ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม
เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21
ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง)
ผู้วิจัย ธาริณี จินดาธรรม
ปีการศึกษา 2563
บทคัดย่อ
การวิจัยเรื่อง การพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) มีความมุ่งหมาย คือ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการจำเป็นการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) และ 4) เพื่อประเมินและปรับปรุงรูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) ประชากรและกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ แบ่งออกเป็น 4 ระยะ ตามลักษณะการเก็บข้อมูล ดังนี้ ระยะที่ 1 การวิเคราะห์สภาพปัญหาและความต้องการจำเป็นการบริหารงานวิชาการ (R1) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้
ในการวิจัย คือ ผู้อำนวยการสถานศึกษาหรือรักษาราชการแทนผู้อำนวยการสถานศึกษาโรงเรียนขนาดเล็ก กลุ่มเครือข่ายพัฒนาการศึกษาท้องถิ่นเชียงรายโซนเหนือ สังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จังหวัดเชียงราย ปีการศึกษา 2563 โดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จำนวน 8 คน ระยะที่ 2 การสร้างและพัฒนารูปแบบ (D1) คือ ผู้อำนวยการสถานศึกษาหรือรักษาราชการแทนผู้อำนวยการสถานศึกษาโรงเรียนขนาดเล็ก กลุ่มเครือข่ายพัฒนาการศึกษาท้องถิ่นเชียงรายโซนเหนือ สังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จังหวัดเชียงราย ปีการศึกษา 2563 โดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จำนวน 8 คน และครูในโรงเรียน 12 โรงเรียน จำนวน 169 คน ระยะที่ 3 การทดลองใช้รูปแบบการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วมเพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียน (R2) การดำเนินการทดลอง กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย แบ่งออกเป็น 1) การประเมินแบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และการใช้ประโยชน์ของรูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วมเพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียน กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย ผู้อำนวยการสถานศึกษา/รักษาราชการแทนผู้อำนวยการสถานศึกษา จำนวน 8 คน และครูผู้สอน จำนวน 169 คน 2) การประเมินพฤติกรรมความสามารถทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียน จากการใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 และนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) ประเมินโดยครูประจำชั้นของแต่ละชั้น 3) การประเมินความพึงพอใจและการปรับปรุงแก้ไขรูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) ประชากรที่ใช้ในการวิจัย เป็นผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 1 คน และคณะครูจากโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) จำนวน 11 คน ดำเนินการวิจัยตามกรอบแนวคิดการวิจัยและพัฒนา (Research and Development : R&D) 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นที่ 1 Analysis (R1) การศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการจำเป็น ขั้นที่ 2 Design & Develop (D1)
การออกแบบและพัฒนารูปแบบ ขั้นที่ 3 Implement (R2) การทดลองใช้รูปแบบ และขั้นที่ 4 Evaluation (D2) การประเมินผลและปรับปรุงรูปแบบ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) แบบวิเคราะห์ข้อมูลการพัฒนารูปแบบ 2) แบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และการใช้ประโยชน์ของรูปแบบ 3) แบบประเมินพฤติกรรมความสามารถทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 และ 4) แบบประเมินความพึงพอใจและการปรับปรุงแก้ไขรูปแบบ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และใช้สถิติ คือ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการจำเป็น เพื่อใช้เป็นพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้
โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) พบว่า สภาพปัญหา และความต้องการจำเป็น ของโรงเรียนซึ่งเป็นหน่วยสำคัญที่สุดในการปฏิบัติการ เพื่อให้นักเรียนได้มีคุณภาพ เป็นคนไทยที่สมบูรณ์ได้รับการพัฒนาเต็มศักยภาพ จึงเป็นหน่วยงานที่รัฐต้องเอาใจใส่และให้การสนับสนุน ส่งเสริม ทุ่มเททรัพยากรในการบริหารจัดการ เพื่อให้โรงเรียนมีความเข้มแข็งในการดำเนินภารกิจในการพัฒนาผู้เรียนให้บรรลุเจตนารมณ์แห่งชาติได้อย่างสมบูรณ์ โดยโรงเรียนที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐานให้แก่ปวงชนชาวไทย ส่วนใหญ่แล้วก็จะกระจายอยู่ทุกภูมิภาคของประเทศ โดยจำนวนโรงเรียนที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน กำลังประสบปัญหาที่ท้าทายที่สำคัญประการหนึ่ง คือ การมีโรงเรียนขนาดเล็กเป็นจำนวนมาก และมีแนวโน้มสูงขึ้นทุกปี