ครูบ้านนอก

1. ความสำคัญของนวัตกรรมที่นำเสนอ

1.1 ความเป็นมาและสภาพของปัญหา

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และแก้ไขเพิ่มเติมฉบับที่ 2 พ.ศ. 2545 มาตราที่ 6 กำหนดจุดมุ่งหมายของการจัดการศึกษา เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เป็นคนดี คนเก่ง และสามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความรู้ และคุณธรรม มีจริยธรรม และวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต โรงเรียนนายอนฐานะหน่วยงานทางสังคมที่มีความใกล้ชิดกับนักเรียนมากที่สุดจึงมีภารกิจที่สำคัญในการพัฒนานักเรียนทั้งทางด้านความรู้ และคุณธรรมจริยธรรม โดยอาศัยความร่วมมือในการพัฒนาจากทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยมุ่งพัฒนาบุคลากรในโรงเรียน ทั้งผู้บริหาร ครู และนักเรียน ให้มีทัศนคติ วิธีคิด และการประพฤติปฏิบัติที่สะท้อนคุณธรรมจริยธรรม และค่านิยมที่เหมาะสมกับสังคมไทย สอดคล้องกับคุณลักษณะอันพึงประสงค์ โรงเรียนคุณธรรมสพฐ. และคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียนบ้านบางแฟบ 3 ประการคือ“ความรับผิดชอบ ความพอเพียง จิตอาสา” ดังนั้นเพื่อพัฒนานักเรียนให้มีความประพฤติด้านคุณธรรม จริยธรรม คุณลักษณะอันพึงประสงค์ และค่านิยมที่เหมาะสมกับสังคมไทย สามารถดำรงชีวิตอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้อย่างมีความสุข โรงเรียนจึงได้จัดทำนวัตกรรมทางการศึกษาเรื่อง รูปแบบการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมด้วย LUKFAB Model เพื่อใช้บริหารจัดการ การดำเนินงานด้านคุณธรรมจริยธรรมของโรงเรียน ภายใต้บริบทของสถานศึกษาและกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องด้วยวงจรคุณภาพ PDCA โดยใช้หลักการ “เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา” โดยมีเป้าหมายที่นักเรียน ครู ผู้บริหาร และผู้ที่เกี่ยวข้องร่วมพัฒนา ส่งเสริมให้นักเรียนมีความตระหนัก มีคุณธรรม จริยธรรมและคุณลักษณะอันพึงประสงค์

2. จุดประสงค์และเป้าหมายของนวัตกรรม

จุดประสงค์

๑. เพื่อส่งเสริมนักเรียนให้มีคุณธรรม จริยธรรมตามคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน มีความรับผิดชอบ ความพอเพียง และมีจิตอาสา

2. เพื่อให้โรงเรียนประสบผลสำเร็จและเกิดความยั่งยืนในการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียนและเติบโตไปพร้อมกับคุณธรรม จริยธรรมที่ดีงาม และสามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข

เป้าหมาย

เป้าหมายเชิงปริมาณ

๑ นักเรียนโรงเรียนบ้านบางแฟบ ชั้นอนุบาลปีที่ 2 – ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ร้อยละ ๑๐๐ มีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ มีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงในทิศทางที่ดี ตามที่โรงเรียนต้องการ

๒. โรงเรียนบ้านบางแฟบสามารถพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมได้ประสบผลสำเร็จ ร้อยละ ๑๐๐

เป้าหมายเชิงคุณภาพ

๑. นักเรียนโรงเรียนบ้านบางแฟบ มีคุณธรรม จริยธรรมตามคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน และสามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข

๒. นักเรียนมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ มีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ดีตามที่โรงเรียนต้องการ

๓. กระบวนการผลิตนวัตกรรม หรือขั้นตอนการดำเนินงาน

นวัตกรรม “รูปแบบการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมด้วย LUKFAB Model” นำเอาศาสตร์พระราชา โครงการโรงเรียนคุณธรรมของ สพฐ. จุดเน้น ๑๐ อ. เรียนดี มีความสุข และคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน มาเป็นแม่บทในการพัฒนาคุณภาพ โดยการดำเนินงานการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียน ยึดคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน คือ มีความรับผิดชอบ มีความพอเพียงและมีจิตอาสา เป็นแนวทางในการร่วมกันพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมของโรงเรียน

1. สร้างความเข้าใจโดยการเรียนรู้ (Learning)

โรงเรียนบ้านบางแฟบได้ดำเนินการเพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจให้กับนักเรียน ผู้ปกครอง ชุมชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องวางแผนการดำเนินงาน จัดทำโครงการต่างๆ เพื่อพัฒนานักเรียน เช่น โครงการคุณธรรม จริยธรรม โครงการลูกเสือ เนตรนารี โครงการยุวชนคนพอเพียง โครงการพัฒนากีฬา เพื่อพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมให้กับนักเรียน อีกทั้งการดำเนินการโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ.

๒. สร้างเอกภาพ ( Unity )

ให้ผู้บริหาร คณะครู บุคลากร และนักเรียน ได้เล็งเห็นความสำคัญและมีความตระหนักในการประพฤติปฏิบัติตนตามหลักคุณธรรมจริยธรรม มีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในการมุ่งมั่นพัฒนาคุณธรรม

๓. สร้างความมุ่งมั่น (Keep up to Achievement)

โรงเรียนบ้านบางแฟบ ได้ดำเนินการจัดกิจกรรมคืนคุณธรรมสู่ห้องเรียน เพื่อให้นักเรียนได้ปฏิบัติตามคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียนบ้านบางแฟบ คือ “ความรับผิดชอบ ความพอเพียง มีจิตอาสา” จำนวน ๑๑ โครงงาน โดยได้ดำเนินการ ตามขั้นของการปฏิบัติการสร้างคุณธรรมตามวงจรคุณภาพ Demming cycle 4 ขั้นตอน ดังนี้

๔. การทบทวน (Feedback)

เพื่อเป็นการสะท้อนการจัดกิจกรรมแต่ละครั้ง ให้เห็นทุกกระบวนการ ตั้งแต่ก่อน ระหว่าง และหลังจัดกิจกรรม ทั้งด้านความสำเร็จ ปัญหาอุปสรรคในการดำเนินงาน และสรุปแนวทางแก้ปัญหาร่วมกัน

๕. เจตคติที่ดี (Attitude)

โรงเรียนบ้านบางแฟบ ได้จัดให้มีกิจกรรมต่างๆ เพื่อปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรมให้เกิดขึ้น มีเจตคติที่ดีต่อการปฏิบัติตนตามคุณธรรมจริยธรรมอย่างต่อเนื่อง ยั่งยืนและติดเป็นคุณลักษณะนิสัยประจำตัว และให้มีการปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีในสังคม

๖. การสร้างขวัญกำลังใจ ( Best for all )

โรงเรียนบ้านบางแฟบจัดให้การเสริมสร้างขวัญกำลังใจในการปฏิบัติงานของผู้เกี่ยวข้องทุกภาคส่วนตั้งแต่บุคลากร นักเรียน ครู ผู้บริหาร ผู้ปกครองและชุมชน เพื่อเป็นกำลังใจในการปฏิบัติงาน เช่น

การดำเนินงานตามกิจกรรม

การดำเนินการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โดยนำศาสตร์พระราชา โครงการโรงเรียนคุณธรรมของ สพฐ. จุดเน้น ๑๐ อ. เรียนดี มีความสุข ของสำนักงานเขตพื้นการศึกษาประถมศึกษาสงขลา เขต ๒และคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน มาเป็นแม่บทในการพัฒนาคุณภาพ ซึ่งมีการขับเคลื่อนสู่เป้าหมายโดยใช้ LUKBAP Model โดยมีการดำเนินงานตามกิจกรรม

1. โรงเรียนจัดทำแผนปฏิบัติการประจำปี โครงการ/กิจกรรมด้านคุณธรรมที่เป็นระบบต่อเนื่อง

2. โรงเรียนดำเนินการค้นหาปัญหา สาเหตุกำหนดพฤติกรรมเชิงบวกและคุณธรรมในการแก้ปัญหา กำหนดกิจกรรมอย่างสร้างสรรค์

3. โรงเรียนมีการจัดค่ายยุวชนคนคุณธรรม

4. โรงเรียนจัดกิจกรรมคืนคุณธรรมสู่ห้องเรียน

5. นักเรียนมีพฤติกรรมตามคุณธรรมอัตลักษณ์หรือกรอบแนวคิดโรงเรียนคุณธรรม สพฐ.

