ชื่อเรื่อง : การพัฒนารูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้
ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม
ผู้วิจัย : นางจันทร์ฉาย นาพลเทพ
หน่วยงาน : โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม อำเภอนาเชือก องค์การบริหารส่วนจังหวัดมหาสารคาม
ปีการศึกษา : 2563
บทคัดย่อ
ในการวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายในการวิจัย ได้แก่ 1) เพื่อศึกษาความต้องการและความจำเป็นพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม 2) เพื่อพัฒนาโครงร่างและประเมินโครงร่างรูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม 3)เพื่อศึกษาผลการทดลองใช้รูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม 4) เพื่อประเมินรูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม การวิจัยแบ่งเป็น 4 ระยะตามความมุ่งหมายของการวิจัย กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย ใช้ผู้ปกครองนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 จำนวน 23 คน คณะกรรมการสถานศึกษา จำนวน 10 คน ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ จำนวน 3 คน นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม จำนวน 23 คน ซึ่งได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใข้ในการวิจัย ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์ความต้องการ แบบสำรวจความต้องการ รูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 แผนการจัดการเรียนรู้จำนวน 7 แผน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน จำนวน 40 ข้อ มีค่าอำนาจจำแนกตั้งแต่ 0.58 ถึง 1.00 มีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.81 และแบบประเมนความพึงพอใจ มีค่าอำนาจจำแนกตั้งแต่ 0.49 ถึง 0.15 มีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.74 สถิติที่ใช้วิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่า t-test แบบ Dependent Sample ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และสาวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
การวิจัยปรากฏผล ดังนี้
1) ความต้องการและจำเป็นพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม พบว่า ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกฝ่ายไม่ว่าจะเป็นผู้ปกครอง ของนักเรียน ครูผู้สอน ผู้บริหารโรงเรียน และ คณะกรรมการสถานศึกษา โดยรวมมีความคิดเห็นตรงกันที่ต้องการ พัฒนารูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด
2) การพัฒนาโครงร่างและการประเมินโครงร่างรูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม พบว่า โครงร่าง วิสัยทัศน์ หลักการ จุดหมาย คำอธิบายรายวิชา สมรรถนะสำคัญ ของผู้เรียน คุณลักษณะทีพึงประสงค์ โครงสร้างรายวิชาและมาตรฐานการเรียนรู้ ผลการเรียนรู้หรือตัวชี้วัดมีความเหมาะสม เนื้อหาที่จัดให้กับนักเรียนสอดคล้องกับบริบทและอัตราเวลา เรียน แนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้มีความเหมาะสมสอดคล้องกับสภาพความต้องการของท้องถิ่น ส่วนประกอบต่างๆ ของแผนการจัดการเรียนรู้มีความกลมกลืนนำสู่การปฏิบัติได้อย่างเป็นรูปธรรม การวัด และประเมินผล กำหนดเกณฑ์ได้ตรงตามสภาพจริงคลอบคลุมทั้งด้านความรู้ ด้านทักษะกระบวนการ และด้านคุณธรรมจริยธรรม โดยรวมแล้วอยู่ในระดับมากที่สุด (X ̌= 4.72) ส่วนการประเมิน ความเหมาะสมแผนการจัดการเรียนรู้ พบว่า สาระสำคัญมีความเหมาะสมสรุปชัดเจน ผลการเรียนรู้ ของแผนการจัดการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ที่จัดให้เรียน กิจกรรมการเรียนรู้ อัตราเวลาเรียน ตามแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้มีความเหมาะสม สื่อ อุปกรณ์และแหล่งการเรียนรู้ตามแผนการ จัดกิจกรรมการเรียนรู้มีความเหมาะสม การวัดและประเมินผลภาษาที่ใช้สื่อสารมีความสละสลวย ชัดเจนตรงประเด็น แผนการจัดการเรียนรู้มีการสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมที่เหมาะสม องค์ประกอบ ของแผนการจัดการเรียนรู้ทุกส่วน มีความกลมกลืนสอดคล้องกันอย่างเหมาะสม โดยรวมแล้ว อยู่ในระดับมากที่สุด (X ̌ = 4.74)
3) ผลการทดลองใช้รูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ พบว่า 3.1)แผนการจัดการเรียนรู้ รายวิชางานเกษตร(เพิ่มเติม) เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม มีประสิทธิภาพ (E1/E2 ) เท่ากับ 87.29/90.98 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดไว้ คือ 80/80 3.2) ดัชนีประสิทธิผลของแผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ การงานอาชีพ เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ มีค่าเท่ากับ 0.8463 แสดงว่านักเรียนมีความก้าวหน้าทางการเรียนเพิ่มขึ้นร้อยละ 84.63
4) ผลการประเมินผลการใช้รูปแบบการจัดกรเรียนรู้ พบว่า 4. 1) การประเมินความเหมาะสมของปัจจัยนำเข้า (Input) รูปแบบการจัดการเรียนรู้มีความสอดคล้อง เหมาะสม เป้าหมายแผนการจัดการเรียนรู้ที่มีความชัดเจน ยืดหยุ่นมีความสำคัญ สอดคล้องกับความต้องการของสถานศึกษา สามารถนำไปปฏิบัติได้จริง และส่งเสริมให้นักเรียนมีความรู้และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ มีโครงสร้างและเนื้อหาของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่สามารถให้บรรลุเป้าหมายของโรงเรียนได้ในด้านการวัดผล และประเมินผลมีหลักเกณฑ์ที่ชัดเจน 4. 2) การประเมินความเหมาะสมของกระบวนการ (Process) พบว่า กระบวนการที่ผู้วิจัยพัฒนาให้สามารถจัดกิจกรรมตามโครงสร้างแผนการเรียนรู้ เป็นไปตามหลักการ จุดมุ่งหมาย มีเนื้อหาสาระที่เหมาะสมกับวัยของผู้เรียน เวลาที่ใช้สอนมีความสอดคล้องกับเนื้อหา เนื้อหาที่จัด ให้เรียนมีความสอดคล้องกับมาตรฐานการศึกษาขั้นพื้นฐานตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กิจกรรมต่างๆ สามารถดำเนินไปอย่างราบรื่นตามแผนการจัดการเรียนรู้ กิจกรรม มีความหลากหลาย เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติกิจกรรมทั้งรายกลุ่มและรายบุคคล แหล่งเรียนรู้มีความหลากหลายที่สามารถสร้างบรรยากาศในการเรียนที่ดี ที่ส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ ให้กับนักเรียน มีการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม จิตพิสัย ทักษะพิสัยให้เกิดขึ้นกับผู้เรียน ส่งผลให้ นักเรียนมีองค์ความรู้ที่หลากหลาย มีการพัฒนาการเรียนรู้อย่างเต็มศักยภาพ ส่งผลให้นักเรียน มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น และผู้เรียนมีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ตามรูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้แบบ 5E ร่วมกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน เรื่อง ปุ๋ยชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม ทำให้การจัดการเรียนรู้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ 4.3) การประเมินผลผลิต (Product) พบว่า 4.3.1) ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนจากวิธีการวัดและประเมินผลจากการเรียนรู้ที่พัฒนาขึ้นที่มีการประเมินผลครอบคลุมทั้งด้านความรู้ ความเข้าใจและทักษะ กระบวนการ มีผลการประเมินผลการเรียนรู้จากการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการทดลองใช้สูงกว่าก่อนทดลอง 4.3.2) คะแนนทักษะกระบวนการปฏิบัติงานของนักเรียนที่เรียนด้วยรูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ โดยรวมแล้วมีพฤติกรรมที่เหมาะสมดีมาก 4.3.3) ความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ พบว่า นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนหนองโพธิ์วิทยาคม มีความพึงพอใจโดยรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.65