ชื่อเรื่อง : การพัฒนากลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญา
ของเศรษฐกิจ พอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัล
ถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school)
โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร
จังหวัดหนองบัวลำภู
ชื่อผู้ศึกษา : นายณัฏฐ์ณชัย เบี้ยวเก็บ
สถานศึกษา : โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร อำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดหนองบัวลำภู
ปีที่ศึกษา : 2563
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาระดับการปฏิบัติการจัดการกลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู 2) เพื่อพัฒนากลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู 3) เพื่อประเมินกลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู การวิจัยครั้งนี้มีวิธีการดำเนินการ 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาระดับการปฏิบัติการบริหารจัดการสถานศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ ผู้บริหารสถานศึกษา ครู-บุคลากรทางการศึกษาคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานรวมกลุ่มเป้าหมายทั้งหมด 79 คน ระยะที่ 2 การพัฒนากลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู โดยใช้เทคนิคการสนทนากลุ่ม (Focus Group) กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ คือผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 9 คน ระยะที่ 3 ประเมินการพัฒนากลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู กลุ่มเป้าหมายได้แก่ ผู้บริหารสถานศึกษา ครู-บุคลากรทางการศึกษาคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานรวมกลุ่มเป้าหมายทั้งหมด 79 คน การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย (x ̅) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D) และวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
ผลการวิจัยพบว่า
1. ระดับการปฏิบัติบริหารจัดการสถานศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู โดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (x ̅=2.60,S.D.=0.50) และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า อยู่ในระดับปานกลาง 4 ด้าน และระดับน้อย 1 ด้าน เรียงลำดับค่าเฉลี่ยจากมากไปหาน้อยดังนี้ ด้านการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน (x ̅=2.63,S.D.=0.46) ด้านบริหารจัดการสถานศึกษา (x ̅=2.62,S.D.=0.52) ด้านผลลัพธ์/ภาพความสำเร็จ/ความยั่งยืน (x ̅=2.60,S.D.=0.53) ด้านบริหารหลักสูตรและการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ (x ̅=2.57,S.D.=0.49) และด้านพัฒนาบุคลากรของสถานศึกษา (x ̅=2.47,S.D.=0.50)
ผลการวิเคราะห์สภาพแวดล้อม (SWOT) จากเอกสารการประเมินตนเองและเอกสารประเมินภายนอก โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู พบว่า การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู ต้องแก้ไขปัญหาอย่างเร่งด่วน ทั้ง 5 งานได้แก่ ครูขาดทักษะในการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญและการจัดการเรียนการสอนตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ครูพิจารณาผลการทดสอบและนำมาเป็นข้อมูลในการวางแผนการจัดการเรียนการสอน และควรวัดผล ประเมินผลผู้เรียน ขาดการนำเสนอผลการประเมินความคิดเห็นงานในโครงการหรือกิจกรรมมาปรับปรุงพัฒนางาน ครูเน้นสอนเนื้อหามาก ทำให้ไม่ได้เน้นการจัดกิจกรรมตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
2. กลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู มีกลยุทธ์หลักได้แก่
แนวทางหนึ่ง: สร้างศรัทธา สร้างความเชื่อและศรัทธาร่วมกันในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงบูรณาการเข้ากับโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) มุ่งร่วมกันที่จะทำความดีโดยมีเป้าหมายที่สร้างคนดีให้สังคม
แนวทางที่สอง: ตามหาความรู้ ความเข้าใจสู่แนวทางการแก้ปัญหา ผู้บริหาร ครู ทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้ในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงบูรณาการเข้ากับโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) และการพัฒนาฐานการเรียนรู้ โดยการศึกษาเอกสาร งานวิจัย ศึกษาดูงาน ประชุมเชิงปฏิบัติการ วิเคราะห์สภาพปัจจุบันปัญหา และกำหนดแนวทางพัฒนา
กลยุทธ์หลัก คือกลยุทธ์การเพิ่มประสิทธิภาพการบริหาร ได้แก่แต่งตั้งและกำหนดบทบาทหน้าที่ให้กับบุคลากรในการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในการบริหารสถานศึกษา ร่วมลงมือปฏิบัติและมีบทบาทรับผิดชอบในการใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในการบริหารสถานศึกษา
แนวทางที่สาม: กระบวนการมีส่วนร่วม ผู้บริหาร ครู คณะกรรมการสถานศึกษา ผู้ครอง หรือแกนนำชุมชน หน่วยงานต่าง ๆ มีส่วนร่วมคิด วางแผน หรือสนับสนุนกิจกรรมในโรงเรียน ประเมินผลการมีส่วนร่วมของนักเรียนและผู้เกี่ยวข้องต่าง ๆ เพื่อนำมาปรับปรุงและพัฒนาการดำเนิน
กลยุทธ์หลัก คือ กลยุทธ์การปลูกฝังและส่งเสริมการมีส่วนร่วมและการสร้างเครือข่าย
ได้แก่ พัฒนาการสร้างภาคีเครือข่ายมีส่วนร่วมในการแสดงผลงานการหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) สู่ชุมชน เผยแพร่กลยุทธ์ ปรัชญา วิสัยทัศน์
พันธกิจการนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school)
ไปใช้ในการบริหารสถานศึกษา
แนวทางที่สี่: นำพาสู่หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงบูรณาการเข้ากับโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) สู่การปฏิบัติมาบูรณาการในการจัดการเรียนรู้ กิจกรรมที่ส่งเสริมการเรียนรู้ให้ครอบคลุมทุกด้าน ทั้งในมิติด้านวัตถุ ด้านสังคม
ด้านสิ่งแวดล้อม ด้านวัฒนธรรม พัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่หลากหลาย
กลยุทธ์หลัก คือ กลยุทธ์การพัฒนาแหล่งเรียนรู้และการพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) ได้แก่ ส่งเสริมให้การแลกเปลี่ยนเรียนรู้พัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นระหว่างบุคลากรภายใน โรงเรียนระหว่างโรงเรียนกับครอบครัว ชุมชน และองค์กรที่เกี่ยวข้อง ส่งเสริมให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างบุคลากรภายในโรงเรียน ระหว่างโรงเรียนกับครอบครัว ชุมชน และองค์การที่เกี่ยวข้อง นำภูมิปัญญาท้องถิ่น ปราชญ์ชาวบ้าน/ผู้ทรงคุณวุฒิร่วมกิจกรรม
การเรียนรู้ คัดเลือกครูผู้นำชุมชน ผู้นำท้องถิ่น ผู้ปกครอง นักเรียนดีเด่นที่ปฏิบัติตนตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและผู้ที่ให้การสนับสนุนทรัพยากรเกี่ยวกับการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการบริหารสถานศึกษา
กลยุทธ์หลัก คือ กลยุทธ์การจัดการความรู้แก่ผู้เรียนที่เกี่ยวกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ได้แก่ จัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้เกี่ยวกับ หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) ในการปฏิบัติหน้าที่และการดำรงชีวิต มีการเผยแพร่การปฏิบัติที่ดีเกี่ยวกับการนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) มาใช้ในการเรียนการสอน ส่งเสริมสถานศึกษามีการจัดทำหลักสูตรท้องถิ่นและแผนการจัดการเรียนรู้เกี่ยวกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school)
กลยุทธ์หลัก คือ กลยุทธ์การส่งเสริมบุคลากรให้มีการใช้ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ ได้แก่ พัฒนาระบบเครือข่ายสารสนเทศเพื่อการศึกษา จัดให้มีระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการประชาสัมพันธ์การนำหลักของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) ไปใช้ในการบริหารสถานศึกษา
แนวทางที่ห้า: เคียงคู่ ติดตาม ปรับปรุง สร้างสรรค์และพัฒนาอย่างยั่งยืน โรงเรียนติดตามอย่างมุ่งมั่น ทบทวน ปรับปรุง สร้างสรรค์และพัฒนาอย่างต่อเนื่องในการจัดการเรียนรู้
กลยุทธ์หลัก คือ กลยุทธ์การส่งเสริมผลลัพธ์/ภาพความสำเร็จ และความยั่งยืนในการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ ได้แก่ ส่งเสริมและพัฒนาความรู้ความเข้าใจของสถานศึกษา ผู้บริหาร ครู และนักเรียนต่อการใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) ส่งเสริมและพัฒนาการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในการยกระดับคุณภาพและความสำเร็จของสถานศึกษาในการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ ในโรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school)
แนวทางที่หก: ขยายผลนำความสู่สาธารณชน ปรับปรุงดำเนินงานให้มีคุณภาพ นำผลการประเมินมาใช้ในการพัฒนาและเผยแพร่ผลสู่ภายนอก
3. ผลการประเมินกลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้วยรูปแบบ 6แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู
ผลการประเมินความเหมาะสมของกลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู มีความเหมาะสมอยู่ ในระดับมาก (x ̅=4.37,S.D.=0.87) และความเป็นไปได้ของกลยุทธ์อยู่ในระดับมากที่สุด (x ̅=4.82,S.D.=039)
ผลระดับการปฏิบัติหลังบริหารจัดการสถานศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยรูปแบบ 6 แนวทางเพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (x ̅=4.55,S.D.=0.45) และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่าอยู่ในระดับมากที่สุดทุกด้าน เรียงลำดับค่าเฉลี่ยจากมากไปหาน้อยดังนี้ ด้านบริหารจัดการสถานศึกษา (x ̅=4.58,S.D.=0.46) ด้านบริหารหลักสูตรและการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ (x ̅=4.58,S.D.=0.47) ด้านผลลัพธ์/ภาพความสำเร็จ/ความยั่งยืน (x ̅=4.57,S.D.=0.43) ด้านพัฒนาบุคลากรของสถานศึกษา (x ̅=4.55,S.D.=0.52) และด้านการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน (x ̅=4.53,S.D.=0.42)
ผู้บริหารสถานศึกษา ครู-บุคลากรทางการศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน มีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากที่สุด (x ̅=4.64,S.D.=0.53) เมื่อพิจารณารายประเด็นพบว่า ประเด็น ที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดได้แก่ ความพึงพอใจที่มีต่อกลยุทธ์การจัดการความรู้แก่ผู้เรียนที่เกี่ยวกับหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง (x ̅=4.80,S.D.=0.44) รองลงมาคือ ความพึงพอใจโดยรวมต่อการใช้กลยุทธ์การบริหารจัดการสถานศึกษาตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้วยรูปแบบ 6 แนวทาง เพื่อรักษามาตรฐานรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โรงเรียนปลอดขยะ (zero waste school) โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร จังหวัดหนองบัวลำภู (x ̅=4.77,S.D.=0.52) และความพึงพอใจที่มีต่อแนวทางหนึ่ง: สร้างศรัทธา (x ̅=4.74,S.D.=0.52)