เอกสารฉบับนี้จัดทำขึ้นเพื่อประกอบการรายงานผลนวัตกรรมสร้างสรรค์คนดี ของโรงเรียนใน โครงการโรงเรียนคุณธรรม โดยใช้รูปแบบการปฏิบัติงานที่เป็นระบบมีการบูรณาการเชื่อมโยง หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและความรับผิดชอบ เพื่อปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรมความดี ด้วยรูปแบบบ่อกรูด สร้างคนดี วิถีพอเพียง เคียงคู่คุณธรรม ที่มีแนวคิดว่า ถ้านักเรียนเป็นคนดี เขาก็จะคิดดี ทำดี ที่ได้เริ่มจัดทำขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง ในเอกสารได้นำเสนอครบองค์ประกอบที่กำหนด หวังว่าคงจะเป็นประโยชน์ให้กับผู้ที่สนใจ ขอขอบคุณคณะครู นักเรียน สภานักเรียนโรงเรียนบ้านบ่อกรูด และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกภาคส่วนที่ทำให้ผลงานนี้ได้รับความสำเร็จ
ความสำคัญของผลงานนวัตกรรม
๑.๑ เหตุผลที่เกิดจากแรงบันดาลใจ ความจำเป็น ปัญหาหรือความต้องการที่จัดทำผลงานนวัตกรรม
ท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงในยุคโลกาภิวัตน์ สภาพสังคมในปัจจุบันนี้มีอยู่มากมาย ไม่ว่าจะเป็นวิกฤตทางเศรษฐกิจ ปัญหาทางการเมือง สังคมต่าง ๆ โดยปัญหาหลักคือปัญหาวิกฤตทางเศรษฐกิจ เนื่องด้วยสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 ทำให้เกิดผลกระทบทางเศรษฐกิจเป็นอย่างมาก จากพระราชกระแสรับสั่ง ของพระบาทสมเด็จพระปรมิทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ และพระราชปณิธานของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๑๐ ในเรื่องการพัฒนาคนดีให้กับบ้านเมือง โดยการพัฒนาปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมความพอเพียงในตัวนักเรียน เพื่อให้นักเรียนได้ตระหนักและพัฒนาให้เด็กให้รู้จักค่าของความพอเพียงเพื่อเป็นคนดีและเก่ง มีความสุขในการดำรงชีวิตประจำวัน
โรงเรียนบ้านบ่อกรูด ได้ตระหนักถึงปัญหาทางด้านเศรษฐกิจและผลกระทบที่จะเกิดขึ้น จึงได้ร่วมกันพัฒนากระบวนการพัฒนาคุณธรรมความพอเพียงให้กับนักเรียน นำทีมโดยสภานักเรียนเป็นตัวแทนในการดำเนินการในรูปแบบการทำโครงงานคุณธรรมบนพื้นฐานหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงพัฒนาสู่ตัวผู้เรียนโดยตรง เพื่อสร้างความตระหนักและความเข้าใจบนพื้นฐานที่ดี และทำให้นักเรียนเป็นคนเก่ง ดี มี สุข
ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจำเป็นที่จะต้องมีระบบ ภูมิคุ้มกันในตัวที่ดีพอสมควรต่อการมีผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้ จะต้องอาศัยความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมัดระวังอย่างยิ่ง ในการนำวิชาการต่าง ๆ มาใช้ในการ วางแผนและการดำเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะต้องเสริมสร้างพื้นฐานจิตใจของคนในชาติโดยเฉพาะ เจ้าหน้าที่ของรัฐ นักทฤษฎีและนักธุรกิจในทุกระดับ ให้มีสำนึกในคุณธรรม ความซื่อสัตย์สุจริต และให้มีความรอบ รู้ที่เหมาะสมดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติปัญญา และความรอบคอบ เพื่อให้สมดุลและพร้อมต่อ การรองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและกว้างขวาง ทั้งด้านวัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจากโลก ภายนอกได้เป็นอย่างดี (สำนักงาน กปร.2550 : 5)
๑.๒ แนวคิดสำคัญที่ใช้ในการออกแบบนวัตกรรม
