมที่พึงประสงค์ รวมทั้งค่านิยมของคนไทย 12 ประการ โดยใช้หลักธรรมเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต ทำให้เห็นคุณค่าของการทำความดี ซึ่งเป็นที่ยอมรับของสังคม ก่อให้เกิดความรู้สึกที่ดี มีความหวัง และกำลังใจในการดำรงตนในฐานะนักเรียนที่มีคุณภาพ และเป็น เยาวชนที่ดีของประเทศชาติ

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานร่วมกับสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ ได้ให้โรงเรียนเข้า ร่วมโครงการเสริมสร้างคุณธรรมจริยธรรมและธรรมมาภิบาลในสถานศึกษา“ป้องกันการทุจริต”โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อต้องการพัฒนาผู้บริหารและบุคลากรในสังกัดสานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานให้มีวิสัยทัศน์ที่กว้างไกลเป็นผู้นำแห่งการเรียนรู้มีระบบวิถีพอเพียงมีความซื่อสัตย์สุจริตรับผิดชอบและปราศจาคอบายมุขบนพื้นฐาน การเรียนรู้ที่เท่าทันต่อการเปลี่ยนแปลงอันจะนาไปสู่องค์กรที่ทันสมัย กิจกรรมตลาดสุจริต เป็นอีกกิจกรรม ที่ต้องการ ปลูกฝังและฝึกฝน และสร้างเครือข่าย ต่อต้านและ ป้องกันการการทุจริตในทุกรูปแบบ โดยเน้นให้ผู้เรียน มีคุณลักษณะอันพึ่งประสงค์ 5 ประการ คือ ทักษะกระบวนการคิด มีวินัย ซื่อสัตย์สุจริต อยู่อย่างพอเพียง และมีจิตสาธารณะและนอกจากนั้นการปลูกฝังเรื่องคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนจะสามารถนำหลักธรรมมาประยุกตใช้ในการดำเนินชีวิตได้อีกต่อไปข้าพเจ้าได้จัดกิจกรรมที่ สอดคล้องกับ หลักสูตรต้านทุจริต ตามกรอบและ ทิศทางของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 โดยกำหนดกิจกรรม “ตลาดสุจริต ” และจัดการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาผู้เรียน ให้มีคุณภาพด้านความรู้ทักษะ เจตคติและคุณธรรมพื้นฐาน ส่งเสริม และขัดเกลาจิตใจให้กับผู้เรียนได้ประพฤติ

ปฏิบัติตนได้ถูกต้องตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและเพื่อเป็นการ ช่วยเหลือนักเรียนให้สามารถดำรงตนให้อยู่ในสังคมได้อย่างสุจริตชน โดยใช้กระบวนการเรียนรู้ตามวงจรคุณภาพ PDCA

วงจรคุณภาพ PDCA

PDCA คือ วงจรที่พัฒนามาจากวงจรที่คิดค้นโดยวอล์ทเตอร์ ซิวฮาร์ท(Walter Shewhart ) ผู้บุกเบิก การใช้สถิติสำหรับวงการอุตสาหกรรมและต่อมาวงจรนี้เริ่มเป็นที่รู้จักกันมากขึ้นเมื่อ เอดวาร์ด เดมมิ่ง (W.Edwards Deming) ปรมาจารย์ด้านการบริหารคุณภาพเผยแพร่ให้เป็นเครื่องมือสำหรับการปรับปรุง กระบวนการทำงานของพนักงานภายในโรงงานให้ดียิ่งขึ้น และช่วยค้นหาปัญหาอุปสรรคในแต่ละขั้นตอนการผลิต โดยพนักงานเอง จนวงจรนี้เป็นที่รู้จักกันในอีกชื่อว่า “วงจรเด็มมิ่ง” ต่อมาพบว่า แนวคิดในการใช้วงจร PDCA นั้น สามารถนำมาใช้ได้กับทุกกิจกรรม จึงทำให้เป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายมากขึ้นทั่วโลก PDCA เป็นอักษรนำ ของศัพท์ภาษาอังกฤษ 4 คำประกอบด้วย

Plan (วางแผน)

