ชื่อผู้เสนอผลงาน
นางศศิอิสรีย์ หลวงหมื่น ตำแหน่ง ครูผู้ช่วย โรงเรียนวัดร้องวัวแดงศรีจันทร์วิทยาคาร สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต 1
1.สภาพปัญหาปัจจุบัน
จากการประเมินสภาพการเรียนการสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทยของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนวัดร้องวัวแดงศรีจันทร์วิทยาคาร สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต 1 พบว่านักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 มีผลการประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนจากการทดสอบคุณภาพการศึกษากลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทยได้คะแนนเฉลี่ยร้อยละ 42.56 และเมื่อแยกเฉลี่ยเป็นรายสาระ พบว่า สาระการอ่านได้คะแนนเฉลี่ย 40.98 สาระการเขียนได้คะแนนเฉลี่ย 51.69 สาระการฟัง การดูและการพูด ได้คะแนนเฉลี่ย 56.62 สาระหลักการใช้ภาษา ได้คะแนนเฉลี่ย 40.90 และสาระวรรณคดีและวรรณกรรม ได้คะแนนเฉลี่ย41.45 จากผลการประเมินดังกล่าว สาระการอ่านเป็นอีกหนึ่งสาระที่สถานศึกษาต้องปรับปรุงวิธีการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนให้สูงขึ้น และผ่านเกณฑ์คุณภาพร้อยละ 60 ตามเกณฑ์การประเมินของสถานศึกษาโรงเรียนวัดร้องวัวแดงศรีจันทร์วิทยาคาร
2. หลักการ
วิธีการสอนอ่านแบบ SQ4R มาใช้ในการจัดการเรียนการสอน
3. แนวคิด
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นนวัตกรรมและสื่อการสอนที่มีบทบาทต่อการเรียนการสอนทุกระดับ มีความสำคัญและเหมาะที่จะนำไปใช้ในการเรียนการสอนได้เป็นอย่างดี เนื่องจากนักเรียนได้มีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยตนเอง ฝึกความรับผิดชอบ ได้แสดงออก พร้อมฝึกการทำงานร่วมกับผู้อื่น ยอมรับความคิดเห็นซึ่งกันและกันและช่วยส่งเสริมให้นักเรียนประสบผลสำเร็จในการบรรลุเป้าหมายในการเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งน้ำเพชร ไพโรจน์ (2554 : 80) ได้กล่าวว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้สามารถนำมาใช้ประกอบการเรียนการสอนได้และถ้าได้ตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้ก็จะทำให้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้มีประสิทธิภาพ มีความเชื่อมั่นที่จะส่งเสริมการเรียนรู้ของนักเรียนได้ตามจุดประสงค์ที่กำหนดไว้ ซึ่งสอดคล้องกับภัคจิรา พุ่มพวง (2554 : 55) กล่าวว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ช่วยให้การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น ส่งเสริมการศึกษาเป็นรายบุคคลตามความเข้าใจ เวลาและโอกาสโดยเน้นความแตกต่างระหว่างบุคคล ทำให้ผู้เรียนได้พัฒนาความสามารถตามศักยภาพของแต่ละบุคคล สอดคล้องกับปัญญา คลังมนตรี (2554 : 49) กล่าวว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นสิ่งที่เป็นประโยชน์ช่วยให้การจัดการเรียนการสอนของครูมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนดีขึ้น มีความสนใจและเจตคติที่ดีในการเรียนมากยิ่งขึ้น ช่วยแก้ไขข้อบกพร่องทางด้านการเรียนรู้ได้และยังส่งเสริมให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเองได้ปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ ด้วยตนเอง อีกทั้งยังเป็นแนวทางหนึ่งให้ครูผู้สอนนำรูปแบบต่างๆ ไปประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาให้นักเรียนที่มีทักษะกระบวนการทางด้านต่างๆ ที่ดียิ่งขึ้น สอดคล้องกับปฏิมา สิงห์ศร (2554 : 103) กล่าวว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ส่งเสริมให้นักเรียนได้ศึกษาค้นคว้าตามความสามารถของแต่ละบุคคล มีกิจกรรมที่หลากหลายซึ่งได้รับการเลือกสรรจากครูผู้สอนอย่างดีแล้วซึ่งกิจกรรมเหล่านั้นช่วยเพิ่มความสนใจ เพิ่มเจตคติที่ดีต่อวิชาภาษาไทย ทำให้นักเรียนมีความพึงพอใจในการเรียนและเกิดความคงทนในการเรียนภาษาไทยทำให้นักเรียนมีวินัยในตนเองมากขึ้น นอกจากนี้ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่สร้างขึ้นอย่างถูกต้องตามกระบวนการ จะช่วยให้ผู้เรียนเรียนด้วยตนเองได้ผลดี ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนในหัวข้อนั้นๆ ทำให้พฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนเพิ่มสูงขึ้น และช่วยแก้ปัญหาการสอนของครูได้ด้วย ที่สำคัญช่วยส่งผลให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น
