การวิจัยรูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ สำนักงานเขตบางบอน กรุงเทพมหานคร ครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัจจุบัน และความต้องการพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคตโรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ 2) เพื่อสร้างรูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ 3) เพื่อศึกษาผลการใช้รูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ และ4) เพื่อศึกษาข้อเสนอเชิงนโยบายการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ การวิจัยครั้งนี้ ใช้รูปแบบวิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research : MMR) ดำเนินการวิจัย 4 ระยะ คือ ระยะที่ 1 การศึกษาสภาพปัจจุบันและความต้องการพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ ระยะที่ 2 การสร้างรูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ ระยะที่ 3 การศึกษาผลการใช้รูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์และระยะที่ 4 การศึกษาข้อเสนอเชิงนโยบายรูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ ประชากรประกอบด้วย ผู้ทรงคุณวุฒิ คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้บริหาร ครู ผู้ปกครองและนักเรียน ทั้งหมด จำนวน 6,019 คน เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์ แบบสำรวจ ประเด็นการสนทนากลุ่ม และแบบประเมิน สถิติที่ใช้ ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการศึกษาสภาพปัจจุบัน และความต้องการพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ พบว่า 1) สภาพปัจจุบัน การบริหารจัดการเรียนรู้ โดยรวมอยู่ในระดับปานกลางทุกด้าน (X-=3.35, SD=0.73) และ 2) ความต้องการพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ ประกอบด้วย 5 ด้านคือ 1) ด้านการนำองค์กร 2) ด้านสมรรถนะครูและบุคลากรทางการศึกษา 3) ด้านสิ่งแวดล้อมและโครงสร้างพื้นฐาน 4) ด้านนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ และ 5) ด้านธรรมาภิบาล อยู่ในระดับมากที่สุด (X-=4.75, SD=0.61)
2. ผลการสร้างรูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ พบว่า 1) รูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ มี 9 องค์ประกอบได้แก่ (1) ชื่อ (2) หลักการ (3) วัตถุประสงค์ (4) กระบวนการ (5) ผลผลิต (6) ผลลัพธ์ (7) ผลกระทบ (8) ข้อมูลย้อนกลับ และ (9) เงื่อนไขและปัจจัยแห่งความสำเร็จและ 2) ผลการประเมิน ความถูกต้อง ความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และความเป็นประโยชน์ โดยผู้ทรงคุณวุฒิ ภาพรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด (X- 4.74 , SD = 0.42)
3. ผลการศึกษาการใช้รูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ พบว่า
3.1 ระดับผลการประเมินคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา ปีการศึกษา 2561 และ 2562 สูงขึ้น ดังนี้
3.1.1 ผลการประเมินคุณภาพภายใน (Internal Quality Assurance)
1) ระดับปฐมวัย
(1) คุณภาพของเด็ก ปีการศึกษา 2561 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 94.25 คะแนน) ปีการศึกษา 2562 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 99.62 คะแนน)
(2) กระบวนการบริหารและการจัดการ ปีการศึกษา 2561 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 96.24 คะแนน) ปีการศึกษา 2562 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 99.25คะแนน)
(3) การจัดประสบการณ์ที่เน้นเด็กเป็นสำคัญ ปีการศึกษา 2561 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 97.44 คะแนน) ปีการศึกษา 2562 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 99.58 คะแนน) 2) ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน
(1) คุณภาพของผู้เรียน ปีการศึกษา 2561 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 95.23 คะแนน) ปีการศึกษา 2562 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 99.05 คะแนน)
(2) กระบวนการบริหารและการจัดการ ปีการศึกษา 2561 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 97.32 คะแนน) ปีการศึกษา 2562 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 99.01คะแนน)
(3) กระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ปีการศึกษา 2561 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 96.25 คะแนน) ปีการศึกษา 2562 อยู่ในระดับยอดเยี่ยม (คะแนนเฉลี่ย 99.46 คะแนน)
3.1.2 ผลการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี่ (2559-2563) ณ วันที่ 4 6 มิถุนายน 2562
1) ระดับปฐมวัย
(1) คุณภาพของเด็ก มีระดับคุณภาพ ระดับดีเยี่ยม
(2) กระบวนการบริหารและการจัดการ มีระดับคุณภาพ ระดับดีเยี่ยม
(3) การจัดประสบการณ์ที่เน้นเด็กเป็นสำคัญ มีระดับคุณภาพ ระดับดีเยี่ยม
2) ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานคุณภาพของผู้เรียน มีระดับคุณภาพ ระดับดีเยี่ยม
(1) กระบวนการบริหารและการจัดการ มีระดับคุณภาพ ระดับดีเยี่ยม
(2) กระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ มีระดับคุณภาพ ระดับดีเยี่ยม
3.2 ระดับความพึงพอใจในการใช้รูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ พบว่า ปีการศึกษา 2561 มีการบริหารจัดการเรียนรู้ภาพรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด (X-= 4.39 SD = 0.38) และปีการศึกษา 2562 ปรับเพิ่มเงื่อนไขและปัจจัยแห่งความสำเร็จ (Key Success Factor : KFS) พบว่า ระดับความพึงพอใจในการใช้รูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต ภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X-= 4.55 SD = 0.64) โดยมีค่าเฉลี่ยความพึงพอใจเพิ่มขึ้น ร้อยละ 0.16 จากปีการศึกษา 2561
4. ผลการศึกษาข้อเสนอเชิงนโยบายรูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคต โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ พบว่า
4.1 ผลการเสวนาระดมความคิดจากผู้ทรงคุณวุฒิ คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้บริหาร และผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสีย โดยสรุปจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายขยายผลการใช้รูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤติเชิงอนาคตในสถานศึกษาสังกัดกรุงเทพมหานครต่อสำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร โดยความร่วมมือระหว่างสำนักการศึกษากรุงเทพมหานครและโรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ ในการขยายผลการใช้รูปแบบเพื่อยกขีดความสามารถในการบริหารจัดการเรียนรู้ที่ไร้ขีดจำกัดในสถานศึกษา ดังนี้
1) โรงเรียนพระยามนธาตุราชศรีพิจิตร์ให้การสนับสนุนด้านวิชาการและเป็นศูนย์ปฏิบัติการต้นแบบขยายผลการบริหารจัดการเรียนรู้ในภาวะวิกฤตเชิงอนาคต
2) สำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร สื่อสารสร้างการรับรู้และความตระหนักร่วม ตลอดจน
การพัฒนาสมรรถนะผู้บริหารโรงเรียน ด้านศาสตร์พระราชา ด้านการนำองค์กร การบริหารจัดการเชิงอนาคต และรูปแบบการบริหารจัดการเรียนรู้
3) สถานศึกษานำร่องเตรียมความพร้อมด้านเงื่อนไขและปัจจัยแห่งความสำเร็จและ ดำเนินการโดยมีขั้นตอนสำคัญ (1) สถานศึกษานำร่องวิเคราะห์แนวโน้มอนาคตพร้อมจัดทำข้อเสนอการเปลี่ยนแปลง (Blueprint for Change) (2) การประยุกต์ใช้รูปแบบตามบริบท และ (3) การประเมินสะท้อนผลเพื่อการพัฒนา (AAR)
4) สำนักการศึกษากรุงเทพมหานคร ประเมินผลเพื่อการพัฒนารูปแบบโดยใช้แบบจำลอง
CIPP Model
4.2 ระดับผลการประเมินข้อเสนอเชิงนโยบายด้านความถูกต้อง เหมาะสม ความเป็นไปได้และประโยชน์ ของผู้ทรงคุณวุฒิ ภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X-= 4.65 SD = 0.47 )
คำสำคัญ : รูปแบบ, การบริหาร, การจัดการเรียนรู้, ภาวะวิกฤติเชิงอนาคต