ครูบ้านนอก

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์การพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย ที่เป็นปริญญานิพนธ์หรือวิทยานิพนธ์ การค้นคว้าแบบอิสระหรือสารนิพนธ์ จากสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทย เพื่อศึกษา 1) จุดประสงค์ของการวิจัย 2) กรอบแนวคิด และทฤษฎีของการวิจัย 3) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย และ 4) ผลของการวิจัย โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 จำนวน 40 เรื่อง พบว่า 1) มีจุดประสงค์ของการวิจัยในลักษณะเดียวกัน คือจุดประสงค์ของการวิจัยส่วนใหญ่จะมุ่งเน้นการพัฒนาหนังสือเรียน แบบทักษะ และผลสัมฤทธิ์การเรียน สูงถึงร้อยละ 80.00 2) มีกรอบแนวคิด และทฤษฎีของการวิจัย กรอบแนวคิดทฤษฎีส่วนใหญ่มี 2 แนวคิด คือ 1) กรอบแนวคิดเกี่ยวกับการผลิตสื่อ จัดทำสื่อ และการพัฒนาพัฒนาสื่อ ร้อยละ 67.50 2) แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับผลสัมฤทธิ์การทางเรียน ร้อยละ 42.50 3) มีเครื่องมือเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยที่ใช้กันมาก คือ แบบฝึกทักษะ และแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ร้อยละ 77.5 ลองลงมาคือ แบบสอบถามความพึงพอใจ ร้อยละ 70.0 และ 4) มีผลของการวิจัยในลักษณะเดียวกัน คือ พัฒนาการของผู้เรียนจากด้านการฝึกทักษะอยู่ในระดับสูงขึ้น หนังสือเรียนที่ได้รับการพัฒนาส่งผลให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนสูงขึ้นเป็นลำดับ ความพึงพอใจของผู้ใช้หนังสือเรียนเป็นสื่อในการจัดการเรียนการสอนอยู่ในระดับสูง เมื่อเทียบกับการจัดการเรียนสอนโดยไม่ใช้หนังสือ และไม่ได้รับการพัฒนาหนังสือเรียน

