บทสรุปสำหรับผู้บริหาร
การรายงานผลการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมของนักเรียนโรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงรายครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อรายงานผลการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรม ปีการศึกษา 2564 โดยประยุกต์การนำเนื้อหาสาระจากรูปแบบเนื้อหาของซิปป์ (CIPP MODEL) ของ Daniel L. Stufflebeam ซึ่งประกอบด้วยการดำเนินงาน 4 ด้าน คือ 1) ด้านสภาพแวดล้อม (Context) 2) ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) 3) ด้านกระบวนการ (Process) และ 4) ด้านผลผลิต (Product) กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการรายงานครั้งนี้ ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ประกอบด้วย ครูผู้รับผิดชอบงานโครงการ จำนวน 9 คน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 7 คน ที่ไม่ใช่ผู้บริหารสถานศึกษาและผู้แทนครู นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 - 6 จำนวน 74 คน และผู้ปกครองนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 จำนวน 66 คน รวมทั้งสิ้น จำนวน 156 คน เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูลเป็นการรายงานผลการดำเนินโครงการและแบบสอบถาม จำนวน 5 ฉบับ ฉบับที่ 1-3 แบบสอบถามผลการดำเนินโครงการพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมของนักเรียนโรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย ด้านสภาพแวดล้อม ด้านปัจจัย และด้านกระบวนการ สำหรับครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ฉบับที่ 4 แบบสอบถามผลการดำเนินโครงการด้านผลผลิตสำหรับกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ครู และผู้ปกครองนักเรียน และฉบับที่ 5 แบบสอบถามความพึงพอใจของบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินโครงการสำหรับครู กรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน นักเรียนและผู้ปกครองนักเรียน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และผ่านเกณฑ์การประเมินผลการดำเนินงาน คือ ค่าเฉลี่ยตั้งแต่ 3.51 ขึ้นไป
ผลการดำเนินโครงการสรุปได้ ดังนี้
ส่วนที่ 1 ผลการประเมินการดำเนินโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียน บ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย จำนวน 6 กิจกรรม และผลที่เกิดแก่นักเรียน ครูและบุคลากรทางการศึกษา โรงเรียนและชุมชน ปัญหาและอุปสรรคที่เกิดจากการดำเนินโครงการ
ขั้นที่ 1 การวางแผน (P)
ผู้บริหาร ครูและบุคลากรทางการศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครอง นักเรียน และชุมชนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ร่วมกันวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการที่จะพัฒนาคุณภาพนักเรียนโดยจัดกิจกรรมพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม 6 ด้านหรือ 6 กิจกรรมตามสภาพแวดล้อม และแหล่งเรียนรู้ที่เอื้อต่อการจัดการเรียนการสอน ตามบริบทของโรงเรียนและสอดคล้องกับการสืบสาน อนุรักษ์วัฒนธรรม ประเพณีภูมิปัญญาท้องถิ่นของหมู่บ้านในเขตบริการของโรงเรียน รวมถึงสร้าง ความตระหนักและมีจิตสำนึกในการปลูกฝังคุณธรรมอันจำเป็นพื้นฐานต่อการดำรงชีวิตในสังคมปัจจุบัน โดยทุกฝ่ายเห็นด้วยกับปัญหาของสภาพปัจจุบันที่วิถีชีวิตคนในชุมชนรวมถึงนักเรียนโรงเรียนบ้านห้วยก้างรัฐประชาสงเคราะห์เปลี่ยนแปลงไป