หมายถึง การวางแผนการดำเนินงานอย่างรอบคอบ ครอบคลุมถึงการกำหนดหัวข้อที่ต้องการ ปรับปรุงเปลี่ยนแปลง ซึ่งรวมถึงการพัฒนาสิ่งใหม่ๆ การแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติงาน อาจประกอบด้วยการกำหนดเป้าหมาย หรือวัตถุประสงค์ของการดำเนินงาน Plan การจัดอันดับความสำคัญของ เป้าหมายกำหนดการดำเนินงาน กำหนดระยะเวลาการดำเนินงาน กำหนดผู้รับผิดชอบหรือผู้ดำเนินการและกำหนดงบประมาณที่จะใช้การเขียนแผนดังกล่าวอาจปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสมของลักษณะ

การดำเนินงาน การวางแผนยังช่วยให้เราสามารถคาดการณ์สิ่งที่เกิดขึ้นในอนาคต และช่วยลดความสูญเสียต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ ฉะนั้น P เราจะต้องมีแผน

1. วัตถุประสงค์เหมาะสม และสอดคลองกับแผนของโรงเรียน/พันธกิจหรือไม่

2. มีการกำหนดผู้รับผิดชอบหรือไม่ (รายบุคคล/คณะบุคคล)

3. ระยะเวลาดำเนินการที่กำหนดไว้เหมาะสมหรือไม่

4. งบประมาณที่กำหนดเหมาะสมหรือไม่

5. มีการเสนอเพื่อขออนุมัติก่อนดำเนินการหรือไม่

Do (ปฏิบัติตามแผน)

หมายถึง การดำเนินการตามแผน อาจประกอบด้วย การมีโครงสร้างรองรับ การดำเนินการ เช่น คณะกรรมการหรือหน่วยงานของโรงเรียน ซึ่งโรงเรียนเราก็มีการจัดตั้งไว้อยู่แล้ว จะต้องมีวิธีการ ดำเนินการ D เราต้องมี ผลการดำเนินการตามแผน

1. มีการกำหนดขั้นตอนหรือวิธีการดำเนินการหรือไม่

2. มีผู้รับผิดชอบดำเนินการได้ตามกำหนดไว้หรือไม่

3. มีการประสานงานกับผู้ที่เกี่ยวข้องมากน้อยเพียงไร

4. สามารถดำเนินการตามระยะเวลาที่กำหนดได้หรือไม่

5.สามารถดำเนินการได้ตามงบประมาณที่กำหนดไว้หรือไม่

Check (ตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน)

หมายถึง การประเมินแผน อาจประกอบด้วย การประเมินโครงสร้างที่รองรับ การดำเนินการ

การประเมินขั้นตอนการดำเนินงาน และการประเมินผลของการดำเนินงานตามแผนที่ได้ตั้งไว้ โดยในการประเมิน ดังกล่าวสามารถทำได้เอง โดยคณะกรรมการที่รับผิดชอบแผนการดำเนินงานนั้น ๆ ซึ่งเป็นลักษณะของการประเมินตนเอง โดยไม่จำเป็นต้องตั้งคณะกรรมการอีกชุดมาประเมินแผน หรือไม่จำเป็นต้องคิดเครื่องมือหรือแบบประเมินที่ยุ่งยากซับซ้อน C เราต้องมีการประเมินการดำเนินการ

1. ได้มีการกำหนดวิธี/รูปแบบการประเมินหรือไม่

2. มีรูปแบบของการประเมินเหมาะสมหรือไม่

3. ผลของการประเมินตรงกับวัตถุประสงค์ที่วางไว้หรือไม่

4. ปัญหา/จุดอ่อนที่พบในการดำเนินการมีหรือไม่

5. ข้อดี/จุดแข็ง ของการดำเนินการมีหรือไม่

Act (ปรับปรุงแก้ไข)

Act หมายถึง การนำผลการประเมินมาพัฒนาแผน อาจประกอบด้วย การนำผลการประเมิน

มาวิเคราะห์ว่ามีโครงสร้าง หรือขั้นตอนการปฏิบัติงานใดที่ควรปรับปรุงหรือพัฒนาสิ่งที่ดีอยู่แล้วให้ดียิ่งขึ้นไปอีก และ สังเคราะห์รูปแบบการดำเนินการใหม่ที่เหมาะสม สำหรับการดำเนินการในปีต่อไป A เราต้องมีการปรับปรุงตามผลการประเมิน

1. มีการระดมสมองเพื่อหาทางแก้ไขปัญหา/จุดอ่อนที่ค้นพบ

2. มีการระดมสมองเพื่อหาทางเสริมข้อดี/จุดแข็งเพิ่มขึ้น

3. มีการนำผลที่ได้จากการระดมสมอง เสนอคณะกรรมการประกันคุณภาพของโรงเรียน

เพื่อพิจารณาสำหรับใช้วางแผนครั้งต่อไป

4. กำหนดกลยุทธ์ในการจัดทำแผนครั้งต่อไป

5. กำหนดผู้รับผิดชอบไปดำเนินจัดทำแผนครั้งต่อไป

3. วัตถุประสงค์

1.เพื่อน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับคุณธรรม ได้อย่างมี คุณภาพ

2. นำผลงานที่เป็นฝีมือของตนเองเพื่อเป็นรายได้เพิ่มเติม

3. เพื่อฝึกลักษณะนิสัย การช่วยเหลือตนเอง การประหยัด การแบ่งเบาภาระของผู้ปกครอง

4. เพื่อปลูกฝังให้นักเรียนมีนิสัยรักการทำงาน ทำงานร่วมกับผู้อื่นได้และพึ่งตนเอง

5. มีกระบวนการในการทำงาน มีความคิดวิเคราะห์ วางแผน ปรับปรุงและพัฒนางานได้

6. มีคุณธรรมจริยธรรมด้านความรับผิดชอบ ซื่อสัตย์ ขยัน ประหยัด อดทนในการทำงาน

7. มีการช่วยเหลือในการทำงานซึ่งกันและกัน

4. เป้าหมาย

4.1 เชิงปริมาณ

นักเรียนโรงเรียนวัดไร่ขิง (สุนทรอุทิศ) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5/2

4.2 เชิงคุณภาพ

นักเรียนโรงเรียนวัดไร่ขิง (สุนทรอุทิศ) คณะครูและบุคลากรทางการศึกษา ผู้ปกครอง และชุมชนมีจิตสำนึกเกี่ยวกับความมีระเบียบวินัยซื่อสัตย์สุจริตมีจิตสาธารณะและดำเนินชีวิตบนพื้นฐานความพอเพียงและมีคุณธรรม จริยธรรม ยึดเป็นหลักสำหรับในการดำรงชีวิตในปัจจุบันและอนาคต

5. ขั้นตอนการดำเนินกิจกรรมพัฒนา Flow Chart (แผนภูมิ) Model ของ Best Practice

1. P = Plan (การวางแผน) ผู้บริหารคณะครูได้ประชุม ปรึกษาหารือกันถึงการวางแผนในการที่จะ ปฏิบัติงานกิจกรรม “ตลาดสุจริต ” ภายใต้หลักสูตรต้านทุจริต โดยมีการกำหนดกิจกรรมตลาดสุจริต มีการร่วมกันจัดขั้นตอนการดำเนินการ แบ่งหน้าที่ของครูเพื่อรับผิดชอบหน้าที่ในกิจกรรมนี้

2. D = Do (การปฏิบัติตามแผน) ครูและนักเรียนร่วมกันปฏิบัติการจัดกิจกรรมตลาดสุจริต ให้บรรลุผลตามวัตถุประสงค์

3. C = Check (ตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน) ครูมีหน้าที่ตรวจสอบพฤติกรรมการเปลี่ยนแปลงของนักเรียนที่เกิดขึ้นหลังจากปฏิบัติกิจกรรม

4. A = Act (ปรับปรุงแก้ไข) เมื่อเกิดปัญหา ได้ปรึกษาหาข้อสรุปถึงปัญหาที่เกิดขึ้นแล้ว ก็ได้หาทางแก้ไข ปัญหา และนำไปขยายผลออกสู่สาธารณะชน

6. ผลการดำเนินการ

เมื่อดำเนินการพัฒนาตามขั้นตอนของ Best Practice แล้ว พบว่า

1. นักเรียนนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับตลาดสุจริต ได้อย่างมีคุณภาพ

2. นักเรียนมีผลงานที่เป็นฝีมือของตนเองเพื่อหารายได้

3. นักเรียนมีลักษณะนิสัย การช่วยเหลือตนเอง การประหยัด การแบ่งเบาภาระของผู้ปกครอง

4. นักเรียนมีนิสัยรักการทำงาน ทำงานร่วมกับผู้อื่นได้และพึ่งตนเอง

5. นักเรียนมีกระบวนการในการทำงาน มีความคิดวิเคราะห์ วางแผน ปรับปรุงและพัฒนางานได้

6. นักเรียนมีคุณธรรมจริยธรรมด้านความรับผิดชอบ ซื่อสัตย์ ขยัน ประหยัด อดทนในการทำงาน

7. นักเรียนมีการช่วยเหลือในการทำงานซึ่งกันและกัน

7. ปัจจัยความสำเร็จ

1.การส่งเสริมและสนับสนุน ผู้บริหาร ครู บุคลากรและผู้ปกครองของนักเรียน ให้ความสำคัญกับการจัดกิจกรรมตลาดสุจริต ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

2. ความร่วมมือของนักเรียนมีความตั้งใจและใส่ใจร่วมกัน ดำเนินกิจกรรมจนสำเร็จลุล่วงด้วยดี

3. การดำเนินงานกิจกรรมตลาดสุจริต

4 ตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นกระบวนการทำงานที่พัฒนาการจัดการเรียนการสอน โดยสร้างประสบการณ์ให้กับนักเรียนเป็นสำคัญ เป็นการสร้างพุทธิปัญญาที่ยั่งยืนกับนักเรียน

8. บทเรียนที่ได้รับ (Lesson Learned)

1. นักเรียนได้รับความรู้เกี่ยวกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับตลาดสุจริต ได้อย่างมีคุณภาพ

2. นักเรียนมีผลงานที่เป็นฝีมือของตนเองเพื่อเป็นรายได้เพิ่มเติม

3. กิจกรรมตลาดสุจริต เป็นกิจกรรมที่ฝึกลักษณะนิสัย การช่วยเหลือตนเอง การประหยัดการแบ่งเบาภาระของผู้ปกครอง

4. นักเรียนมีนิสัยรักการทำงาน ทำงานร่วมกับผู้อื่นและพึ่งตนเองได้ มีกระบวนการในการทำงาน มีความคิดวิเคราะห์ วางแผน ปรับปรุงและพัฒนางานได้

5. มีคุณธรรมจริยธรรมด้านความรับผิดชอบ ซื่อสัตย์ ขยัน ประหยัด อดทนในการทำงาน

มีการช่วยเหลือในการทำงานซึ่งกันและกัน

6.นักเรียนยังขาดประสบการณ์ด้านการจัดการตลาด การสำรวจความต้องการและสิ่งของที่จำเป็น ฝึกการ ทำบัญชีรายรับ - รายจ่าย เลยยังทำไม่ถูกต้อง แนวทางแก้ไข คือ คุณครูร่วมเป็นที่ปรึกษาในการค้นหาความต้องการ เพื่อได้สร้างผลิตภัณฑ์ได้ตรงตามความต้องการ และฝึกให้นักเรียนเขียนรายรับรายจ่ายให้ถูกต้อง

9. Best Practice โครงการดังกล่าวสอดคล้องกับคุณลักษณะ 5 ประการอย่างไรบ้าง

คุณลักษณะ กิจกรรมที่สอดคล้อง เครื่องมือที่ใช้ทดสอบ

1. ทักษะกระบวนการคิด นักเรียนมีวิธีการวางแผน การคิดอย่างเป็นระบบ

ทำงานอย่างเป็นระบบขั้นตอน แบบสังเกตพฤติกรรม

2. ความมีวินัย นักเรียนมีวินัยในตัวเอง รู้จักหน้าที่

มีความ รับผิดชอบ แบบสังเกตพฤติกรรม

3. ความซื่อสัตย์ นักเรียนขายของด้วยความซื่อสัตย์ ไม่เอาเปรียบ ผู้บริโภค ไม่คดโกง ทำบัญชีรายรับรายจ่ายด้วย ความถูกต้อง แบบสังเกตพฤติกรรม

สมุดบัญชี รายรับ - รายจ่าย

4. อยู่อย่างพอเพียง นักเรียนใช้จ่ายอย่างประหยัด ใช้เงินน้อยกว่ารายได้ ที่เข้ามา เน้นหลักเศรษฐกิจพอเพียงไม่ซื้อของที่ไม่จำเป็น แบบสังเกตพฤติกรรม

5. มีจิตสาธารณะ นักเรียนมีจิตใจดี ช่วยเหลือเพื่อนด้วยกัน

มีความรับผิดชอบต่อตนเองและสังคม แบบสังเกตพฤติกรรม

10. วิธีการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์

1. เผยแพร่ให้แก่คณะครูในโรงเรียน

2. ประชาสัมพันธ์ให้ผู้ปกครองทราบในวันประชุมผู้ปกครอง

3. กิจกรรมเสียงตามสาย

4. ทำแผ่นพับ

เว็บน่าสนใจ