ชื่อเรื่อง : การพัฒนารูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช
ผู้วิจัย : นายสุภาพ เต็มรัตน์
ปีที่วิจัย : 2562
คำสำคัญ : การพัฒนารูปแบบ, คุณลักษณะอันพึงประสงค์, ความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์, โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช
บทสรุปสำหรับผู้บริหาร
การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อพัฒนารูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิม พระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช มีวัตถุประสงค์เฉพาะ 1) เพื่อศึกษาตัวชี้วัดและวิเคราะห์ จำแนกองค์ประกอบคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน 2) เพื่อศึกษาสภาพปัจจุบันคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช 3) เพื่อพัฒนารูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช 4) เพื่อประเมินความเหมาะสม และความเป็นไปได้ ของรูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช 5) เพื่อทดลองนำรูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทย ของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช ไปใช้ปฏิบัติตามสภาพจริง 6) เพื่อศึกษาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนหลังการใช้รูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช โดยให้นักเรียนประเมินตนเอง
ขั้นตอนการวิจัยประกอบด้วย 6 ขั้นตอนสำคัญ ได้แก่ 1) การศึกษาตัวชี้วัดและวิเคราะห์ จำแนกองค์ประกอบคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน จากเอกสาร แนวคิด ทฤษฎี และสอบถามผู้ทรงคุณวุฒิ กลุ่มตัวอย่าง เป็นกลุ่มตัวอย่างเจาะจง ได้แก่ ผู้อำนวยการสถานศึกษาหรือผู้มีประสบการณ์ในการบริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 12 จำนวน 9 คน 2) การศึกษาสภาพปัจจุบันคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช จำนวน 293 คน ใช้การสุ่มแบบแบ่งชั้น 3) การพัฒนารูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช 4) การประเมินความเหมาะสม และความเป็นไปได้ ของรูปแบบ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ทรงคุณวุฒิ เป็นนักวิชาการในสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ ผู้บริหารโรงเรียน ศึกษานิเทศก์ ครูที่มีประสบการณ์ในงานกิจการนักเรียน โดยจะเลือกผู้ทรงคุณวุฒิแบบเจาะจง จำนวน 18 คน 5) การทดลองนำรูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านการรักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ของนักเรียน ไปปฏิบัติจริง 6) ศึกษาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนหลังการใช้รูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช กลุ่มตัวอย่าง ใช้กลุ่มตัวอย่างเดิมจากการศึกษาสภาพปัจจุบัน
ผลการวิจัย พบว่า
1. ผลการศึกษาตัวชี้วัดและวิเคราะห์จำแนกองค์ประกอบตัวชี้วัดคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน ได้แก่ 1) ศึกษาตัวชี้วัดคุณลักษณะอันพึงประสงค์เพื่อส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน สรุปได้ 58 ตัวชี้วัด 2) จำแนกตัวชี้วัดตามองค์ประกอบคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน ตามองค์ประกอบคุณลักษณะอันพึงประสงค์ 4 องค์ประกอบ ได้แก่ องค์ประกอบที่ 1 การเป็นพลเมืองที่ดีของชาติและธำรงไว้ซึ่งความเป็นไทย มี 20 ตัวชี้วัด องค์ประกอบที่ 2 การศรัทธา ยึดมั่น และปฏิบัติตนตามหลักศาสนา มี 11 ตัวชี้วัด องค์ประกอบที่ 3 การเคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย์และปฏิบัติตนตามพระราโชวาทสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มี 17 ตัวชี้วัด และองค์ประกอบที่ 4 ความภาคภูมิใจในขนบธรรมเนียมประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมไทย มี 10 ตัวชี้วัด
2. ผลการศึกษาสภาพปัจจุบันคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช โดยภาพรวมพบว่า นักเรียนมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ อยู่ในระดับดี
3. ผลการพัฒนารูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช มี 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 กำหนดตัวชี้วัดคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านการรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช ขั้นตอนที่ 2 ยกร่างรูปแบบและประเมินความเหมาะสม และความเป็นไปได้ ของรูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน ด้วยการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ใน 3 มิติ ได้แก่ 1) จัดสิ่งเร้าให้เกิดการรับรู้ มีทัศนคติที่ดี (receiving) 2) จัดกิจกรรมและประสบการณ์ให้เห็นคุณค่า (valuing) และ 3) พัฒนาเป็นกิจนิสัย (characterization) ขั้นตอนที่ 3 ทดลองนำรูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน ไปใช้ปฏิบัติตามสภาพจริง ขั้นตอนที่ 4 ศึกษาคุณลักษณะอันพึงประสงค์หลังการใช้รูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน โดยศึกษาหลังการใช้รูปแบบ
4. การประเมินความเหมาะสม และความเป็นไปได้ ของรูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน โดยการประเมินของผู้ทรงคุณวุฒิ ด้านมิติ และตัวแบบการประเมิน พบว่า ในทุกรายการตัวแบบการประเมินมีค่ามิติความเหมาะสม อยู่ในระดับมาก และมิติความเป็นไปได้อยู่ในระดับมาก
5. ศึกษาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนหลังการใช้รูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช พบว่า โดยภาพรวม นักเรียนมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์หลังการใช้รูปแบบอยู่ในระดับดีเยี่ยม และผลการเปรียบเทียบคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนระหว่างก่อนและหลังการใช้รูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทย พบว่า นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยคุณลักษณะอันพึงประสงค์หลังการใช้รูปแบบ สูงกว่าคะแนนเฉลี่ยก่อนการใช้รูปแบบ แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทั้งโดยภาพรวมและรายองค์ประกอบ
ข้อเสนอแนะ
ข้อเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใช้
1. ผลการวิจัยที่ค้นพบในการพัฒนารูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ นครศรีธรรมราช มีความเหมาะสม เป็นประโยชน์และเป็นองค์ความรู้ที่ผู้บริหาร ครู ในสถานศึกษา จะใช้เป็นคู่มือเพื่อประยุกต์ใช้ในกระบวนการลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนต่อไป
2. สถานศึกษาสามารถนำผลการวิจัยนี้ไปเป็นข้อมูลเพื่อประกอบการพิจารณา เพื่อสนับสนุนโครงการ/กิจกรรมการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ในด้านต่าง ๆ
3. สถานศึกษาควรส่งเสริมให้นักเรียนได้เรียนรู้ทั้งภาคทฤษฎี ภาคปฏิบัติ การปฏิบัติในสถานที่จริง อย่างสมดุลและต่อเนื่อง
4. สถานศึกษาควรมีการกำหนดเป็นนโยบายเกี่ยวกับ การปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์และรักความเป็นไทยของนักเรียน และกำหนดคุณลักษณะของนักเรียนให้ครอบคลุม 4 องค์ประกอบ ได้แก่ ได้แก่ คุณลักษณะด้านการเป็นพลเมืองที่ดีของชาติและธำรงไว้ซึ่งความเป็นไทย คุณลักษณะด้านการศรัทธา ยึดมั่น และปฏิบัติตนตามหลักศาสนา คุณลักษณะด้านการเคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย์และปฏิบัติตนตามพระราโชวาทสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และคุณลักษณะด้านความภาคภูมิใจในขนบธรรมเนียมประเพณีศิลปะ วัฒนธรรมไทย
ข้อเสนอแนะในการทำวิจัยต่อไป
1. ในการวิจัยครั้งนี้เป็นการพัฒนารูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียนโรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ ซึ่งผลการวิจัยทำให้ได้รูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่เป็นประโยชน์ และสามารถนำรูปแบบไปใช้ได้ จึงควรนำรูปแบบและกรอบแนวคิดการวิจัยนี้ไปเป็นแนวทางในการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอื่น ๆ ซึ่งกิจกรรมการปลูกฝังต้องปรับเปลี่ยนให้เข้ากับตัวแปร ตัวชี้วัดที่จะทำการปลูกฝัง
2. ควรทำการศึกษาความพึงพอใจของครูและนักเรียนต่อรูปแบบการปลูกฝังคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน
3. ควรทำการศึกษา เปรียบเทียบคุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่ส่งเสริมความมั่นคงของสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรักความเป็นไทยของนักเรียน ระหว่างสถานศึกษาต่าง ๆ
4. เนื่องจากการพัฒนาแบบประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ในครั้งนี้ เน้นการประเมินโดยนักเรียนประเมินตนเอง การวิจัยครั้งต่อไปอาจเพิ่มการสร้างแบบประเมินในมิติของการประเมินโดยเพื่อน หรือประเมินโดยครู ผู้ปกครอง และศึกษาความสัมพันธ์ ความสอดคล้องในแหล่งข้อมูลที่หลากหลาย เพื่อได้องค์ความรู้ที่หลากหลายมากยิ่งขึ้น