เนื่องจากการดำเนินชีวิตตามยุคสมัยใหม่ มีสื่อและเทคโนโลยี เข้ามาในหมู่บ้าน ทำให้คนในชุมชน ไม่ตระหนักเห็นความสำคัญของภูมิปัญญาท้องถิ่น วัฒนธรรม ประเพณีที่สืบทอดกันมายาวนาน ขาดจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ขาดคุณธรรม จึงได้จัดทำโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงรายขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริม สนับสนุนให้นักเรียนตระหนักถึงคุณค่าความเป็นผู้มีคุณธรรม มีจิตสำนึกในการทำความดี โดยให้นักเรียนได้ฝึกปฏิบัติร่วมกิจกรรมต่าง ๆ เรียนรู้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยทุกฝ่ายมีส่วนร่วม
ขั้นที่ 2 การดำเนินการ (D)
ดำเนินการตามโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย จำนวน 6 กิจกรรม ได้แก่
กิจกรรมที่ 1 อยู่อย่างพอเพียง ประกอบด้วย 1) เรียนรู้การปลูกพืชผักสวนครัว 2) ฝึกปฏิบัติการออมทรัพย์ ผลการดำเนินงานพบว่า นักเรียนในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 สามารถปฏิบัติได้จากการเรียนรู้จากภูมิปัญญาท้องถิ่น 3) ฝึกปฏิบัติการรับประทานอาหารให้ถูกต้องตามสุขลักษณะ
กิจกรรมที่ 2 วินัยห้วยก้างรัฐ (คุณธรรมด้านความมีวินัย) ประกอบด้วย 1) การทำกิจกรรม หน้าเสาธง 2) การยิ้ม ไหว้ ทักทายกัน 3) ตัวไป ไฟปิด 4) รองเท้าเข้าแถว 5) การเข้าคิวตามลำดับ ในการรับประทานอาหาร 6) การเดินชิดขวาของทางเดินหรือถนน ผลการดำเนินงานพบว่า นักเรียนมีวินัย ไม่มีการทะเลาะวิวาท มีมารยาท พูดจาสุภาพ กล่าวขอบคุณ ขอโทษได้ โรงเรียนสะอาด ยิ้มแย้ม แจ่มใส ไหว้ทักทาย ขอบคุณเมื่อรับของ หรือเมื่อได้รับการช่วยเหลือจากผู้อื่น เป็นต้น
กิจกรรมที่ 3 ป.ป.ช. สพฐ. น้อย ขับเคลื่อนความสุจริต (คุณธรรมด้านความซื่อสัตย์สุจริต) ประกอบด้วย 1) การเก็บของได้ส่งครูประกาศคืนเจ้าของ 2) ไม่ขโมยของและไม่โกหกพูดความจริง ทั้งต่อหน้าและลับหลังทั้งที่บ้านและโรงเรียน 3) ทิ้งขยะให้เป็นที่ 4) ตรงต่อเวลาและการไม่คัดลอกการบ้านของเพื่อนส่งครู ผลการดำเนินงาน พบว่า กิจกรรมที่ทำให้กรณีของหายลดน้อยลง โรงเรียนสะอาด จัดเก็บขยะเป็นระบบ เรียบร้อยสวยงาม ไม่มีนักเรียนมาสาย
กิจกรรมที่ 4 สืบสานความเป็นไทยและท้องถิ่น (คุณธรรมด้านความกตัญญูกตเวที) ประกอบด้วย 1) การแสดงการละเล่นมวยไทย ฟ้อนเล็บ ดนตรีไทย การตีกลอง ขนมไทย 2) การแต่งกายตามประเพณี ชุดพื้นเมืองทุกวันศุกร์ 3) ร่วมกิจกรรมวันสำคัญทางศาสนา มวยไทย ฟ้อนเล็บ การทำขนมไทย โดยวิทยากรจากปราชญ์ชาวบ้าน นักเรียนได้ฝึกปฏิบัติในกิจกรรมลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ในทุกสัปดาห์ละ 1 วัน และเรียนรู้เพิ่มเติมอย่างต่อเนื่องจากปราชญ์ชาวบ้านที่ได้กำกับติดตาม และสอนเทคนิควิธีการให้นักเรียน ได้เรียนรู้อย่างต่อเนื่อง หลังจากจบโครงการ
กิจกรรมที่ 5 มนต์คนดีคืนคุณธรรมสู่ห้องเรียน (โครงงานคุณธรรม คุณธรรมด้านความรับผิดชอบ) ประกอบด้วย 1) ป.1 ฝึกวิทิสมาธิ ป.2 เด็กดีมีวินัยในตนเอง ป.3 ปรับพฤติกรรมดำรงธรรม ป.4-6 จัดทำโครงงานคุณธรรม ผลการดำเนินงานพบว่า นักเรียนในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 มีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถร่วมกันจัดทำโครงงานคุณธรรมตามระดับชั้นจนได้รับรางวัลในระดับเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงราย เขต 4 หลายรายการ และนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 มีความรับผิดชอบมากขึ้น สร้างความสามัคคีในหมู่คณะได้เป็นอย่างดี