บทนำ

ในการจัดการเรียนการสอนให้บรรลุวัตถุประสงค์ของหลักสูตรนั้น จำเป็นต้องมีสื่อการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับหลักสูตร เพื่อช่วยให้ผู้เรียนพัฒนาทั้งด้านความรู้ ทักษะ และเจตคติที่ดีต่อรายวิชาที่เรียน ดังนั้นครูและผู้ที่เกี่ยวข้องควรศึกษาแนวการสร้างสื่อดังกล่าว โดยเฉพาะอย่างยิ่งหนังสือเรียน ซึ่งถือว่าเป็นสื่อหลักในการเรียนการสอน และหนังสืออ่านเพิ่มเติม ซึ่งเป็นหนังสือที่มีสาระอิงหลักสูตร หนังสือทั้งสองประเภทนี้ จึงถือว่าเป็นสื่อสำคัญที่จะช่วยให้ครูใช้ในการจัดการเรียนการสอนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในบทความนี้จะขอกล่าวถึง หนังสือเรียนและหนังสืออ่านเพิ่มเติมในฐานะที่เป็นสื่อการเรียนรู้ แนวทางการสร้างหนังสือเรียน แนวทางการสร้างหนังสืออ่านเพิ่มเติม และข้อเสนอแนะในการสร้างหนังสือเรียนและหนังสืออ่านเพิ่มเติม หนังสือเรียนและหนังสืออ่านเพิ่มเติม เป็นสื่อการเรียนรู้สำคัญที่ใช้พัฒนาผู้เรียนให้เกิดการเรียนรู้ มีทักษะสำคัญตามความต้องการของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ นับเป็นสื่อที่เกิดประโยชน์ต่อผู้เรียนโดยตรง ดังนั้นแนวทางการสร้างหนังสือเรียนและหนังสืออ่านเพิ่มเติมจึงมีความสำคัญมาก เพราะจะทำให้ผู้สร้างหนังสือ ทั้งหน่วยงานของรัฐและเอกชนต่างมีส่วนในการสร้างหนังสือดังกล่าว เพื่อให้มีหนังสือที่หลากหลาย ส่งผลต่อการพัฒนาองค์ความรู้ของผู้เรียน อีกทั้งยังทำให้ได้หนังสือที่มีคุณภาพเพิ่มขึ้นด้วย วิธีการจัดทำหนังสือทั้งสองประเภทมีความคล้ายคลึงกัน จะต่างกันเพียงวิธีการนำเสนอที่สอดคล้องกับลักษณะและวัตถุประสงค์ของหนังสือแต่ละประเภท สิ่งสำคัญที่ผู้สร้างหนังสือต้องคำนึงถึงคือความถูกต้องของเนื้อหา ความเหมาะสมกับวัยของผู้เรียน และสอดคล้องหลักสูตรอย่างแท้จริง (วารสารศึกษาศาสตร์ มสธ ปีที่ 10, ฉบับที่ 2 (ก.ค.-ธ.ค. 2560), หน้า 346-359)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2542 ได้อธิบายถึงคำว่า ตำรับ ไว้ดังนี้ว่า “ ตำรับ หมายถึง ตำราที่กำหนดไว้เป็นเฉพาะแต่ละเรื่องละราย เช่น ตำรับหอสมุดแห่งชาติ ใบสั่งยา” ส่วนคำว่า ตำรา ได้อธิบายไว้ว่า “ตำรา หมายถึง แบบแผนที่ว่าด้วยหลักวิชาต่าง ๆ” และได้ให้ความหมายว่า “หมายถึง สิ่งที่กำหนดให้ถือเป็นหลักหรือเป็นแนวดำเนิน ตัวอย่าง เช่น ลอกแบบ เลียนแบบอย่าง เช่น คนแบบนี้ ตำรา เช่น แบบเรียน” และคำว่า หนังสือ ตามพจนานุกรมได้ให้ความหมายของ หนังสือ ไว้ว่า “หนังสือ หมายถึง เครื่องหมายใช้ขีดเขียน แทนเสียงหรือคำพูด ลายลักษณ์อักษร จดหมายที่มีไปมา เอกสาร บทประพันธ์ ข้อความที่เขียน เป็นต้นแล้วรวมเป็นเล่ม” ปรีชา ช้างขวัญยืน (2551) ได้ให้นิยามของคำว่า ตำรา หมายถึง “หนังสือที่เป็นมาตรฐาน สำหรับวิชาใดวิชาหนึ่ง คำว่ามาตรฐานในที่นี้อาจพิจารณากว้างๆ ได้ 4 ด้าน คือ (1) เนื้อหา (2) คุณภาพ (3) รูปแบบ และ (4) ภาษา” และยังมีผู้ให้คำอธิบายความหมาย คำว่า หนังสือเรียน สอดคล้องกับ ฉวีลักษณ์ บุณยะกาญจน (2533) ให้ความหมายของหนังสือเรียนไว้ หนังสือเรียน คือ หนังสือที่กระทรวงศึกษาธิการบังคับไว้ ตามประกาศหรือคำสั่งของกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งจะกำหนดออกมาทุกปีการศึกษา มีชื่อว่า “คำสั่งกระทรวงศึกษาธิการ” หนังสือเรียนแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทคือ (1) หนังสือเรียนบังคับใช้ และ (2) หนังสือเรียนที่ไม่บังคับใช้ จินตนา ใบกาซูยี(2542) กล่าวถึงความหมายของหนังสือเรียน โดยสรุปว่าคือ หนังสือที่ รวบรวมวิชาความรู้ในหมวดวิชาใดวิชาหนึ่ง ซึ่งมีเนื้อหาตรงตามหลักสูตรที่กำหนดได้อย่างถูกต้อง ครบถ้วน หนังสือเรียนมีจุดมุ่งหมายเพื่อใช้ในการเรียนการสอนโดยเฉพาะ จึงมีกฎเกณฑ์การเขียนเป็นพิเศษ เช่น การเขียนเป็นรายวิชาสำหรับเรียนตามระดับชั้นต่างๆ มีความยากง่ายตามวัยของผู้เรียน ลักษณะการเรียบเรียงเป็นแบบแผนเชิงวิชาการให้ข้อเท็จจริงที่ถูกต้อง เที่ยงธรรม เมื่อจบบทเรียนแต่ละบทหรือท้ายเล่มมักมีกิจกรรมเสนอแนะเพื่อใช้ในการเรียนการสอน หนังสือคำสั่งกระทรวงศึกษาธิการ เรื่องอนุญาตให้ใช้หนังสือ/สื่อการเรียนรู้ในสถานศึกษา ปีการศึกษา 2547 ได้ทำการกำหนดว่า “หนังสือเรียน คือ หนังสือที่กระทรวงศึกษาธิการกำหนดให้ใช้ สำหรับการเรียน มีสาระตรงตามที่ระบุไว้ในหลักสูตรอย่างถูกต้อง อาจมีลักษณะเป็นเล่ม เป็นแผ่นหรือเป็นชุดก็ได้ และอาจเรียกชื่อต่าง ๆ กัน คือ หนังสือเรียน แบบเรียน แบบสอนอ่าน ตำรา หนังสือประเภทประกอบการเรียน เป็นต้น หนังสือเรียนเป็นหนังสือที่บังใช้ในโรงเรียน อาจกำหนดนักเรียนทุกคนจัดหามาไว้ประจำตัว (กระทรวงศึกษาธิการ, 2545) และนพคุณ คุณาชีวะ (2530) อธิบายว่าหนังสือเรียนมีความสำคัญดังนี้ 1) เป็นอุปกรณ์ราคาถูกซึ่งนักเรียนส่วนมากจะพอจัดหาไว้ใช้ส่วนตัว ช่วยให้สามารถเรียนรู้เนื้อหาได้ครบถ้วนและถูกต้อง 2) เป็นแหล่งความรู้ที่ถูกต้องเพราะหนังสือเรียนจะต้องได้รับการตรวจสอบคุณภาพก่อนอนุญาตให้ใช้ 3) เป็นสื่อกลางในการเรียนการสอนระหว่างครูกับนักเรียน ช่วยให้ครูและนักเรียนเข้าใจเนื้อหาได้ตรงกัน 4) เป็นแหล่งวิชาการที่นักเรียนสามารถศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมและใช้ทบทวนความรู้ 5) เป็นแหล่งข้อมูลที่จะให้สาระหรือค