ชื่อเรื่อง รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา
สพป.ลำปาง เขต 2
ชื่อผู้วิจัย นางหทัยทิพย์ แก้วแสนตอ
ปี พ.ศ. ที่ทำวิจัย 2560 -2561
บทคัดย่อ
การวิจัยเรื่องรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา
สพป.ลำปาง เขต 2 ครั้งนี้มีวัตถุประสงค์การวิจัย เพื่อศึกษาองค์ประกอบ และแนวทางการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อสร้างและตรวจสอบรูปแบบการบริหารสถานศึกษา แบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 เพื่อใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 และเพื่อประเมินรูปแบบการบริหารบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2
ผู้วิจัยใช้ข้อมูลจาก 1) การศึกษาเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการบริหารสถานศึกษา
และการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน การศึกษาการบริหารสถานศึกษาและ แนวทางการดำเนินงานของโรงเรียนขนาดเล็กที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ( Best Practices)ผู้วิจัยใช้เทคนิคแบบสัมภาษณ์เชิงลึกจำนวน 2 โรงเรียนโดยการสัมภาษณ์ผู้อำนวยการโรงเรียนการศึกษาแนวทาง การบริหารแบบมีส่วนร่วมของชุมชนในสถานศึกษาสังกัด สพป.เป็นการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิถึงแนวปฏิบัติหรือวิธีปฏิบัติในการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชนและการศึกษาศึกษาสภาพ ปัญหาและความต้องการการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชนโรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 เพื่อนำมาเป็นกรอบในการร่างรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชนโรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต2
2) การสร้างและตรวจสอบรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปางเขต 2 ผู้วิจัยได้นำข้อมูลจากการศึกษาในขั้นตอนที่ 1 มาประชุม เชิงปฏิบัติการ(Work Shop)กับคณะครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครองนักเรียน ของโรงเรียนบ้านสามขาเพื่อดำเนินการร่างรูปแบบซึ่งมีองค์ประกอบ 6 องค์ประกอบได้แก่ 1) หลักการของรูปแบบ 2)วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3)ระบบและกลไกของรูปแบบ 4)วิธีการดำเนินงานของรูปแบบ 5)แนวทางการประเมินรูปแบบและ 6)เงื่อนไขของรูปแบบ
3)การใช้รูปแบบและคู่มือการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 ผู้วิจัยนำรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชนโรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 ไปใช้ในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 ที่โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 และนำมาปรับปรุงแก้ไข และนำมาใช้ในปีการศึกษา 2561
4)การประเมินผลการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชนโรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2เป็นการประเมินประสิทธิผลของการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชนและประเมินความพึงพอใจชองผู้มีส่วนเกี่ยวข้องต่อการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2
ผลการวิจัย พบว่า
1.ผลการศึกษาการบริหารแบบมีส่วนร่วม พบว่า กระบวนการมีส่วนร่วม
ประกอบด้วย 1) ร่วมคิด 2)ร่วมวางแผน 3) ร่วมตัดสินใจ 4) ร่วมปฏิบัติ 5) ร่วมติดตามประเมินผลและ 6)ร่วมรับผลประโยชน์ หลักการบริหารแบบมีส่วนร่วม ประกอบด้วย 1)หลักประชาธิปไตย 2) หลักการกระจายอำนาจ 3)หลักการทำงานเป็นทีม 4) หลักการสื่อสาร 5) หลักความรับผิดชอบ 6) หลักความโปร่งใส7) หลักการระดมทรัพยากร บุคคลที่มีส่วนร่วม ประกอบด้วย 1) ผู้บริหาร 2) ครูและบุคลากร 3) คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 4) ผู้ปกครอง ชุมชน ภาคีเครือข่าย 5) นักเรียน ภาระงานที่มีส่วนร่วม ประกอบด้วย 1) งานบริหารวิชาการ 2) งานบริหารบุคคล 3) งานบริหารงบประมาณ 4) งานบริหารทั่วไป กระบวนการบริหาร ประกอบด้วย 1) การวางแผน (Planning) 2) การจัดองค์กร (Organizing) 3) การปฏิบัติตามแผน (Implementing) 4) การควบคุมและติดตาม(Controlling) 5) การปรับปรุงแก้ไขและพัฒนา(Act)
2.รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา
สพป.ลำปาง เขต 2 ประกอบด้วย 6 ส่วน ดังนี้ 1) หลักการ 2) วัตถุประสงค์ 3)องค์ประกอบของรูปแบบ 4) วิธีดำเนินการของรูปแบบ 5 แนวทางการประเมินของรูปแบบ 6) เงื่อนไขความสำเร็จ
3.ผลการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 พบว่า การดำเนินการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 หลังการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต2 ปีการศึกษา 2560 ด้านกระบวนการมีส่วนร่วมและกระบวนการบริหารในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ยX- = 4.57 S.D.= 0.54 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือมีการบริหารโดยเคารพระเบียบ กฎหมาย อยู่ในระดับมากที่สุด ค่าเฉลี่ย x- = 4.77 S.D.= 0.51 รองลงมาคือสถานศึกษามีการสื่อสารอย่างตรงไปตรงมา และการระดมทรัพยากรเพื่อให้มีการใช้ทรัพยากรที่มีร่วมกันอย่างคุ้มค่าและเหมาะสม อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากัน คือ มีค่าเฉลี่ย X- = 4.74 S.D.= 0.44 ด้านภารกิจการบริหารสถานศึกษา ในภาพรวม อยู่ในระดับ มาก มีค่าเฉลี่ย X- = 4.47 S.D.= 0.59 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ ให้การสนับสนุนทุนการศึกษาหรือช่วยจัดหาทุนการศึกษาสำหรับนักเรียนและ โรงเรียนจัดการเรียนรู้โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการพัฒนาการเรียนรู้ อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากันคือ X- = 4.73 S.D.= 0.50 รองลงมาคือ ใช้แหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นเพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน และการจัดการเรียนรู้ โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ และการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายค่าเฉลี่ยเท่ากันคือX- = 4.72 S.D.= 0.65 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุดคือการจัดทำนโยบายและแผนพัฒนาการจัดการศึกษา อยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ยX- = 4.31 S.D.= 0.61
ปีการศึกษา 2561 พบว่า การดำเนินการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 หลังการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต2 ปีการศึกษา 2561ด้านกระบวนการมีส่วนร่วมและกระบวนการบริหาร ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย X- = 4.66 S.D.= 0.52 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือมีการบริหารโดยเคารพระเบียบ กฎหมาย อยู่ในระดับมากที่สุด ค่าเฉลี่ย = 4.81 S.D.= 0.39 และการระดมทรัพยากรเพื่อให้มีการใช้ทรัพยากรที่มีร่วมกันอย่างคุ้มค่าและเหมาะสม อยู่ในระดับมากที่สุด ค่าเฉลี่ย X- = 4.81 S.D.= 0.39 เท่ากัน รองลงมาคือบริหารโดยยึดประโยชน์ของส่วนรวมเป็นสำคัญอยู่ในระดับมากที่สุดมีค่าเฉลี่ย X- = 4.77 S.D.= 0.58 และ มีการเคารพในสิทธิและเสรีภาพของทุกคนอยู่ในระดับมากที่สุดมีค่าเฉลี่ย X- = 4.77 S.D.= 0.42 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุดคือ การจัดทำคู่มือการปฏิบัติงาน อยู่ในระดับ มาก มีค่าเฉลี่ย = 4.48 S.D.= 0.53 และ การประชุมชี้แจงคณะทำงาน อยู่ในระดับ มาก มีค่าเฉลี่ย X- = 4.48 S.D.= 0.62 ด้านภารกิจการบริหารสถานศึกษา ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด มีค่าเฉลี่ย X- = 4.55 S.D.= 0.66 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดคือ การจัดการเรียนรู้ โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ และการมีส่วนร่วมของทุกฝ่าย อยู่ในระดับ มากที่สุด มีค่าเฉลี่ย X- = 4.78 S.D.= 0.42 และโรงเรียนจัดการเรียนรู้โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการพัฒนาการเรียนรู้ อยู่ในระดับ มากที่สุด มีค่าเฉลี่ย X- = 4.78 S.D.= 0.42 รองลงมาคือ ใช้แหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นเพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียนอยู่ในระดับมากที่สุดมีค่าเฉลี่ย X-= 4.77 S.D.= 0.45 ด้านที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุดคือออกกฎระเบียบข้อบังคับประกาศและแนวทางการปฏิบัติเกี่ยวกับการบริหารการเงินและการหารายได้ของสถานศึกษา อยู่ในระดับมากมีค่าเฉลี่ย X-= 4.41 S.D.= 0.60
4. การประเมินผลการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2
4.1) ประสิทธิผลของการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน
1.การบรรลุเป้าหมายของสถานศึกษา
ปีการศึกษา 2560 การประเมินด้านผู้เรียนมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามอัตลักษณ์ของสถานศึกษา คือ ผู้เรียนได้เรียนรู้กิจกรรมโครงงานร่วมกับชุมชน มีผลการประเมินในระดับ ดีเยี่ยม
2.การประเมินผลความพึงพอใจต่อการใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนบ้านสามขา สพป.ลำปาง เขต 2 ปีการศึกษา 2560 ในภาพรวม อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย x- = 4.52 SD = 0.70 เมื่อพิจารณาตาม รายการประเมิน พบว่า รายการประเมินที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือความชัดเจนของตัวบุคคลที่กำหนดให้เข้าไปมีส่วนร่วม ในการบริหารสถานศึกษา มีค่าเฉลี่ย x- = 4.57 SD = 0.70
ปีการศึกษา 2561 ในภาพรวม อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย x- = 4.58 SD = 0.62เมื่อพิจารณาตาม รายการประเมิน พบว่า รายการประเมินที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือวัตถุประสงค์ของรูปแบบมีความครอบคลุมภาระงานบริหารสถานศึกษา มีค่าเฉลี่ย x- = 4.61 SD = 0.60 และความชัดเจนของวิธีการเข้าไปมีส่วนร่วมในการบริหารสถานศึกษามีค่าเฉลี่ย x- = 4.61 SD = 0.67
ผลการประเมินผู้เรียนอ่านออกเขียนได้ มีผลการประเมินในระดับดีมาก
การประเมินด้านผู้เรียนมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามอัตลักษณ์ของสถานศึกษา คือ ผู้เรียนได้เรียนรู้กิจกรรมโครงงานร่วมกับชุมชน มีผลการประเมินในระดับ ดีเยี่ยม
ปีการศึกษา 2561 ผลการประเมินผู้เรียนอ่านออกเขียนได้ มีผลการประเมินในระดับดีมาก