บทคัดย่อ
กระบวนการแนะแนวเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยให้เด็กและเยาวชนได้รู้จักตนเอง รู้จักผู้อื่น รู้จักสิ่งแวดล้อมสามารถเลือกและตัดสินใจอย่างมีเหตุผลที่เหมาะสม ทั้งยังเป็นกระบวนการที่มุ่งสร้างเสริมผู้เรียนให้มีคุณภาพเหมาะสมตามความแตกต่างระหว่างบุคคลค้นพบและพัฒนาศักยภาพของตน
การศึกษาในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อสำรวจความต้องการการบริการแนะแนวของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปีที่ 2 ในโรงเรียนเทศบาลปลายบางวัดสิงห์ (แจ่มชื่นวิทยาคม) ปีการศึกษา 2563 ในบริการ 5 ด้าน คือ ด้านบริการรวบรวมข้อมูลนักเรียนเป็นรายบุคคล ด้านบริการสนเทศ ด้านบริการให้คำปรึกษา ด้านบริการ
จัดวางตัวบุคคล และด้านบริการติดตามและประเมินผล โดยการใช้แบบสำรวจและค่าสถิติพื้นฐานที่ใช้วิเคราะห์ ได้แก่ ค่าเฉลี่ย และค่าความเบี่ยงแบนมาตรฐาน
ผลการศึกษาพบว่า นักเรียนส่วนใหญ่มีความต้องการการบริการทั้ง 5 บริการของแนะแนวจากโรงเรียนอยู่ในระดับความต้องมากที่สุด และระดับความต้องการมาก โดยเรียงลำดับค่าเฉลี่ยจากมากไปน้อย คือ ด้านบริการสนเทศ ด้านบริการจัดวางตัวบุคคล ด้านบริการติดตามและประเมินผล ด้านบริการให้คำปรึกษา และด้านบริการรวบรวมข้อมูลนักเรียนเป็นรายบุคคล
คำนำ
การศึกษานับเป็นรากฐานที่สำคัญที่สุดประการหนึ่งสำหรับการสร้างสรรค์ความเจริญก้าวหน้า และการแก้ไขปัญหาในการพัฒนาประเทศด้านต่าง ๆ การที่ประเทศจะก้าวหน้าได้จำเป็นจะต้องมีทรัพยากรบุคคลที่มีความรู้ ความคิด และความสามารถจำนวนมาก ดังนั้นการศึกษาจึงเป็นกระบวนการในการเสริมสร้างบุคคลให้มีคุณลักษณะที่เหมาะสม โดยปัญหาที่พบมากที่สุดทางการศึกษา คือ จะมีวิธีการอย่างไรที่จะช่วยให้นักเรียน
ในระดับชั้นมัธยมศึกษาที่อยู่ในวัยของการพัฒนาการไปสู่วัยผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ
กระบวนการแนะแนวเป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยให้เด็กและเยาวชนได้รู้จักตนเอง รู้จักผู้อื่น รู้จักสิ่งแวดล้อม สามารถเลือกและตัดสินใจอย่างมีเหตุผลที่เหมาะสม โดยมุ่งสร้างเสริมผู้เรียนให้มีคุณภาพเหมาะสมตามความแตกต่างระหว่างบุคคลค้นพบและพัฒนาศักยภาพตนเอง รู้จักการเรียนรู้ คิด และตัดสินใจแก้ปัญหาต่างๆ วางแผนการศึกษาต่อและพัฒนาตนเองสู่โลกอาชีพ
การศึกษาในครั้งนี้จึงมุ่งเน้นที่การสำรวจความต้องการการบริการแนะแนวของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปีที่ 2 ของโรงเรียนเทศบาลปลายบางวัดสิงห์ (แจ่มชื่นวิทยาคม) ว่านักเรียนต้องการบริการต่าง ๆ ทั้ง 5 ด้าน คือ ด้านบริการรวบรวมข้อมูลนักเรียนเป็นรายบุคคล ด้านบริการสนเทศ ด้านบริการให้คำปรึกษาด้านบริการจัดวางตัวบุคคล และด้านบริการติดตามและประเมินผล เพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินงานแนะแนว
ในโรงเรียนเทศบาลปลายบางวัดสิงห์ (แจ่มชื่นวิทยาคม) ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
วิธีดำเนินการวิจัย
ในการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อสำรวจความต้องการการบริการแนะแนวของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปีที่ 2ในโรงเรียนเทศบาลปลายบางวัดสิงห์ (แจ่มชื่นวิทยาคม)
ประชากร ได้แก่ นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนเทศบาลปลายบางวัดสิงห์ (แจ่มชื่นวิทยาคม) ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2563 จำนวนนักเรียน 32 คน
เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นแบบสอบถามสำรวจความต้องการการบริการแนะแนวทั้ง 5 ด้าน ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 เป็นแบบสำรวจที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นเอง โดยสร้างแบบสำรวจทัศนะเกี่ยวกับบริการแนะแนวในลักษณะแบบสอบถามชนิดมาตราส่วนประเมินค่า (rating scale) ตามวิถีของ Likert แบบ 5 ระดับ คือ มากที่สุด มาก ปานกลาง น้อย และน้อยที่สุด
วิธีการสร้างเครื่องมือ
1. ศึกษาทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวกับการบริการแนะแนวทั้ง 5 บริการ เพื่อให้ได้รายละเอียดขอบเขตของเรื่องที่จะศึกษา
2. กำหนดขอบข่ายของงานแนะแนวที่จะสำรวจ โดยกำหนดบริการที่สำรวจ 5 บริการ ดังนี้
2.1 บริการรวบรวมข้อมูลนักเรียนเป็นรายบุคคล (individual inventory service)
2.2 บริการสนเทศ (information service)
2.3 บริการให้คำปรึกษา (counseling service)
2.4 บริการจัดวางตัวบุคคล (placement service)
2.5 บริการติดตามและประเมินผล (follow up service)
3. สร้างแบบสอบถาม เพื่อสำรวจความต้องการการบริการแนะแนว 5 บริการ โดยสร้างแบบสอบถามชนิดปลายปิด (close end) แบบมาตรประมาณค่า (Rating scale) การเก็บรวบรวมข้อมูล
การวิเคราะห์ข้อมูล
การวิเคราะห์ข้อมูลจากแบบสอบถาม โดยใช้โปรแกรม Excle โดยใช้ค่าสถิติพื้นฐาน ได้แก่ ค่าเฉลี่ย และค่าความเบี่ยงแบนมาตรฐาน และนำคำตอบของนักเรียนแต่ละคนมาให้ค่าน้ำหนักเป็นคะแนน
ผลการศึกษา
ผู้วิจัยได้นำแบบสอบถามสำรวจความต้องการการบริการแนะแนวทั้ง 5 บริการของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่ปรับปรุงตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญแล้วไปใช้เก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่าง
จากการประเมินความต้องการตามความคิดเห็นของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 พบว่า ส่วนใหญ่มีความต้องการอยู่ในระดับมากที่สุด โดยเรียงตามลำดับความต้องการของนักเรียนในเรื่องต่อไปนี้
1. จัดทัศนศึกษาตามสถาบันการศึกษา และแหล่งอาชีพต่าง ๆ
2. เชิญวิทยากร หรือผู้ประสบความสำเร็จในอาชีพต่าง ๆ มาให้ความรู้กับนักเรียน
3. จัดบริการปฐมนิเทศนักเรียนใหม่ เพื่อให้สามารถปรับตัวอยู่ในสิ่งแวดล้อมใหม่ได้ เช่น หลักสูตรที่เรียน การเลือกวิชาที่เรียน การปรับตัวกับครู และเพื่อน
4. จัดให้นักเรียนได้เลือกสาขาวิชาที่จะศึกษาต่อที่เหมาะสม
5. ติดตามผลของนักเรียนที่สำเร็จการศึกษา
6. ติดตามศิษย์เก่าที่จบไปแล้วให้มาแนะนำเกี่ยวกับวิธีการเรียนให้ประสบความสำเร็จ ในการเรียน และการประกอบอาชีพ
7. สำรวจความต้องการด้านการเรียน /ทุนการศึกษา
8. สำรวจความต้องการของนักเรียนด้านต่าง ๆ เช่น การเรียนซ่อมเสริม
จัดเวลาให้นักเรียนเพื่อขอคำปรึกษา
สรุปผลการศึกษา
การวิจัยเพื่อสำรวจความต้องการการบริการแนะแนวทั้ง 5 บริการของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2ของโรงเรียนเทศบาลปลายบางวัดสิงห์ (แจ่มชื่นวิทยาคม) ผู้วิจัยได้ดำเนินการวิจัยอย่างเป็นระบบและเป็นขั้นตอน โดยอาศัยแนวคิดนักจิตวิทยาหลายท่านทำให้กระบวนการในการวิจัยดังกล่าวดำเนินไปอย่างเป็นระบบและการดำเนินการในแต่ละขั้นตอนมีประเด็นสำคัญ คือ
จากผลการศึกษาพบว่านักเรียนส่วนใหญ่มีความต้องการการบริการทั้ง 5 ด้านของแนะแนวจากโรงเรียนอยู่ในระดับความต้องมากที่สุด และระดับความต้องการมาก โดยเรียงลำดับค่าเฉลี่ยจากมากไปน้อย คือ ด้านบริการสนเทศ ด้านบริการจัดวางตัวบุคคล ด้านบริการติดตามและประเมินผล ด้านบริการให้คำปรึกษา และด้านบริการรวบรวมข้อมูลนักเรียนเป็นรายบุคคล ซึ่งจากข้อมูลดังกล่าวสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานแนะแนวในโรงเรียนเทศบาลปลายบางวัดสิงห์ (แจ่มชื่นวิทยาคม) ให้มีประสิทธิภาพและตอบสนองความต้องการของนักเรียนมากยิ่งขึ้น