ชื่อผลงาน การพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน ด้วยกลยุทธ์ 3AS
โรงเรียนบ้านหนองกระบอกราษฎร์อุทิศวิทยา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1
ชื่อผู้วิจัย นางสาวอรัญญา ชนะเพีย ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านหนองกระบอกราษฎร์
อุทิศวิทยา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1
ระยะเวลาในการดำเนินการ กรกฎาคม 2563 - มีนาคม 2564
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพปัญหาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบ้านหนองกระบอกราษฎร์อุทิศวิทยา และเพื่อพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน
ด้วยกลยุทธ์ 3AS โรงเรียนบ้านหนองกระบอกราษฎร์อุทิศวิทยา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1 กลุ่มเป้าหมายในการพัฒนา คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 - มัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนบ้านหนองกระบอกราษฎร์อุทิศวิทยา ปีการศึกษา 2563 จำนวน 191 คน กลุ่มผู้ให้ข้อมูล ประกอบด้วย นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 มัธยมศึกษาปีที่ 3 จำนวน 191 คน ผู้ปกครองนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 มัธยมศึกษาปีที่ 3 จำนวน 191 คน และครูและผู้บริหารโรงเรียน จำนวน 18 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถามวัดคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน แบบสัมภาษณ์ แบบบันทึกการนิเทศ แบบบันทึกการประชุม แบบบันทึกผลการดำเนินงานตามโครงการ แบบประเมินแผนการจัดกิจกรรมคุณธรรมนำสุข และแบบสังเกตการสอน กลยุทธ์ในการพัฒนาประกอบด้วย กลยุทธ์ 3AS ได้แก่ A1 : สร้างความตระหนัก (Awareness) ส่งเสริมการมีส่วนร่วม ด้วยการประชุมเชิงปฏิบัติการ A2 : ส่งเสริมพลังกิจกรรมนักเรียน (Activities of Student) ประกอบด้วย กิจกรรมค่ายยุวชน คนคุณธรรม และกิจกรรมโครงงานคุณธรรม A3 : จัดกิจกรรมสร้างสรรค์ (Creative Activities) ประกอบด้วย กิจกรรมลดเวลาเรียน กิจกรรมสถานศึกษาสีขาว กิจกรรมออมทรัพย์ กิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียง กิจกรรมวันสำคัญ กิจกรรมคุณธรรมนำสุข กิจกรรมลูกเสือคุณธรรม และกิจกรรมครอบครัวคุณธรรมนำสุข และ S : นิเทศ กำกับ ติดตาม (Supervise) ดำเนินโครงการนิเทศภายใน ระเบียบวิธีวิจัยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการ ดำเนินการ 2 วงรอบ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป SPSS for Windows สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย (Mean) ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Diviation) และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ
ผลการวิจัยพบว่า
1. สภาพปัญหาที่จะต้องดำเนินการพัฒนา คือ คุณธรรม จริยธรรมนักเรียนใน 4 ด้าน คือ ความรับผิดชอบ ความมีวินัย ความพอเพียงและความมีจิตสาธารณะ วิเคราะห์สรุปแยกประเด็นของปัญหาและสาเหตุ เป็น 2 ด้าน คือ ด้านครูผู้สอน และด้านนักเรียน
2. ผลการดำเนินการตามกลยุทธ์ พบว่า กลยุทธ์ A1 : สร้างความตระหนัก (Awareness) ส่งเสริมการมีส่วนร่วม ดำเนินการประชุมเชิงปฏิบัติการ ส่งผลให้คณะครูเกิดความตระหนัก