กิจกรรมที่ 6 จิตอาสาห้วยก้างรัฐ (คุณธรรมด้านความมีจิตอาสา) ประกอบด้วย 1) กิจกรรมการเข้าค่ายคุณธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 2) กิจกรรมหน่วยสีพัฒนา ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 3) ครูพระสอนศีลธรรมชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 4) การเข้าร่วมกิจกรรมวันสำคัญ 5) การบำเพ็ญประโยชน์แก่ชุมชนและวัด มีความรู้เกี่ยวกับบริบทเขตบริการโรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ประวัติศิลปวัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมประเพณีของชาติพันธุ์ล้านนา นักเรียนได้เรียนรู้การแสดงและการละเล่น (รำมวย ฟ้อนเล็บ) ซึ่งสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน นักเรียนได้ร่วมกิจกรรมของหมู่บ้าน วัด ผลของการทำกิจกรรมทำให้เกิดความสัมพันธ์อันดีระหว่างบ้าน โรงเรียน ได้รับความศรัทธาไว้วางใจจากชุมชนและทำให้นักเรียนได้เรียนรู้วัฒนธรรม ประเพณีของชาติพันธุ์พื้นเมืองล้านนา ที่สืบทอดกันมาและอนุรักษ์ให้คงอยู่สืบไป
ขั้นที่ 3 การดำเนินการ (C)
ผู้บริหาร กำกับ ติดตาม ให้มีการดำเนินการตามโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย ทั้ง 6 กิจกรรม พบว่า กิจกรรมสามารถดำเนินไปด้วยความเรียบร้อย โดยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ทำให้ การดำเนินการสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ส่งผลให้โรงเรียนมีแหล่งเรียนรู้ที่เพิ่มขึ้น ทำให้เอื้อต่อการจัดการเรียนรู้ส่งผลให้มีคุณภาพสูงขึ้น
ขั้นที่ 4 การปรับปรุงแก้ไข (A)
ผู้บริหาร ครูและบุคลากรทางการศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครองนักเรียน นักเรียน และชุมชน และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องร่วมกันสรุปผลการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย และ นำผลการดำเนินงานมาปรับปรุงแก้ไขและพัฒนาต่อไป ผลจากการดำเนินโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย
ทุกกิจกรรมดำเนินไปด้วยความเรียบร้อย และควรได้รับการพัฒนาปรับปรุงเพิ่มเติมให้ดียิ่งขึ้นต่อไป เพื่อคงสภาพที่ยั่งยืน
จากการดำเนินโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย เกิดผลดีทั้งต่อนักเรียน ครูและบุคลากรทางการศึกษา โรงเรียนและชุมชน ส่งผลให้นักเรียน ครูและบุคลากรทางการศึกษา ตลอดทั้งโรงเรียน และผู้บริหารได้รับรางวัลที่เกิดจากการดำเนินงานในโครงการมากมาย แต่ยังพบปัญหาอุปสรรค ในด้านสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้คนในชุมชนรวมถึงนักเรียนขาดจิตสำนึกในความเป็นผู้มีคุณธรรมการรับเอาวัฒนธรรมใหม่ ละเลยวัฒนธรรม ประเพณีที่ปฏิบัติกันมา ปราชญ์ชาวบ้านไปประกอบอาชีพอื่นทั้งในและนอกหมู่บ้าน ชุมชนขาดจิตสำนึกในการอนุรักษ์ หวงแหน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การดำเนินโครงการ ต้องใช้กำลังคนและวัสดุ อุปกรณ์เป็นอย่างมาก และขาดแคลนงบประมาณในการดำเนินการอย่างจริงจัง และต่อเนื่อง
ส่วนที่ 2 ผลการตอบแบบสอบถามเพื่อประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย
ก. ผลการตอบแบบสอบถามโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนโรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย จากการตอบแบบสอบถามของ ครูผู้รับผิดชอบงานโครงการและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานโรงเรียน บ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ สรุปผล ได้ดังนี้