าตอบในปัญญาต่างๆ ที่เหมาะสมกับขอบเขตของกระบวนวิชานั้น ๆ และเหมาะสมกับระดับความรู้ของนักเรียน 6) ช่วยเสนอแนวทางต่างๆ อันเป็นประโยชน์ต่อการเรียนการสอน เช่น กิจกรรม แบบฝึกหัด การวัดผล สื่อการสอน เป็นต้น 7) ช่วยเพิ่มพูนแหล่งข้อมูลหรือแหล่งวิชาความรู้ และ8) เป็นพื้นฐานสำคัญที่ทำให้เกิดหนังสือต่างๆ เช่นแบบฝึกหัด คู่มือครู เป็นต้น นอกจากนี้ บันลือ พฤกษะวัน (2533) กล่าวว่าหนังสือเรียนจะอำนวยประโยชน์แก่ครูผู้สอน เป็นเครื่องมือสำคัญที่ครูผู้สอนใช้ตรวจสอบเนื้อหาที่หลักสูตรกำหนด ช่วยให้ครูเข้าใจขอบเขตของเนื้อหาสาระที่จำเป็นสำหรับนักเรียน เพื่อให้ครูสามารถตั้งจุดประสงค์เฉพาะแต่ละบทเรียนนั้น ๆ ทำให้ครูสามารถกำหนดและจัดกิจกรรมประสบการณ์สำหรับนักเรียนเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์ตามที่กำหนดไว้ โดยครูอาจให้กิจกรรมเพิ่มเติมแก่นักเรียน โดยการค้นคว้าหาคำตอบทำแบบฝึกหัดจากหนังสือเรียน ครูสามารถใช้หนังสือเรียนเป็นแนวสำหรับอ้างอิงหรือวางขั้นตอนในการเตรียมการสอนได้ดีขึ้น และยังอำนวยประโยชน์แก่นักเรียน โดยนักเรียนสามารถใช้หนังสือเรียนอ่าน ค้นคว้าเพื่อขยายประสบการณ์นักเรียนสามารถเตรียมการมาล่วงหน้าก่อนที่ครูสอน และนักเรียนสามารถใช้อ่านตามลำพัง เพราะมีภาพช่วยเพื่อพัฒนาการอ่านของตนเองด้วยตนเองได้ดี นอกจากนี้นักเรียนยังสามารถใช้หนังสือเรียนทำแบบฝึกหัดหรือทบทวนอีกด้วย จากข้อความข้างต้นจึงสรุปได้ว่า หนังสือเรียน คือ หนังสือที่มีเนื้อหาตามหลักสูตรที่กระทรวงศึกษาธิการกำหนด และออกใบอนุญาตรับรองว่าได้เรียบเรียงเนื้อหาถูกต้องตามหลักวิชา มีระดับยากง่ายเหมาะสมกับระดับช่วงชั้น ลำดับขั้นตอนการเรียนรู้เหมาะสมตรงตามรายละเอียดของลักษณะวิชานั้น ๆ ที่กำหนดไว้ในหลักสูตร มีการใช้ภาษาสื่อความหมาย แนวคิด และเหมาะสมกับเวลาเรียนที่กำหนดไว้ตามหลักสูตร ลักษณะของหนังสือเรียนภาษาไทยต้องเน้นลักษณะวิธีการเขียนหนังสือ การอ่าน นอกจากนี้ยังมีหนังสืออ่านประกอบ หนังสือเรียนแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ ตำราหลัก ตำราร่วม และหนังสืออ่านประกอบ เนื่องจากหนังสือมีความสำคัญต่อการจัดการศึกษาในด้านเป็นสิ่งบันทึกความรู้ เรื่องราวต่างๆ หนังสือมีหน้าที่ถ่ายทอดวัฒนธรรมและยังเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ ดังนั้นหน่วยงานมีหน้าที่รับผิดชอบในการสร้าง หรือจัดหาหนังสือเรียนที่จำเป็นต้องมีความรู้ ความเข้าใจ ประสบการณ์ในการพิจารณาคัดเลือกเนื้อหาให้มีความถูกต้อง เหมาะสมและสอดคล้องกับสภาพสังคมวัฒนธรรม ความต้องการของสังคมที่คาดหวังจากการจัดการศึกษาให้มากที่สุด