มีความรู้ความเข้าใจในการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียนเพิ่มมากขึ้น กลยุทธ์ A2 ส่งเสริมพลังกิจกรรมนักเรียน (Activities of Student) กิจกรรมค่ายยุวชน คนคุณธรรม ส่งผลให้ผู้นำเยาวชนสามารถเป็นผู้นำนักเรียนในโรงเรียนทำโครงงานคุณธรรมได้ นักเรียนแต่ละชั้นเรียนร่วมกันคิดหาวิธีการแก้ปัญหาโดยการทำโครงงานคุณธรรม และนำสู่การปฏิบัติทั้งโรงเรียนและรายห้องเรียน ส่งผลให้นักเรียนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์เพิ่มมากขึ้น กิจกรรมโครงงานคุณธรรม ส่งผลให้เกิดความร่วมมือ นักเรียนรวมกันลงมือปฏิบัติโครงงานคุณธรรม รวมกันคิด รวมกันแกปญหา รวมกันปรับปรุงแผน มีการสะท้อนผลในทุกสัปดาห์และประเมินผลอยางตอเนื่องจนบรรลุผลสําเร็จ กลยุทธ์ A3 : จัดกิจกรรมสร้างสรรค์ (Creative Activities) กิจกรรมลดเวลาเรียน ส่งผลให้ นักเรียนมีความรับผิดชอบมากขึ้น สามารถทำกิจกรรมลดเวลาเรียนตามที่ตนเลือกได้ประสบผลสำเร็จ มีความภูมิใจในผลงานของตน กิจกรรมที่นักเรียนเลือกสามารถเผยแพร่ผลงานต่อผู้ปกครองและชุมชนเป็นแบบอย่างได้ ผู้ปกครองมีความพึงพอใจ นักเรียนมีวินัยทำงานเสร็จตามกำหนด กิจกรรมสถานศึกษาสีขาวส่งผลให้นักเรียนปลอดจากสารเสพติด รู้จักหลีกเลี่ยงจากสารเสพติด นักเรียน มีจิตสาธารณะรู้จักเสียสละดูแลช่วยเหลือกัน มีภาวะการเป็นผู้นำและผู้ตามที่ดี มีความรู้คู่คุณธรรม มีพฤติกรรมที่พึงประสงค์เพิ่มมากขึ้น ผู้ปกครอง และครูประจำชั้นติดตามพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์และร่วมกันแก้ไข
และมีส่วนร่วมในการดูแลช่วยเหลือนักเรียนระหว่างบ้านและสถานศึกษา กิจกรรมออมทรัพย์ส่งผลให้นักเรียนออมทรัพย์ประจำวันเพิ่มมากขึ้น โดยนักเรียนมีเงินออมทรัพย์กับสหกรณ์นักเรียน ผู้ปกครองนักเรียนมีความพึงพอใจที่นักเรียนมีเงินออมทรัพย์ กิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียง ส่งผลให้ นักเรียนมีวินัยในตนเองรู้จักเก็บรักษาวัสดุอุปกรณ์ทางการเกษตร ทำกิจกรรมตามกำหนดเวลา ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ มีส่วนร่วมในการดูแลรักษาพืช เลี้ยงสัตว์ตามที่ได้รับผิดชอบ มีผลผลิตจำหน่ายและนำกลับบ้าน กิจกรรมวันสำคัญ ส่งผลให้นักเรียนได้แสดงออกซึ่งความรับผิดชอบ และความมีจิตสาธารณะ ร่วมกิจกรรมต่างๆกับโรงเรียน ได้บำเพ็ญประโยชน์ต่อชุมชนและสังคม รู้จักการเสียสละต่อส่วนรวม ร่วมบริจาคทรัพย์ต่อชุมชน/วัด กิจกรรมคุณธรรมนำสุข ส่งผลให้นักเรียนตระหนักถึงความสำคัญของการพัฒนาตนเอง และมีความรู้ความเข้าใจในการประพฤติปฏิบัติตนเป็นคนดี ครูผู้สอนสามารถตรวจสอบ แนะนำการประพฤติตนในด้านต่างๆ ของนักเรียนที่ได้ปฏิบัติในแต่ละสัปดาห์ กิจกรรมลูกเสือคุณธรรม ส่งผลให้นักเรียนได้ฝึกการปฏิบัติตนในการอยู่ร่วมกับผู้อื่น กระตือรือร้นในการปฏิบัติกิจกรรม เรียนรู้เรื่องการเป็นคนดี รู้จักวิเคราะห์แยกแยะพฤติกรรมหรือสถานการณ์ มีความรับผิดชอบ มีระเบียบวินัย มีความพอเพียงและมีจิตสาธารณะเพิ่มมากขึ้น และกิจกรรมครอบครัวคุณธรรมนำสุข ผลการดำเนินการ ผู้ปกครองและคนในครอบครัวมีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน ได้วิเคราะห์พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์และร่วมหาวิธีการแก้ไขปัญหาและนำไปปฏิบัติร่วมกัน และทำอย่างต่อเนื่อง ทำให้นักเรียนมีพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ลดลง และกลยุทธ์ S : การนิเทศ กำกับ ติดตาม (Supervise) ดำเนินโครงการนิเทศภายใน ส่งผลให้การดำเนินกิจกรรมตามกลยุทธ์การพัฒนาประสบผลสำเร็จ
3. ผลการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน ในวงรอบที่ 1 และวงรอบที่ 2 พบว่า นักเรียนมีคุณธรรม จริยธรรมด้านความรับผิดชอบ ความมีวินัย ความพอเพียง และความมี
จิตสาธารณะสูงขึ้นกว่าก่อนการพัฒนา