เนื่องจากประชากรวัยเรียนมีจำนวนลดลงและความนิยมของผู้ปกครองที่ต้องการส่งบุตรหลานไปเรียนในเมืองและการอพยพของผู้ปกครอง จากการมีโรงเรียนขนาดเล็กดังกล่าว ทำให้เกิดปัญหาทางด้านการจัดการศึกษาไม่สามารถสะท้อนคุณภาพและประสิทธิภาพได้เพียงพอ ส่งผลต่อการเรียนรู้ของนักเรียน ผลการเรียนที่อยู่ในระดับต่ำกว่าเกณฑ์ การจัดการศึกษาในโรงเรียนขนาดเล็ก และแนวทางการพัฒนาผู้เรียนที่สนองต่อความต้องการจำเป็นในสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงในโลกศตวรรษที่ 21 และแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายประเทศไทยมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว (ประเทศไทย 4.0) การบริหารการศึกษามีความสำคัญในโรงเรียน เพื่อให้งานการจัดการศึกษาบรรลุเป้าหมายทั้งในระดับประเทศ และในระดับของโรงเรียน ผู้บริหารโรงเรียนจะมีบทบาทสำคัญ
ในกระบวนการจัดการศึกษาในโรงเรียนที่มีความร่วมมือของผู้บริหารและผู้ที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา
ในการวางเป้าหมาย และวัตถุประสงค์ของการจัดการศึกษาที่ชัดเจน การวางแผน การจัดโครงสร้าง และวางระบบงาน การใช้ทรัพยากร งบประมาณที่คุ้มค่า การสั่งการควบคุมและการประเมินผลงาน เพื่อปรับปรุงงาน โดยอาศัยความร่วมมือจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องเพื่อประสิทธิผลของการบริหารงานวิชาการที่มีต่อคุณภาพผู้เรียนเป็นสำคัญ
2. ผลการออกแบบและพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) ที่พัฒนาขึ้น มีชื่อว่า Quality Control Stage USAE Model ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ หลักการ วัตถุประสงค์ เงื่อนไขการนำรูปแบบไปใช้ และกระบวนการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วมเพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโดยกระบวนการบริหารงานวิชาการ ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 การสร้างความเข้าใจร่วมกัน (Understanding Teamwork Stage : U) โดยใช้ปัญหาเป็นฐานของการพัฒนา (Problem-Based Development) และการมีส่วนร่วมในการพัฒนา (Participative Development) ขั้นตอนที่ 2 การวางแผนการพัฒนา (School-Based Planning Stage : S) โดยใช้โรงเรียนเป็นฐานแห่งการพัฒนา (School-Based Development) ขั้นตอนที่ 3 การปฏิบัติและการบูรณาการ (Action and Integration Stage : A) โดยใช้การปฏิบัติงานมุ่งเน้นผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ ทักษะจำเป็นพื้นฐานในศตวรรษที่ 21 (Results-Based Development) และการใช้สมองเป็นฐานแห่งการเรียนรู้ของผู้เรียน (Brain-Based Learning) และ ขั้นตอนที่ 4การประเมินผลการปฏิบัติงานและการรายงาน (Evaluation and Reporting Stage : E) โดยใช้วิจัยเป็นฐานของการพัฒนา (Research-Based Development Stage : R)
ผลการตรวจสอบความสมเหตุสมผลและความสอดคล้องของรูปแบบการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) แบบ Quality Control Stage USAE Model มีความสมเหตุสมผลกับหลักการ วัตถุประสงค์ กระบวนการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ที่นำมาใช้ในการสังเคราะห์รูปแบบ มีความสอดคล้องกับสภาพและความต้องการและจำเป็นในการบริหารงานวิชาการในโรงเรียนขนาดเล็ก และสภาพบริบทของโรงเรียนขนาดเล็ก
ที่สังกัดองค์การบริหารส่วนตำบล องค์ประกอบของรูปแบบ และการดำเนินการตามกระบวนการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก มีความสอดคล้องสัมพันธ์กัน
ผลการตรวจสอบความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และการใช้ประโยชน์ของรูปแบบการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนโรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) แบบ แบบ Quality Control Stage USAE Model มีความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และการใช้ประโยชน์ อยู่ในระดับมากทั้ง 3 ด้าน
3. ผลการใช้และการประเมินและปรับปรุงรูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียน โรงเรียนองค์การบริหารส่วนตำบลศรีดอนมูล (บ้านด้ายปาราษฎร์ดำรง) จากผลการประเมินพฤติกรรมความสามารถด้านการอ่านได้ เขียนได้ และคิดเลขเป็น สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 และนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จากการใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็กโดยการมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างทักษะจำเป็นพื้นฐาน 3Rs ในการเรียนรู้โลกศตวรรษที่ 21 ของนักเรียน พบว่า ในภาพรวม นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 และชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีระดับคะแนนพฤติกรรมเฉลี่ยอ่านคล่อง เขียนคล่อง และคิดเลขได้ และผลการประเมินความพึงพอใจและการปรับปรุงแก้ไขรูปแบบ พบว่า ในภาพรวม มีความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก