ชื่อผลงาน การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้
กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร)
เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงาน
ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
ผู้วิจัย นายสมพร ณ พัทลุง ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการพิเศษ
โรงเรียนเทศบาล ๑ (แตงอ่อนเผดิมวิทยา) เทศบาลนครสุราษฎร์ธานี
ปีการศึกษา 2560
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาข้อมูลพื้นฐานสำหรับการพัฒนารูปแบบ การจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 2) สร้างและพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 3) ทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 4) ประเมินและปรับปรุงรูปแบบการจัด การเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัว ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 3 ซึ่งมีขั้นตอนการวิจัย คือ ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาข้อมูลพื้นฐานสำหรับการพัฒนารูปแบบ การจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 แหล่งข้อมูลคือ เอกสาร ตำรา งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนเทศบาล ๑ (แตงอ่อนเผดิมวิทยา) ที่กำลังศึกษาอยู่ในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2559 จำนวน 30 คน ครูผู้สอนรายวิชางานเกษตร กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี สังกัดเทศบาลนครสุราษฎร์ธานี ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2559 จำนวน 10 คน ขั้นตอนที่ 2 เพื่อสร้างและพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 แหล่งข้อมูล คือ ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 5 ท่าน และนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนเทศบาล ๑ (แตงอ่อนเผดิมวิทยา) ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2559 ที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่าง ขั้นตอนที่ 3 และ ขั้นที่ 4 การทดลองใช้และประเมินรูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 แหล่งข้อมูล คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3/1 โรงเรียนเทศบาล ๑ (แตงอ่อนเผดิมวิทยา) สังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครสุราษฎร์ธานี ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 จำนวน 1 ห้องเรียน นักเรียนจำนวน 29 คน ซึ่งได้มาโดยวิธีการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ 1) เอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระ การเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เนื้อหาประกอบด้วย การจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน การปลูกพืชผักสวนครัว และเกษตรทฤษฎีใหม่กับเศรษฐกิจพอเพียง 2) คู่มือการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการเรียนการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 3) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี เรื่อง การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 3 ชนิด 4 ตัวเลือก จำนวน 40 ข้อ และ 4) แบบประเมินความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อ การเรียนโดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการเรียนการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า (rating scale) 5 ระดับ จำนวน 20 ข้อ สถิติที่ใช้คือ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและการทดสอบสมมติฐานโดยใช้ Dependent Samples t-test ผลการวิจัยพบว่า
1. การศึกษาข้อมูลพื้นฐานสำหรับการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 พบว่า สภาพที่ความคาดหวัง คือ การจัดการเรียนรู้ให้ผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายโดยเฉพาะผู้สอนต้องมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องศักยภาพการเรียนรู้ของผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้และมีความสำคัญที่สุดผู้สอนต้องจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการทั้งด้านความรู้ คุณธรรม ให้สอดคล้องกับความสนใจและความถนัดของผู้เรียน โดยการมุ่งหวังให้นักเรียนได้มีการเรียนรู้แบบบูรณาการและพัฒนาด้านความรู้ ทักษะและเจตคติ เพื่อเป็นนักเรียนที่ดีและมีคุณภาพตามกรอบมโนทัศน์ของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 สภาพปัจจุบัน คือ การจัดการศึกษายังไม่บรรลุเป้าหมายตามสภาพ ที่คาดหวัง การจัดการเรียนรู้ยังยึดครูเป็นศูนย์กลาง (teacher center) มุ่งสอนแต่เนื้อหาวิชาเป็นหลัก ใช้เทคนิควิธีสอนที่ไม่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ฝึกทักษะกระบวนการคิด การค้นคว้าหาความรู้ การแก้ปัญหา และการนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในสถานการณ์จริง ส่วนใหญ่ใช้การบรรยาย เน้นความรู้ความจำไม่ส่งเสริมให้เกิดทักษะในการบูรณาการความรู้จากศาสตร์สาขาต่าง ๆ มาใช้อย่างเหมาะสม และ การจัดกิจกรรมรู้ในห้องเรียนกับสภาพการณ์จริงมีความแตกต่างกัน เป็นเหตุให้ผู้เรียนขาดทักษะ การแก้ปัญหาและทักษะในการเรียนรู้และการสร้างความรู้ยังไม่สามารถปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2. การสร้างและพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระ การเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 พบว่ามีองค์ประกอบดังนี้ หลักการ วัตถุประสงค์ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ สาระความรู้ สิ่งที่ส่งเสริมการเรียนรู้ ระบบสังคม หลักการตอบสนอง ระบบสนับสนุนและเงื่อนไขการนำไปใช้ รูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้นมีกระบวนการเรียนการสอน 5 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นนำเข้าสู่บทเรียนและแจ้งจุดประสงค์การเรียน 2) ขั้นกิจกรรมการเรียนการสอน 3) ขั้นสรุป 4) ขั้นวัดและประเมินผล และ 5) ขั้นสร้างความประทับใจ
3. การทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 พบว่า
3.1 รูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีค่าประสิทธิภาพ (E1/E2) ของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ เท่ากับ 90.45/89.24 เมื่อเทียบกับเกณฑ์ 80/80 ปรากฏว่ามีประสิทธิภาพสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดไว้
3.2 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่เรียนด้วยรูปแบบ การจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ .01
4. การประเมินและปรับปรุงรูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอน โดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 พบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด โดยนักเรียนพึงพอใจต่อการสอนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยเอกสารประกอบการสอนโดยใช้กิจกรรมโครงงาน ชุด การปลูกผักสวนครัวตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานเกษตร) เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการทำงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 อยู่ในระดับ มากที่สุด