การบริหารการพัฒนาระบบระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนอย่างเป็นระบบด้วยทฤษฎีระบบ (System Theory) เป็นเครื่องมือช่วยวิเคราะห์ปัจจัยด้านต่างๆที่มีความสัมพันธ์กันให้สามารถกำหนดกรอบกระบวนการทำงานให้บรรลุเป้าหมาย มีองค์ประกอบสำคัญ 5 ประการ คือ ปัจจัยนำเข้า (Inputs) กระบวนการ (Process) ผลผลิต(Outputs) ข้อมูลย้อนกลับ(Feedback) และสิ่งแวดล้อม โดยมีรูปแบบการพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาของโรงเรียนซึ่งหัวใจสำคัญคือการบริหารเพื่อพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโดยใช้กระบวนการบริหารเชิงระบบ กระบวนการขับเคลื่อนด้วยใน 4 ด้าน ด้วยน้ำภาคน้อยโมเดลเพื่อพัฒนาโรงเรียนทุกๆด้านอย่างสมดุล
ปัจจัยนำเข้า (Inputs)
การร่วมวิเคราะห์ ศึกษา สภาพปัญหาปัจจุบัน ความต้องการ และแนวทางการบริหารระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนบ้านน้ำภาคน้อย สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลกเขต 3 โดยกระบวนการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) สร้างความตระหนักในการจัดการศึกษาให้ผู้บริหาร ครู ผู้ปกครอง นักเรียน ชุมชน เครือข่าย และผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายและระดมความคิดวิเคราะห์สภาพปัจจุบันปัญหาและความต้องการของผู้บริหาร ครู พร้อมทั้งปรับเปลี่ยนความคิดความเชื่อ (Mindset) ให้เป็น (Growth Mindset) คือ การปรับความคิด ความเชื่อมั่นในการดำเนินงานและความสามารถของตนเองสามารถมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงและแก้ปัญหาในเรื่องของการบริหาร จัดการศึกษา การจัดการเรียนการสอนไม่ว่าจะเป็นด้านความรู้และคุณลักษณะครู รวมไปถึงพฤติกรรมของนักเรียนไปในทางที่ดีขึ้นส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนบ้านน้ำภาคน้อย ด้วยกระบวนการ PLC ปัจจัยนำเข้าในองค์ประกอบ 4 ด้าน คือ สภาพปัญหา และบริบทของโรงเรียน นโยบายทางด้านการจัดการศึกษา การบริหารจัดการด้านงบประมาณด้านบุคลากร สื่ออุปกรณ์ การสนับสนุนของเครือข่าย ดังนี้
1. นโยบายและจุดเน้นสำนักงานการศึกษาขั้นพื้นฐานที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่ตรงกับบริบทของโรงเรียน คือ การปลูกฝังความรักในสถาบันหลักของชาติ และ น้อมนำพระบรมราโชบายด้านการศึกษาสู่การปฏิบัติขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง สู่สถานศึกษา ปรับกระบวนการจัดการเรียนรู้ให้ทันสมัยและหลากหลาย ส่งเสริมการอ่านเพื่อการเรียนรู้ ตลอดชีวิต ส่งเสริมสนับสนุนกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนจัดการศึกษาแบบเรียนรวม เสริมสร้างความปลอดภัย ของสถานศึกษา เพิ่มโอกาสและสร้างความเสมอภาคทางการศึกษา
2.นโยบายและจุดเน้นคุณภาพการศึกษาของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา พิษณุโลก เขต 3 ปีงบประมาณ 2567 ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่ตรงกับบริบทของสถานศึกษา คือ จุดเน้นที่ 5 ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน และความปลอดภัย
1. ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนบ้านน้ำภาคน้อยสอดคล้องกับนโยบาย
1) โรงเรียนแต่งตั้งครูผู้รับผิดชอบงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน พัฒนาบุคลากรทุกคนภายในโรงเรียนให้สามารถดูแลช่วยเหลือนักเรียนได้โดยใช้กระบวนการ PLC
2) ส่งเสริมกิจกรรมการแข่งขันกีฬา กิจกรรมต้านภัยยาเสพติด ระดับเครือข่ายในและเครือข่ายภายนอก
3) ส่งผลงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนและเผยแพร่ผลงานโรงเรียนเครือข่าย
4) แต่งตั้งครูผู้รับผิดชอบงานความปลอดภัยในสถานศึกษา สร้างการรับรู้ระบบ Obec Safety Center สร้างเครือข่ายความร่วมมือในการดำเนินงานด้านความปลอดภัย พัฒนาและจัดทำแผนเผชิญเหตุและมาตรการความปลอดภัยในสถานศึกษา
5) ครูแนะแนวและครูประจำชั้นให้คำปรึกษา คำแนะนำ และดูแลช่วยเหลือนักเรียนทุกกรณีที่ได้รับการรายงานและขอความช่วยเหลือโดยเฉพาะกรณีฉุกเฉิน
6) นิเทศภายในลงพื้นที่เยี่ยมบ้าน ศึกษาสภาพจริงของนักเรียน แลกเปลี่ยนเรียนรู้ PLC แก้ปัญหาผู้เรียนในงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน และงานความปลอดภัยในสถานศึกษา
7) รายงานผลการดำเนินโครงการฯ
2. นักเรียน พิการเรียนรวม
1) แต่งตั้งครูผู้รับผิดชอบดำเนินการคัดกรองนักเรียนพิการเรียน รวมทั้ง 9 ประเภท
2) โรงเรียนจัดทำระบบข้อมูล และสารสนเทศเกี่ยวกับการจัดการเรียนรวมของโรงเรียน
3) แต่งตั้งคณะกรรมการ และผู้รับผิดชอบงานการจัดการเรียนรวมดำเนินการ ในส่วนที่เกี่ยวข้อง
4) โรงเรียนนจัดทำแผน IEP และ IIP สร้าง สื่อ เครื่องมือวัดผลประเมินผลที่เหมาะสมกับความต้องการจำเป็นพิเศษของนักเรียนและจัดการเรียนการสอนตามแผนฯ
5) ดำเนินการขอรับการสนับสนุนต่างๆ ทุนการศึกษาจากชุมและเครือข่าย สำหรับนักเรียนพิการเรียนรวม
6) โรงเรียนจัดกิจกรรมส่งเสริมความสามารถทางวิชาการ ทักษะ อาชีพ และทักษะชีวิตของนักเรียน พิการเรียนรวม
3. พหุปัญญา
1) จัดทำโครงการ/กิจกรรมวัดแววความสามารถพิเศษบนฐานพหุปัญญา
2) แต่งตั้งคณะกรรมการในการวัดแววความสามารถพิเศษบนฐานพหุปัญญาด้วยระบบ อิเล็กทรอนิกส์สำหรับนักเรียนตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ขึ้นไป
3) ประชุมขยายผลการใช้งานระบบวัดแววอิเล็กทรอนิกส์บนฐานพหุปัญญาแก่บุคลากร ในโรงเรียน
4) วัดแววความสามารถพิเศษพหุปัญญาและจัดทำข้อมูลสารสนเทศ
5) ออกแบบการจัดการเรียนรู้ที่ส่งเสริมพหุปัญญาที่สอดคล้องตัวชี้วัดระหว่างทางและปลายทาง
6) นิเทศภายในการพัฒนาผู้เรียนตามความสามารถและความถนัดของผู้เรียน
กระบวนการ (Process)
รูปแบบกระบวนการการพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาด้านระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนที่ยึดหัวใจสำคัญในการพัฒนาและการการขับเคลื่อนแบมีส่วนร่วมและเป็นระบบเพี่อผลลัพธ์และเป้าหมายของโรงเรียน ดังนี้
(N) Nextwork คือ เครือข่ายชุมชนดีสนับสนุนในการดำเนินงานของระบบดูแลช่วยเหลือนัเรียน คือ เครือข่ายผู้ปกครอง คณะกรรมการสถานศึกษา ชุมชน องค์กรของรัฐและเอกชน โรงเรียนแบ่งเครือข่าย ดังนี้
การสร้างเครือข่ายและการขยายเครือข่ายการเรียนรู้ร่วมกัน