โรงเรียนบ้านบ่อกรูดนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปใช้ในสถานศึกษา โดยยึดหลักการทรงงานที่ว่า เข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา ตามหลักการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวว่า โดยสำคัญที่สุดครูต้องเข้าใจเรื่องปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงก่อน โดยเข้าใจว่าแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงนั้นเป็นแนวคิดที่สามารถเพิ่มต้นและปลูกฝังเด็ก โดยผ่านการทำกิจกรรมต่าง ๆ ในรูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานในโรงเรียน เช่น 1. โครงงานปลูกผักสวนครัวไม่ต้องกลัวสารพิษ 2. โครงงานถุงนมมีชีวิต 3. โครงงานเด็กดี ออมดี มีเงินเก็บ 4. โครงงานรู้รักษ์ ประหยัดไฟ 5. โครงงานบ่อกรูดลดขยะ สร้างจิตสาธารณะ ช่วยเหลือสังคม เป็นต้น โครงงานทั้งหมดนี้สำคัญคือต้องเน้นกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายโดยเริ่มมาจากการดำเนินโครงการสถานศึกษาพอเพียง โดยสถานศึกษาควรตั้งเป้าให้เกิดการจัดการศึกษาตามแนวทางของเศรษฐกิจพอเพียง สอดแทรกเข้าไปในกระบวนการเรียนรู้ สอนให้เด็กพึ่งตนเองให้ได้ก่อน จนสามารถเป็นที่พึ่งของคนอื่น ๆ ในสังคม เป็นคนดีมีจิตสำนึกสุจริต จึงคิดรูปแบบการปฏิบัติงานที่เป็นระบบ มีการบูรณาการเชื่อมโยงหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรมความดี เพื่อปลูกฝังจิตสำนึกให้เด็ก นักเรียนได้เรียนรู้โดยการลงมือปฏิบัติจริง โดยการฝึกปฏิบัติจริงผ่านแหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในห้องเรียนและนอกห้องเรียน เสริมสร้างประสบการณ์การดำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีหลักคิด หลักยึด หลักปฏิบัติในการดำเนินชีวิต โดยยึดทางสายกลาง สอดคล้องกับคุณลักษณะ 5 ประการ คือ ทักษะการคิด มีวินัย ซื่อสัตย์สุจริต อยู่อย่างพอเพียง และมีจิตสาธารณะ และสามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีความสุขในสังคมยุคโลกาภิวัตน์ต่อไป
แนวคิด หลักการสำคัญที่เกี่ยวข้องกับนวัตกรรมผลงาน บ่อกรูด สร้างคนดี วิถีพอเพียง เคียงคู่คุณธรรม ประกอบด้วย
หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำรัสชี้แนะแนวทางการดำเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกว่า 25 ปี ตั้งแต่ก่อนเกิด วิกฤติการณ์ทางเศรษฐกิจ และเมื่อภายหลังได้ทรงเน้นย้ำแนวทางการแก้ไขเพื่อให้รอดพ้น และสามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์และความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ
ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจำเป็นที่จะต้องมีระบบ ภูมิคุ้มกันในตัวที่ดีพอสมควรต่อการมีผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้ จะต้องอาศัยความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมัดระวังอย่างยิ่ง ในการนำวิชาการต่าง ๆ มาใช้ในการ วางแผนและการดำเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะต้องเสริมสร้างพื้นฐานจิตใจของคนในชาติโดยเฉพาะ เจ้าหน้าที่ของรัฐ นักทฤษฎีและนักธุรกิจในทุกระดับ ให้มีสำนึกในคุณธรรม ความซื่อสัตย์สุจริต และให้มีความรอบ รู้ที่เหมาะสมดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติปัญญา และความรอบคอบ เพื่อให้สมดุลและพร้อมต่อ การรองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและกว้างขวาง ทั้งด้านวัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจากโลก ภายนอกได้เป็นอย่างดี (สำนักงาน กปร.2550 : 5)
การพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมความพอเพียงมีความจำเป็นในการพัฒนาคุณธรรมประจำตัวของนักเรียน