ดังนั้นในฐานะครูผู้สอนรายวิชาภาษาไทย ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เพื่อเป็นการแก้ปัญหาด้านการอ่าน จึงมีความสนใจในการสอนอ่านแบบ SQ4R ซึ่งเป็นวิธีการสอนอ่านอย่างเป็นระบบ ผู้เรียนสามารถใช้ทักษะทางภาษาอย่างหลากหลายและเป็นการบูรณาการในกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย คือ สาระการอ่าน สาระการเขียน สาระการฟัง ดู พูด และสาระวรรณคดีและวรรณกรรม และนำการเขียนแผนผังความคิด เข้ามาร่วมด้วยเพื่อเป็นการทบทวนความรู้ ความเข้าใจจากเรื่องที่อ่าน โดยใช้บทเรียน สื่อ นวัตกรรมในชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น และนำผลการทดลองครั้งนี้มาใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาการเรียนการสอนเพื่อให้ผู้เรียนมีความสามารถในการอ่านให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น นักเรียนได้มีโอกาสในการพัฒนาตนเอง และช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เกิดทักษะในเรื่องการอ่านจับใจความสำคัญให้มีประสิทธิภาพ และส่งผลให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น ตลอดจนสามารถนำความรู้ที่ได้รับไปปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตเพื่อพัฒนาตนเอง สังคมและประเทศชาติต่อไป
4.วัตถุประสงค์
1.เพื่อพัฒนาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80
2.เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียนของนักเรียนที่เรียนด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
3.เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนต่อการเรียนด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
5. เป้าหมาย
นักเรียนที่เรียนด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
5.ขั้นตอนการพัฒนานวัตกรรม
แผนภูมิการจัดทำนวัตกรรม
6.ผลการดำเนินการ
1. ผลที่เกิดตามวัตถุประสงค์
1. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 มีประสิทธิภาพ (E1/E2) เท่ากับ 83.48/81.26
2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนโดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
3. นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนโดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยภาพรวมอยู่ในระดับพึงพอใจมากที่สุด ( = 4.67)
2. ผลจาการใช้นวัตกรรม
1. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 มีประสิทธิภาพ (E1/E2) เท่ากับ 86.69/84.48 หมายความว่า นักเรียนได้คะแนนเฉลี่ยจากการทำบัตรกิจกรรม แบบทดสอบบัตรกิจกรรมและแบบทดสอบหลังเรียนทั้ง 8 ชุดคิดเป็นร้อยละ 86.69 และได้คะแนนเฉลี่ยจากแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน คิดเป็นร้อยละ 84.48 แสดงว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 มีประสิทธิภาพสูงกว่าเกณฑ์ที่ตั้งไว้คือ 80/80 เป็นไปตามความมุ่งหมายของการวิจัยทั้งนี้เพราะครูผู้สอนได้สร้างชุดกิจกรรมการเรียนรู้ตามขั้นตอนและกระบวนการอย่างเป็นระบบ โดยศึกษาสภาพปัญหาการเรียนการสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษไทย สาระที่ 1 การอ่าน ปีการศึกษา 2563 ศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ศึกษาหลักสูตรสถานศึกษา วิเคราะห์เนื้อหา ตลอดจนศึกษาแนวคิด หลักการและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการสร้างชุดกิจกรรมการเรียนรู้ จัดทำชุดกิจกรรมการเรียนรู้ จำนวน 8 ชุด ให้มีความเหมาะสมกับเวลาและเหมาะสมกับวัยของผู้เรียน โดยเรียงลำดับเนื้อหาในการฝึกจากง่ายไปหายาก มีลักษณะที่หลากหลาย เพื่อให้ผู้เรียนได้มีโอกาสฝึกในสิ่งที่แตกต่างกันออกไป มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด สอดคล้องกับเนื้อหาและกิจกรรมการเรียนรู้ มีภาพประกอบที่สวยงามน่าสนใจ คำนึงถึงพื้นฐานความรู้เดิมของผู้เรียน โดยผ่านกระบวนการกลั่นกรอง ตรวจสอบและประเมินจากผู้เชี่ยวชาญทั้ง 5 ท่าน ผ่านการทดลอง (Try – Out) เพื่อหาประสิทธิภาพถึง 3 ครั้ง ไปสู่กระบวนการปรับปรุงแก้ไขให้สมบูรณ์ก่อนนำไปใช้จริง จึงมีความเหมาะสมที่จะเป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับนักเรียนเป็นอย่างดี เมื่อนักเรียนเรียนแล้วจึงมีพัฒนาการทางการเรียนที่ดีขึ้น
2. นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้สูงกว่าก่อนใช้ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทั้งนี้เนื่องจากชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เป็นวิธีการเรียนรู้ที่มีกระบวนการเป็นระบบ ชัดเจน มีเป้าหมายในการอ่าน อ่านได้รวดเร็วตรงประเด็น จดจำบทอ่านได้แม่นยำและคาดเดาคำตอบได้แต่ละขั้นตอนในการจัดกิจกรรมมีการสำรวจ ตั้งคำถาม การอ่านอย่างละเอียด การจดบันทึก การทบทวนและแสดงความคิดเห็นจากบทอ่าน อีกทั้งผู้สอนยังเสริมด้วยแผนผังความคิด ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนแต่ละกลุ่มได้แสดงถึงความคิดรวบยอดที่แสดงออกมาในรูปของภาพรวมอย่างเป็นระบบ หมวดหมู่ ทำให้นักเรียนเห็นความสัมพันธ์และความเชื่อมโยงระหว่างความคิดหลักกับความคิดรอง แสดงออกออกถึงการวิเคราะห์จากเรื่องที่อ่าน ซึ่งแผนผังความคิดช่วยให้นักเรียนใช้สมองซีกซ้ายและซีกขวาอย่างสัมพันธ์กัน นอกจากการได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบแผนผังความคิด ซึ่งช่วยในเรื่องการจดจำและความเข้าใจแล้ว นักเรียนยังได้ฝึกทักษะการทำงานเป็นทีม อีกทั้งในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิดนี้ การเลือกสื่อที่ใช้เป็นบทอ่านก็มีส่วนสำคัญเป็นอย่างยิ่ง ผู้วิจัยได้คัดเลือกบทอ่านที่อยู่ในความสนใจและวัยของผู้เรียน ซึ่งทำให้ผู้เรียนเกิดความกระตือรือร้นและมีความสุขในการเรียนรู้จากบทอ่านที่ผู้วิจัยได้เตรียมให้อ่าน
3. นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนโดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โดยภาพรวมอยู่ในระดับ พึงพอใจมากที่สุด ( = 4.67) ทั้งนี้เนื่องมาจากชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่สร้างขึ้นได้ดำเนินการศึกษาเอกสาร วิเคราะห์หลักสูตร เนื้อหา เลือกเนื้อหาที่จะสร้าง พิจารณาวัตถุประสงค์ รูปแบบและวิธีการสร้าง แล้วนำไปให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบความถูกต้องทั้งในด้านภาษา เนื้อหา เวลาที่ใช้ในการปฏิบัติ ผ่านการทดลองใช้กับนักเรียน นักเรียนได้มีส่วนร่วมในการปฏิบัติกิจกรรมระหว่างเรียน มีความหลากหลายและปรับปรุงให้เหมาะกับวัยของผู้เรียน
8. ประโยชน์ที่ได้รับ
1. ได้รูปแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ที่มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 เพื่อนำไปจัดกิจกรรมการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
2. ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย และผู้ที่สนใจสามารถนำชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบ SQ4R ร่วมกับแผนผังความคิด สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ไปใช้ในการออกแบบและพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อพัฒนาให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทยเพิ่มขึ้น