โรงเรียนบ้านน้ำภาคน้อยมีเครือข่ายภายในโรงเรียนและนอกโรงเรียนซึ่งถือว่าเป็นกระบวนการเป็นหัวใจสำคัญในการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ดังนี้
1. เครือข่ายภายในโรงเรียน ได้แก่ สภานักเรียน เครือข่ายผู้ปกครอง ครอบครัว ชุมชน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาโรงเรียนร่วมประชุมภาคีเครือข่ายเป็นการประชุมสร้างความเข้าใจ ในการบริหารระบบดูช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนบ้านน้ำภาคน้อย ดังนี้
- ระดับโรงเรียน (ผู้บริหารสถานศึกษา ครู คณะกรรมการสถานศึกษา เครือข่ายผู้ปกครองและสภานักเรียน
- ระดับชั้นเรียน (ครูและหัวหน้าชั้นเรียน)
- ระดับห้องเรียน (ครูและนักเรียน)
2. เครือข่ายระหว่างโรงเรียนเป็นโรงเรียนพัฒนาที่มีการแลกเปลี่ยนคำแนะนำที่สามารถนำมาพัฒนาโรงเรียนของตนเองได้ การเป็นคู่พัฒนาระหว่างครูผู้สอนพัฒนาระหว่างนักเรียน การวางแผนดำเนินการและบริหารร่วมกับเครือข่ายการร่วมพัฒนาระดับโรงเรียน
3. เครือข่ายให้บริการด้านวิชาการแก่ชุมชนและงานจิตอาสาดูแลความปลอดภัยให้แก่ผู้เรียนสถานศึกษาและชุมชน เสริมสร้างวัฒนธรรมท้องถิ่น เสริมสร้างคุณธรรมจริยธรรม การดูแลช่วยเหลือ และพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน
(P1) PLC คือ การสร้างชุมชนพัฒนาการเรียนรู้ทางวิชาชีพครู(Professional Learning Community) เป็นการเรียนรู้ร่วมกันสะท้อนผลการปฏิบัติ การรวมกลุ่มเพื่อร่วมการแก้ไขปัญหาของนักเรียนซึ่งครูร่วมแลกเปลี่ยนและสร้างการเรียนรู้ร่วมกัน เพื่อยกระดับความรู้ความเข้าใจและทักษะของครูแต่ละท่านเห็นเป้าหมายที่สำคัญร่วมกัน เป็นบุคคลและองค์กรการเรียนรู้ จัดให้มีชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) อย่างสม่ำเสมอต่อเนื่องทุกสัปดาห์ จัดกลุ่ม PLC ในทุกระดับชั้นและเลือกรายวิชาที่แต่ละระดับชั้นต้องการแก้ไขปรับปรุงพัฒนาการมีส่วนร่วมและเป็นผู้นำในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทางวิชาชีพผู้บริหาร นำความรู้ความสามารถทักษะการอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับการจัดทำ PLC วางแผนกระบวนการ PLC ครู สร้างความเข้าใจ ในทักษะและบทบาท ขั้นตอน ในการ PLC และสนับสนุนร่วม PLC แต่งตั้งคำสั่ง ปฏิทิน และการบันทึก PLC ที่ชัดเจน ผู้บริหารและคณะครู ได้สะท้อนความคิดและการสร้างความสัมพันธ์ที่ดี สร้างการยอมรับและความภาคภูมิใจในผลงานของผู้เข้าร่วม PLC ร่วมคิดค้นพัฒนานวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ของผู้เรียน Best Practices ในด้านบริหาร คือ การบริหารจัดการพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนด้วย NP Model แบบมีส่วนร่วม ด้านครูผู้สอนทุกคน พัฒนานวัตกรรมการสอน 100 % ในระดับชั้นปฐมวัย รายวิชาภาษาไทย คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ พลศึกษา และเข้าร่วมนำผลงานนวัตกรรมเข้าประกวดและเผยแพร่ต่อไป
แผนภูมิขั้นตอนการ PLC
(P2) PLAN คือ การบริหารด้วยวงจรคุณภาพ PDCA โรงเรียนบ้านน้ำภาคน้อยเป็นสถานศึกษาที่มี การบริหารงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนกำหนดบทบาทหน้าที่ชัดเจน มีส่วนสำคัญในการทำงานให้ประสบผลสำเร็จ
1. P (Plan) ศึกษานโยบาย กฎหมาย วิสัยทัศน์ พันธกิจ ประชุมคณะทำงาน วิเคราะห์ปัญหา ร่วมกันกำหนดเป้าหมายและวัตถุประสงค์ กำหนดยุทธศาสตร์ของโรงเรียน ออกแบบโมเดล การดำเนินการ สร้างคู่มือระบบดูแลครูที่ปรึกษา
2. D (Do) คณะทำงานนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ จัดกลุ่มนักเรียนและครูประจำชั้นหรือครูที่ปรึกษาพร้อมทั้งให้โอกาสครูเข้ารับการอบรมและพัฒนางานระบบดูแลอย่างต่อเนื่อง จัดทำโครงสร้างคำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนทีมน้ำ ทีมทำ ทีมประสาน เพื่อดำเนินงานตามขั้นตอนตามแผน
3. C (Ceck) การนิเทศ ติดตาม การตรวจสอบจากทีมงาน การวิเคราะห์และอภิปรายผลนิเทศในห้องเรียนและนิเทศด้วย PLC และ การดำเนินงานร่วมกันทุกส่วนไม่ว่าจะเป็นคณะกรรมการ
สถานศึกษาและเครือข่ายผู้ปกครอง หน่วยงานรัฐ เอกชน และชุมชนและร่วมประเมินปัญหาการติดตามอย่างต่อเนื่องเพื่อการพัฒนา
4. A (Action) นำปัญหามาวิเคราะห์ ข้อมูลสารสนเทศของระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน นำผลการดำเนินงานมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ถอดบทเรียนด้วยกระบวนการ PLC และไปกำหนดกลยุทธ์ เป้าหมาย นำมาปรับแผนเพื่อพัฒนาในการดำเนินงานและเผยแพร่ผลงานต่อสาธารณชนต่อไป
(P3) Practices การปฏิบัติ/ดำเนินโครงการ กิจกรรมในระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน 5 ขั้นตอน และ ความปลอดภัยในโรงเรียนอย่างมีประสิทธิภาพ
การดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนและความปลอดภัยในโรงเรียนอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นวิธีการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน โรงเรียนแต่งตั้งคณะกรรมการอำนวยการ (ทีมนำ) คณะกรรมการประสานงาน (ทีมประสาน) คณะกรรมการดำเนินการ (ทีมทำ) ในการดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน ทุกฝ่ายร่วมกันดำเนินงาน อย่างเต็มกำลังความสามารถ ครูและบุคลากรมีความรู้ความเข้าใจในวิธีการดำเนินงาน ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนในโรงเรียนบ้านน้ำภาคน้อย ครบทั้ง ๕ ขั้นตอน
ผลผลิต (Outputs)
1.Good Administration (การบริหารงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนมีประสิทธิภาพ)
การบริหารจัดการสถานศึกษางานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนและความปลอดภัย ในสถานศึกษา มีการวเคราะห์ปัจจัยสร้างความสำเร็จสู่เป้าหมาย การบริหารด้วยวงจรคุณภาพแบบมีส่วนร่วมในการกำหนดเป้าหมายในการพัฒนาจัดการศึกษา โรงเรียนเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ด้วยระบวนการพัฒนาครูและบุคลากรด้วยกระบวนการ PLC และ ครูและบุคลากร มีระบบดูแลช่วยเหลือเป็นระบบที่ช่วยสอดส่องดูแลนักเรียนทั้งด้านการเรียน สุขภาพและพฤติกรรมที่มีความเสี่ยงต่าง ๆ ช่วยสร้างสัมพันธภาพที่ดีระหว่างครูที่ปรึกษากับนักเรียนและช่วยให้ครูรู้จักกับเรียนของตนเองมากขึ้นด้วยการจัดสภาพแวดล้อมที่ดี มีความปลอดภัยทั้งใจ และกาย มีนวัตกรรมในการบริหารจัดการปรับเปลี่ยนและเสริมสร้างวัฒนธรรม วิถีการบริหารโรงเรียนที่พัฒนาคุณภาพผู้เรียน มีระบบนิเทศติดตามที่สามารถสะท้อนปัญหาการจัดการเรียนรู้และแนวทางการแก้ปัญหาและมีช่องทางในการประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารของโรงเรียนผ่านสื่อสังคมออนไลน์ ผลการประเมินความพึงพอใจในการบริหารจัดการสถานศึกษาอยู่ในระดับมากที่สุด