6. ครูมีแผนการจัดการเรียนรู้บูรณาการคุณธรรมอัตลักษณ์หรือกรอบแนวคิดโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. โดยผ่านโครงงานหรือกิจกรรมอื่น ๆ

7. มีโครงงานคุณธรรมระดับห้องเรียน

8. โรงเรียนสะอาด บรรยากาศร่มรื่น สวยงาม ปลอดภัย มีสถานที่ปลูกฝัง ปฏิบัติด้านคุณธรรม มีสถานที่ออกกำลังกายและพักผ่อน มีอากาศปลอดโปร่ง ไม่เป็นแหล่งมลพิษ มีบรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียนรู้ มีรั้วแสดงแนวเขต โรงเรียนมีความปลอดภัย

9. นักเรียนมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ตามคุณธรรมอัตลักษณ์หรือกรอบแนวคิดโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ไม่น้อยกว่าร้อยละ 70 ของนักเรียนทั้งหมด

๔. ผลการดำเนินการ/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ

๔.๑ ผลที่เกิดตามวัตถุประสงค์

วัตถุประสงค์ข้อที่ ๑ เพื่อส่งเสริมนักเรียนให้มีคุณธรรม จริยธรรมตามคุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียน มีความรับผิดชอบ ความพอเพียง และมีจิตอาสา

ผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษา และนักเรียนทุกคนมีความตระหนัก รู้เข้าใจ และคิดอย่าง มีเหตุผล ซึมซับคุณค่าแห่งคุณธรรมความดีอย่างเป็นธรรมชาติ สร้างความรู้สึกผิดชอบชั่วดี ภูมิใจในการทำความดี และร่วมกันสร้างเครือข่ายชุมชนองค์กรแห่งคุณธรรม ทำให้เกิดผลอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน

วัตถุประสงค์ข้อที่ 2 เพื่อให้โรงเรียนประสบผลสำเร็จและเกิดความยั่งยืนในการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียนและเติบโตไปพร้อมกับคุณธรรม จริยธรรมที่ดีงาม และสามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข

นักเรียนมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ มีทักษะกระบวนการคิด มีคุณธรรมจริยธรรม มีทักษะในการดำเนินชีวิต พึ่งตนเองได้ และช่วยเหลือสังคมได้ นักเรียนได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติจากการประกวดแข่งขันต่างๆ การแข่งขัน ทางวิชาการ การแข่งขันกีฬา เป็นต้น รางวัลที่ได้รับเกิดขึ้นมาจากผลการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมของนักเรียน ที่ทำให้นักเรียนมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ สามารถสร้างสรรค์ผลงานออกมาเป็นรูปธรรม สร้างชื่อเสียงความภาคภูมิใจให้กับตนเอง ครอบครัวและโรงเรียนได้

๔.๒ ผลสัมฤทธิ์ของงาน

นวัตกรรม “รูปแบบการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมด้วย LUKFAB Model “ สามารถแก้ปัญหาและพัฒนาผู้เรียนหรือพัฒนาคุณภาพการศึกษาได้ตรงตามวัตถุประสงค์ เช่น ความรับผิดชอบ ความพอเพียง และจิตอาสา มีการเปลี่ยนแปลง พัฒนาไปในทางที่ดีขึ้น

1. โครงงานเก็บของเข้าที่ฝึกวินัยสร้างความรับผิดชอบ ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 95.94

2. โครงงานรักคนยิ้มแป้น ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 97.14

3. โครงงานเขตพัฒนาสวยด้วยมือเรา ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 97.14

4. โครงงานปูนาขาเก ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 97.14

5. โครงงานเรารักษ์ห้องเรียน ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 95.65

6. โครงงานหนูน้อยนักประหยัด ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 97.50

7. โครงงานเวลานั้นมีค่า หนูจ๋าอย่ามัวเล่น ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 92.86

8. โครงงานห้องเรียนดี มีวินัย ใส่ใจความสะอาด ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 94.87

9. โครงงานรักคนยิ้มแป้น ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 97.14

10. โครงงานเขตพัฒนาสวยด้วยมือเรา ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 94.34

11. โครงงานเรารักษ์ห้องเรียน ผลการดำเนินงาน ร้อยละ 95.65

รวมจำนวนโครงงานคุณธรรม ๑๑ โครงงาน คิดเป็นร้อยละ 95.43 ของนักเรียนที่มีพฤติกรรมเชิงบวก