ตอนที่ 1 ผลการประเมินสภาพแวดล้อมของโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ตามความคิดเห็นของคณะกรรมการสถานศึกษา ขั้นพื้นฐานและครูผู้รับผิดชอบโครงการประเมินผล พบว่า ในภาพรวม มีความสอดคล้องอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.76 ถ้าพิจารณารายข้อรายการ พบว่า รายการที่มีค่าเฉลี่ยสูงที่สุด คือ ความสอดคล้องของโครงการกับนโยบายของโรงเรียน และ โครงการมีความเหมาะสมกับบทบาทและหน้าที่ของโรงเรียน อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 5.00 ข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำที่สุด คือ โครงการเหมาะสมกับศักยภาพและทรัพยากรของโรงเรียนและชุมชน อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.59 สรุปผลการดำเนินงานผ่านเกณฑ์ทุกรายการ
ตอนที่ 2 ผลการประเมินปัจจัยของโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ตามความคิดเห็นของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและครูผู้รับผิดชอบโครงการ พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.58 ถ้าพิจารณารายข้อพบว่า ข้อที่มีค่าเฉลี่ยสูงที่สุด คือ ข้อ 3 ครู ทุกคนมีความตระหนักและเห็นความสำคัญโครงการ ข้อ 5 ความรู้ความสามารถของครูและบุคลากรที่ร่วมดำเนินงาน ข้อ 8 วัสดุอุปกรณ์ เครื่องมือเครื่องใช้ ในการดำเนิน โครงการเพียงพอ และข้อ 9 บริเวณและพื้นที่ ในการปฏิบัติงานตามโครงการมีความเหมาะสมและเพียงพอ อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.65 ข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำที่สุด คือ ข้อ 1 ผู้บริหารและครูผู้รับผิดชอบโครงการมีความพร้อมและความสามารถในการดำเนินโครงการ ข้อ 6 โรงเรียน ได้มีงบประมาณสนับสนุนโครงการอย่างเพียงพอ ข้อ 7 ความเพียงพอของบุคลากรภายนอกที่จะช่วยเสริมสร้างความรู้แก่บุคลากรในโรงเรียน และข้อ 10 ระยะเวลาในการดำเนินโครงการมีความเหมาะสม อยู่ในระดับมากที่สุดมีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.50 สรุปผลการดำเนินงานผ่านเกณฑ์ทุกรายการ
ตอนที่ 3 ผลการประเมินกระบวนการดำเนินงานตามโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม ของนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ตามความคิดเห็นของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและครูผู้รับผิดชอบโครงการ พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.69 ถ้าพิจารณาข้อรายการ พบว่า รายการมีค่าเฉลี่ยสูงที่สุด คือ ความร่วมมือจากผู้ร่วมงาน อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.90 สำหรับรายการที่มีค่าเฉลี่ยต่ำที่สุด คือ มีการศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการในการพัฒนาโครงการ อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.54 สรุปผลการดำเนินงานผ่านเกณฑ์ทุกรายการ
ตอนที่ 4 ผลการประเมินผลผลิตจากการดำเนินงานตามโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมของ นักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ ตามความคิดเห็นของ ครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และผู้ปกครองนักเรียน พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.59 ถ้าพิจารณารายด้าน พบว่า ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงที่สุด คือ คุณธรรมด้านความรับผิดชอบ อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.61 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่ำที่สุด คือ คุณธรรมด้านความกตัญญูกตเวทีอยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.56 สรุปผลการดำเนินงานฝ่านเกณฑ์ทุกรายการ
ตอนที่ 5 ผลการประเมินความพึงพอใจของบุคลากรและผู้ที่เกี่ยวข้องกับโครงการที่มี ผลต่อการดำเนินการโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ ตามความคิดเห็นของ ครู นักเรียน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และผู้ปกครองนักเรียน พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.72 กลุ่มที่มี ความพึงพอใจเฉลี่ยสูงที่สุด คือ ครู อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.82 กลุ่มที่มีความพึงพอใจเฉลี่ยต่ำที่สุด คือ นักเรียน อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.54 สรุปผลการดำเนินงานผ่านเกณฑ์ทุกรายการ
ส่วนที่ 3 ข้อเสนอแนะอื่นๆ ต่อการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียน บ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย มีดังต่อไปนี้
3.1 ความคิดเห็น ข้อเสนอแนะของครูผู้รับผิดชอบโครงการและคณะกรรมการสถานศึกษา ขั้นพื้นฐานต่อการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย
3.1.1 ควรจัดให้มีปราชญ์ชาวบ้านที่มีความรู้ ความชำนาญ ประสบการณ์มาช่วยสอนร่วมกับครูผู้รับผิดชอบโครงการ เพื่อให้วัฒนธรรม ประเพณี การดำเนินวิถีชีวิตให้คงอยู่สืบไป
3.1.2 ควรมีการนิเทศติดตามงานอย่างสม่ำเสมอให้มากขึ้น ทั้งจากสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง
3.1.3 จัดให้มีห้องแหล่งเรียนรู้ เกี่ยวกับ วัฒนธรรม ประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่นในโรงเรียน เช่น ห้องฝึกปฏิบัติงาน
3.1.4 ควรมีหลักสูตรท้องถิ่นโรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ ที่สอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานและสอดคล้องเหมาะสมกับบริบทของสถานศึกษาให้มากขึ้น เพื่อนำไปสู่การใช้พัฒนาผู้เรียน
3.1.5 ให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องเห็นถึงความสำคัญของการใช้แหล่งเรียนรู้ และภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยร่วมสนับสนุนวัสดุ อุปกรณ์ งบประมาณในการจัดกิจกรรมให้การดำเนินโครงการเป็นไปอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพมากขึ้น
3.2 ความคิดเห็น ข้อเสนอแนะของนักเรียนและผู้ปกครองนักเรียนต่อการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านห้วยก้าง รัฐประชาสงเคราะห์ อำเภอพญาเม็งราย จังหวัดเชียงราย
3.2.1 เปิดโอกาสให้ผู้ปกครองได้มีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณภาพนักเรียน เช่น การเยี่ยมบ้าน การให้ทุนการศึกษา การประชุม
3.2.2 กระตุ้นให้นักเรียนมีจิตสำนึกในบ้านเกิด ร่วมอนุรักษ์ วัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น โดยส่งเสริมให้นักเรียนได้เผยแพร่ และแสดงออกถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นต่อสาธารณชนให้มากขึ้น
3.2.3 ควรมีการสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินงานโครงการอย่างเพียงพอจากฝ่ายบริหาร
และขอความร่วมมือจากชุมชน เช่น การจัดผ้าป่า ศิษย์เก่า
3.2.4 ควรสนับสนุนผลผลิตของนักเรียนจากโครงการนี้ เช่น ผลผลิตจากการปลูกพืชผักสวนครัว การทำขนมไทย
3.2.5 ควรจัดกิจกรรมในโครงการอย่างต่อเนื่องและหลากหลายมากขึ้น เช่น ดนตรีพื้นบ้าน การฟ้อนรำ การทำขนมไทย