2.Quality Student (นักเรียนมีคุณภาพ) นักเรียนต้องมีความรู้เข้าใจตนเอง มีสติ สามารถควบคุมตนเองได้ แสดงพฤติกรรมที่เหมาะสมกับสถานการณ์และปรับตัวอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้ นักเรียนมีคุณธรรมจริยธรรมและค่านิยม ที่พึงประสงค์ มีภาวะผู้นำ มีวินัย มีความซื่อสัตย์ มีความรับผิดชอบและมีมารยาท และมีทักษะคิดวิเคราะห์และแก้ปัญหาในการดำเนินชีวิตประจำวันได้อย่างมีสติ มีเหตุผล มีความพอเพียง และสามารถอยู่ร่วมสังคมได้อย่างมีความสุข ผลจากการดำเนินงานผู้เรียนมีคุณภาพ จากเปรียบเทียบในปีการศึกษา 2565 กับ 2566 ดังนี้ ผลการทดสอบ RT เพิ่มขึ้นร้อยละ 11.33 ผลคะแนน NT นักเรียนได้คะแนนเต็ม 100 จำวน 1 คน เพิ่มขึ้นร้อยละ 43.78 ผลการทดสอบ O-NET เปรียบเทียบในปีการศึกษา 2565 กับ ปีการศึกษา 2566 ภาษาไทยเพิ่มขึ้นร้อยละ 18 ภาษาอังกฤษเพิ่มขึ้นร้อยละ 9.38 คณิตศาสตร์ เพิ่มขึ้นร้อยละ 5.77 วิทยาศาสตร์ เพิ่มขึ้นร้อยละ 8.61 คะแนนเฉลี่ยสูงกว่าระดับประเทศในรายวิชา วิทยาศาสตร์และภาษาไทย ผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนร้อยละ 100
3.Good teacher (ครูดี) ครูได้รับการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องเชิงปฏิบัติการและออนไลน์ได้อบรมพัฒนา 100 %สามารถควบคุมอารมณ์ตนเองได้เข้าใจตนเอง เข้าใจนักเรียนและมีจิตวิญญาณความเป็นครู และให้มีความรู้ ความสามารถทางวิชาชีพควบคู่ไปกับคุณธรรมจริยธรรม ตลอดทั้งการปฏิบัติตามจรรยาบรรณวิชาชีพเป็นอย่างดี ครูเป็นนักเรียนรู้มีการหาแนวทางการพัฒนาวิชาชีพและการเสริมสร้างพัฒนาการคุณธรรมจริยธรรมกับตนเองและนักเรียนเป็นผู้ชี้แนะในการจัดการเรียนรู้ มีทักษะการเป็นโค้ชที่ดีในการจัดการเรียนรู้ โรงเรียนจัดอบรมพัฒนาการใช้โปรแกรม Canva พัฒนาความรู้ในการสร้างการใช้สื่อนวัตกรรม และเทคโนโลยีในการจัดการเรียนรู้ ครูสามารถออกแบบหน่วยการเรียนรู้ แบบ Active Learning ครูมีความรู้และแนวทางในการดูแลช่วยเหลือนักเรียนอย่างมีประสิทธิภาพ
4.Good Network (เครือข่าย/ชุมชนดี) ส่งเสริมสนับสนุนเครือข่ายผู้ปกครอง มีคณะกรรมการสถานศึกษา ชุมชนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง มีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาและมีภาคีเครือข่ายร่วมพัฒนาการจัดการศึกษาของโรงเรียน
ผลลัพธ์ (Outcome) โรงเรียนคุณภาพ
ข้อมูลย้อนกลับ(Feedback) การประเมินผลปรับปรุงพัฒนา
1. การนิเทศติดตามการบริหารระบบระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน (Feedback) ด้วยการนิเทศ PLC
2. การถอดบทเรียนและพัฒนานวัตกรรมการบริหารระบบระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน
ด้วยกระบวนการ PLC
3.ผลสำเร็จและประโยชน์ที่ได้รับ