๔.๓ ประโยชน์ที่ได้รับ

นวัตกรรม “รูปแบบการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมด้วย LUKFAB Model” ก่อให้เกิดประสบการณ์การเรียนรู้ร่วมกันทั้งโรงเรียน เป็นการสร้างบรรยากาศการทำงานที่เป็นกัลยาณมิตร บุคลากรทุกคน ทุกฝ่าย ทั้งโรงเรียน ครู บุคลากร ชุมชน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน นักเรียน มีความตระหนักในปัญหาและร่วมกันคิดหาทางแก้ไข จนนำมาซึ่งกิจกรรมที่จะสามารถแก้ปัญหาและพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมในโรงเรียนได้โดยขั้นตอนการดำเนินงานทุกกิจกรรมที่กำหนด ดำเนินการผ่านกระบวนการอย่างเป็นลำดับขั้นตอน

บทเรียนที่ได้รับ

ข้อสรุปที่เป็นหลักการซึ่งสอดคล้องกับผลงานที่นำเสนอ

1. การดำเนินงานต้องสร้างความตระหนักและความเข้าใจเรื่องการพัฒนาคุณธรรรมจริยธรรมนักเรียน ให้ทุกคนเกิดความตระหนัก และร่วมกันวางแผนในการดำเนินกิจกรรม

2. การสร้างแบบอย่างผู้นำ ต้องมีการสร้างแบบอย่างที่ดี ทั้งผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษา พร้อมทั้ง ผู้ปกครอง

3. การพัฒนาคุณธรรมและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ให้เป็นวิถีชีวิตมีความสอดคล้องกับธรรมชาติ ต้องพัฒนาตนอย่างต่อเนื่อง โดยมีกระบวนการพัฒนาที่บูรณาการสอดแทรกอยู่ในชีวิตการเรียน การปฏิบัติงาน ชีวิตประจำวัน

4. การสร้างความร่วมมือรวมพลัง ทั้งจากภายในโรงเรียนและภายนอกโรงเรียน ไม่ว่าจะเป็นผู้บริหาร ครู ผู้ปกครอง ชุมชน การเปิดโอกาสให้ครอบครัว ชุมชนมีส่วนในการทํากิจกรรมร่วมกันเป็นการสร้างความเข้มแข็งของครอบครัวกับโรงเรียน

ข้อสังเกต/ข้อเสนอแนะและข้อควรระวัง

ในการดำเนินกิจกรรมการพัฒนาคุณธรรม ตาม“รูปแบบการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมด้วย LUKFAB Model” มีข้อสังเกต ข้อเสนอแนะและข้อควรระวัง ดังนี้

๑. ควรให้ความสำคัญกับการวางแผนงาน โดยมีการประชุมเชิงปฏิบัติการ เพื่อสร้างความเข้าใจ และความร่วมมือจากผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง

๒. ควรแต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินงานที่ชัดเจน พิจารณาความเหมาะสมของบุคลากร มีการมอบหมายงานให้ชัดเจนและไม่ทับซ้อน จัดสรรทรัพยากรให้เหมาะสม

๓. การสร้างการมีส่วนร่วมปฏิบัติในกิจกรรมของทุกฝ่ายร่วมกัน ส่งเสริมสนับสนุนเสริมแรง แก่ผู้ปฏิบัติงาน มีการสื่อสารและประสานงานอย่างต่อเนื่อง เสนอแนะแนวทางที่หลากหลาย

๔. การนิเทศ ติดตามประเมินผลการปฏิบัติงาน ผู้บริหารหรือ คณะกรรมการที่ได้รับการแต่งตั้ง ควรมีการนิเทศติดตามอย่างกัลยาณมิตร มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ใน การจัดกิจกรรมและสะท้อนผลการประเมินทั้งในระดับชั้นเรียนและระดับโรงเรียน

แนวทางการพัฒนาเพิ่มเติม

ควรมีการศึกษาวิธีการบริหารจัดการการพัฒนาคุณธรรม ในโรงเรียนอื่นหรือในจังหวัดอื่น ๆ ที่มีความแตกต่างกันทั้งขนาด สังกัดและที่ตั้ง เพื่อให้ทราบวิธีการบริหารจัดการที่อาจเหมือนหรือแตกต่างกัน เพื่อนำมาปรับประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของโรงเรียนต่อไป

เว็บน่าสนใจ