ผู้วิจัยจึงต้องการศึกษา สถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับลักษณะเด่นของหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย เพื่อให้ถึงลักษณะเด่น จะความจำเป็นในหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย และนำผลจากการศึกษาไปประยุกต์ พัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทยต่อไป

วัตถุประสงค์

เพื่อศึกษาจุดประสงค์ของการทำวิจัย กรอบแนวคิดทฤษฎี เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย และผลของการวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย

กรอบแนวคิดในการวิจัย

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปริมาณ คือการสังเคราะห์งานวิจัยในปริญญานิพนธ์หรือวิทยานิพนธ์ การค้นคว้าแบบอิสระหรือสารนิพนธ์ จากสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทย โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 จำนวน 40 เรื่อง มีขอบเขตของงานวิจัยดังนี้

ประชากรที่ใช้ในการทำวิจัยครั้งนี้ คือ งานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทยในปริญญานิพนธ์หรือวิทยานิพนธ์ การค้นคว้าแบบอิสระหรือสารนิพนธ์ จากสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทย โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 จำนวน 40 เรื่อง

ขอบเขตด้านเนื้อหาที่ศึกษา มี 4 ด้าน คือ 1) จุดประสงค์ของการวิจัย 2) กรอบแนวแนวคิด และทฤษฎีของการวิจัย 3) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย และ 4) ผลของการวิจัย

วิธีดำเนินการวิจัย

ขั้นตอนดำเนินการวิจัย

ผู้วิจัยทำการศึกษางานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย ในปริญญานิพนธ์หรือวิทยานิพนธ์ การค้นคว้าแบบอิสระหรือสารนิพนธ์ จากสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทย โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 จำนวน 40 เรื่อง เพื่อหาความเหมือนด้านเนื้อหาที่ศึกษา จำนวน 4 ด้าน คือ 1) จุดประสงค์ของการวิจัย 2) กรอบแนวแนวคิด และทฤษฎีของการวิจัย 3) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย และ 4) ผลของการวิจัย จากนั้นผู้วิจัยจึงทำการสังเคราะห์ขอบเขตด้านเนื้อหาที่ศึกษา จำนวน 4 ด้าน แล้วนำเสนอผลการวิจัยในรูปแบบพรรณนาเชิงวิเคราะห์

การเก็บรวมรวมข้อมูล

2.1 ผู้วิจัยได้ทำการเก็บรวบรวมข้อมูล โดยการบันทึกข้อมูลจากงานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย ในปริญญานิพนธ์หรือวิทยานิพนธ์ การค้นคว้าแบบอิสระหรือสารนิพนธ์ จากสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทย โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 จำนวน 40 เรื่อง ตามขอบเขตด้านเนื้อหา

2.2 ทำการวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการบันทึก โดยหาค่าสถิติพื้นฐาน และการเคราะห์เนื้อหา

2.3 นำเสนอผลการวิเคราะห์ และการสังเคราะห์ข้อมูลในรูปแบบพรรณนาความเรียง ในเชิงพรรณนาและเชิงคุณภาพ

การวิเคราะห์ทางสถิติ

ผู้วิจัยได้ทำการประมวลจากการบันทึกข้อมูล โดยใช้ค่าสถิติพื้นฐาน คือ ค่าเฉลี่ย และค่าร้อยละ

ผลการวิจัย

จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย จำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ

จุดประสงค์ของการวิจัย

จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย จำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ พบว่า จุดประสงค์ของการวิจัยส่วนใหญ่จะมุ่งเน้นการพัฒนาหนังสือเรียน แบบทักษะ และผลสัมฤทธิ์การเรียน สูงถึงร้อยละ 80.00

กรอบแนวคิดทฤษฎี

จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับลักษณะเด่นของหนังสือเรียนวิชาภาษาไทยจำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ พบว่า กรอบแนวคิดทฤษฎีส่วนใหญ่มี 2 แนวคิด คือ 1) กรอบแนวคิดเกี่ยวกับการผลิตสื่อ จัดทำสื่อ และการพัฒนาพัฒนาสื่อ ร้อยละ 67.50 และ 2)แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับผลสัมฤทธิ์การทางเรียน ร้อยละ 42.50

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย

จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับลักษณะเด่นของหนังสือเรียนวิชาภาษาไทยจำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ พบว่า เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยที่ใช้กันมาก คือ แบบฝึกทักษะ และแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ร้อยละ 77.50 ลองลงมาคือ แบบสอบถามความพึงพอใจ ร้อยละ 70.00

ผลของการวิจัย

จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับลักษณะเด่นของหนังสือเรียนวิชาภาษาไทยจำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ พบว่า ผลของการวิจัยส่วนใหญ่ไปในทิศทางเดียวกัน คือ พัฒนาการของผู้เรียนจากด้านการฝึกทักษะอยู่ในระดับสูงขึ้น หนังสือเรียนที่ได้รับการพัฒนาส่งผลให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนสูงขึ้นเป็นลำดับ ความพึงพอใจของผู้ใช้หนังสือเรียนเป็นสื่อในการจัดการเรียนการสอนอยู่ในระดับสูง เมื่อเทียบกับการจัดการเรียนสอนโดยไม่ใช้หนังสือ และไม่ได้รับการพัฒนาหนังสือเรียน

สรุปและอภิปรายผล

จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย จำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ สามารถสรุปและอภิปรายเป็นพรรณนาความได้ดังนี้

จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย จำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ พบว่า จุดประสงค์ของการวิจัยส่วนใหญ่จะมุ่งเน้นการพัฒนาหนังสือเรียน แบบทักษะ และผลสัมฤทธิ์การเรียน สูงถึงร้อยละ 80.00 กรอบแนวคิดทฤษฎีส่วนใหญ่มี 2 แนวคิด คือ 1) กรอบแนวคิดเกี่ยวกับการผลิตสื่อ จัดทำสื่อ และการพัฒนาพัฒนาสื่อ ร้อยละ 67.50 2) แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับผลสัมฤทธิ์การทางเรียน ร้อยละ 42.50 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยที่ใช้กันมาก คือ แบบฝึกทักษะ และแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ร้อยละ 77.50 ลองลงมาคือ แบบสอบถามความพึงพอใจ ร้อยละ 70.00 ผลของการวิจัยส่วนใหญ่ไปในทิศทางเดียวกัน คือ พัฒนาการของผู้เรียนจากด้านการฝึกทักษะอยู่ในระดับสูงขึ้น หนังสือเรียนที่ได้รับการพัฒนาส่งผลให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนสูงขึ้นเป็นลำดับ ความพึงพอใจของผู้ใช้หนังสือเรียนเป็นสื่อในการจัดการเรียนการสอนอยู่ในระดับสูง เมื่อเทียบกับการจัดการเรียนสอนโดยไม่ใช้หนังสือ และไม่ได้รับการพัฒนาหนังสือเรียน สอดคล้องกับงานวิจัย พรพิมล ชูสอน (2563) เรื่อง การพัฒนาทักษะการอ่านและเขียนคำพื้นฐานภาษาไทย โดยใช้แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ภาษาไทยของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 พบว่า 1) แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ภาษาไทยของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 มีประสิทธิภาพเท่ากับ 87.02/87.13 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ 80/80 2) ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในการอ่านและเขียนคำพื้นฐานภาษาไทยชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 สูงขึ้น มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 87.13 โสรัตน์ อับดุลสตา (2556) ทำวิจัยเรื่อง การพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่านชุดพหุภาษาสำหรับผู้เริ่มเรียนเพื่อพัฒนาทักษะการสื่อสารในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ พบว่า 1) ได้ข้อมูลเนื่อสาระที่ผู้เรียนต้องการเรียนรู้จากสถานการณ์ปัญหาและความต้องการของผู้เกี่ยวข้องด้านการจัดการเรียนการสอนโดยการร่วมคิดและวิเคราะห์สถานการณ์ในชุมชนร่วมกัน 2) ได้หนังสือส่งเสริมการอ่านชุดพหุภาษาที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับสถานการณ์ในชีวิตจริง จำนวน 15 เรื่อง โดยใช้ภาษาไทย มลายู อาหรับ และอังกฤษ เนื้อหามีความหลากหลาย 3) ได้กระบวนการพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่านที่มีคุณภาพเหมาะสมกับเด็กและผู้เรียน เนื้อหาของหนังสือมีความสอดคล้องกับวิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่นสามารถตอบสนองความต้องการของสังคม 4) ได้แนวทางการนำหนังสือที่ผลิตไปใช้พัฒนาทักษะภาษาทั้ง 4 ภาษาสำหรับผู้เริ่มเรียน โดยการประชาสัมพันธ์จากทุกฝ่ายเพื่อนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างเต็มที่ และควรเสนอต่อกระทรวงศึกษาธิการให้ผลักดันหนังสือส่งเสริมการอ่านชุดนี้เป็นสื่อหลักในการเรียนการสอนในระบบการศึกษาในอนาคตต่อไป สอดคล้องกับ วราภรณ์ ทรายทอง และ สิริพัชร์ เจษฏาวิโรจน์ (2564) วิจัยเรื่อง การเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน วิชาภาษาไทย เรื่อง ชนิดของคำของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนตะกั่วป่า “เสนากุล” ที่สอนโดยใช้หนังสือเรียนแบบฝึกทักษะกับการสอนปกติ ผลการวิจัยพบว่า 1) หนังสือแบบฝึกทักษะวิชาภาษาไทย เรื่อง ชนิดของคำของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 มีค่าประสิทธิภาพเท่ากับ 80.80/80.55 ตามเกณฑ์ 80/80 2) ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาภาษาไทย เรื่อง ชนิดของของคำ ที่สอนโดยการใช้หนังสือแบบฝึกทักษะสูงกว่าการสอนแบบปกติ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 3) นักเรียนมีความพอใจต่อการสอนโดยใช้หนังสือแบบฝึกทักษะอยู่ในระดับมาก นอกจากนั้น ราฏร์ บุญญา (2559) ศึกษา การพัฒนาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง การอ่านสรุปความจากสื่อโฆษณา สำหรับนักเรียนที่มีความบกพร่องทางการได้ยินชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนโสตศึกษา ในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ผลการวิจัยพบว่า 1) หนังสืออิเล็กทรอนิกส์กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง การอ่านสรุปความจากสื่อโฆษณามีประสิทธิภาพ 67.64/67.78 ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด 70/70 2) นักเรียนที่เรียนด้วยหนังสืออิเล็กทรอนิกส์กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง การอ่านสรุปความจากสื่อโฆษณา มีความหน้าทางการเรียนเพิ่มขึ้นอย่ามีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และ 3) นักเรียนมีความพึงพอใจต่อหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ในระดับมาก เชื่อมโยงกับ พิรุณรัตน์ กว้างขวาง (2563) วิจัยเรื่อง การเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน วิชาภาษาไทย เรื่อง การอ่าน ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 ระหว่างการสอนโดยใช้หนังสืออ่านเพิ่มเติมชุดหมูแดงยอดนักอ่าน กับการสอนแบบปกติ พบว่า 1) ชุดหมูแดงยอดนักอ่าน เรื่อง การอ่าน มีประสิทธิภาพ เท่ากับ 81.53/82.25 ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์ที่ตั้งไว้ 80/80 2) ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาภาษาไทย เรื่อง การอ่าน ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 ที่เรียนด้วยหนังสืออ่านเพิ่มเติมชุด หมูแดงยอดนักอ่าน สูงกว่าการสอนแบบปกติ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ .05 ซึ่ง อรทัย ขันโท (2564) ทำการวิจัยเรื่อง การพัฒนาหนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์การสนทนาภาษาไทยสำหรับนักศึกษาต่างชาติ ที่เรียนภาษาไทยเป็นภาษาที่สอง มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย พบว่า 1) หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( Talking Book ) ประกอบการเรียนการสอนสนทนาวิชาภาษาไทยพื้นฐานสำหรับนักศึกษาชาวต่างชาติ มีประสิทธิภาพ 82.43/83.26 ซึ่งอยู่ในเกณฑ์ที่กำหนดไว้ 80/80 2) ทักษะการเรียนรู้ก่อนเรียน หลังเรียนของผู้เรียนหลังได้รับการพัฒนาทักษะการสนทนาภาษาไทยในชีวิตประจำวันที่เรียนด้วยหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( Talking Book ) มีคะแนนเพิ่มขึ้นร้อยละ 25.41 3) ความพึงพอใจของนักศึกษาที่มีต่อหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( Talking Book ) ประกอบการเรียนการสอนสนทนาวิชาภาษาไทยพื้นฐานสำหรับนักศึกษาชาวต่างชาติ อยู่ในระดับมากที่สุด x ̅=4.66 , S.D = .51 ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า จากศึกษาสถานภาพงานวิจัยเกี่ยวกับลักษณะเด่นของหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย จำนวน 40 เรื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 – 2565 โดยศึกษาจากบทความวิจัย บทความวิชาการ งานวิจัยเกี่ยวกับลักษณะเด่นของหนังสือเรียน จะมุ่งเน้นไปในแนวทางการพัฒนาหนังสือ การนำหนังสือไปใช้เพื่อหาประสิทธิภาพของหนังสือ โดยมีการวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนเป็นตัวกำหนดประสิทธิภาพของหนังสือเรียน ซึ่งประสิทธิภาพของหนังสือนั้นสามารถนำไปพัฒนาสื่อการจัดการเรียนการสอนในอนาคตได้จริง

ข้อเสนอแนะ

ข้อเสนอแนะทั่วไป

1. การพัฒนาหนังสือเรียนวิชาภาษาไทย โดยทั่วไปจะได้รับการพัฒนาให้อยู่ในรูปแบบของสื่ออิเล็กทรอนิกส์ เพื่อง่ายต่อการให้ในการจัดการเรียนการสอน และส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนได้ดียิ่งขึ้น

2. ก่อนนำหนังสือที่ผ่านการพัฒนาแล้วไปใช้ ต้องศึกษาทำความเข้าใจถึงวิธีการใช้หนังสือให้ชัดเจน เนื่องจากลักษณะเด่นของหนังสือนั้นมีความต่างกันในแต่ละเนื้อหา

3. ผู้สอนควรมีการวัดผลก่อนเรียน หลังเรียนให้ชัดเจนทุกครั้ง เพื่อดูผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนที่เกิดขึ้นหลังจากการใช้หนังสือเรียน

ข้อเสนอแนะในการวิจัยครั้งต่อไป

1. ควรมีการพัฒนาลักษณะเด่นของหนังสือเรียน แบบทักษะ ที่หลากหลายเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์การเรียน ตลอดจนความพึงพอใจของผู้เรียน

2. ในการพัฒนาหนังสือเรียนเพื่อให้ถึงลักษณะเด่นควรพัฒนาในทุกมิติ ทุกด้าน เพื่อให้เกิดสื่อการเรียนรู้ที่หลากหลาย

เอกสารอ้างอิง

จรัสสม ปานบุตร. (2556). การพัฒนาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เพื่อพัฒนาทักษะการอ่านออกเสียงภาษาไทยของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนบ้านหนองเค็ด. (การค้นคว้าอิสระปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาเทคโนโลยีการศึกษา, มหาวิทยาลัยศิลปากร).

พิรุณรัตน์ กว้างขวาง. (2563). การเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน วิชาภาษาไทย เรื่อง การอ่าน ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 ระหว่างการสอนโดยใช้หนังสืออ่านเพิ่มเติมชุดหมุแดงยอดนักอ่าน กับการสอนแบบปกติ. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขานวัตกรรมหลักสูตรและการจัดการการเรียนรู้, มหาวิทยาลัยรามคำแหง).

พีรภาว์ ลบช้าง. (2564). การจัดการเรียนรู้โดยใช้หนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์ร่วมกับเกมการแข่งสะกดคำวิชาภาษาไทยเพื่อพัฒนาทักษะการเขียนสะกดคำของนักเรียนชั้นประถมศึกษา ปีที่ 4. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาภาษาไทย, มหาวิทยาลัยนเรศวร).

พรพิมล ชูสอน. (2563). การพัฒนาทักษะการอ่านและเขียนคำพื้นฐานภาษาไทย โดยใช้แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ภาษาไทยของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ).

ราษฏร์ บุญญา. (2559). การพัฒนาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง การอ่านสรุปความจากสื่อโฆษณา สำหรับนักเรียนที่มีความบกพร่องทางการได้ยินชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนโสตศึกษา ในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, แขนงวิชาเทคโนโลยีและการสื่อสารการศึกษา, สาขาวิชาศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช).

วราภรณ์ ทรายทอง. (2564). การเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน วิชาภาษาไทย เรื่อง ชนิดของคำ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนตะกั่วป่า “เสนานุกูล” ที่สอนโดยหนังสือแบบฝึกทักษะกับการสอนแบบปกติ. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยรามคำแหง).

โสรัตน์ อับดุลสตา และคณะ. (2556). การพัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่านชุดพหุภาษาสำหรับผู้เริ่มเรียนเพื่อพัฒนาทักษะการสื่อสารในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้. (วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, ภาควิชาศิลปศาสตร์และสังคมศาสตร์, มหาวิทยาลัยอิสลามยะลา).

อรทัย ขันโท. (2564). การพัฒนาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์การสนทนาภาษาไทยสำหรับนักศึกษาต่างชาติ ที่เรียนภาษาไทยเป็นภาษาที่สอง มหาวิทยาลัยภัฏเชียงราย. (วิทยานิพนธ์, มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย).

เว็บน่าสนใจ