ครูบ้านนอก

วิทยากร

นายบุญตา ใฮงาม

โรงเรียนบ้านเทพประทับ

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาหนองคาย เขต ๑

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน

๑. ความสำคัญของผลงานที่นำเสนอ

การลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ เป็นกรอบวิสัยทัศน์ ด้านการศึกษา เพื่อเตรียมนักเรียนให้พร้อม เข้าสู่การเรียนรู้ ในศตวรรษที่ ๒๑ ของไทยนั้นสอดคล้องกับของหลายประเทศที่เป็นผู้นำด้านการศึกษา ของโลกที่เห็นพ้องกัน กับแนวคิดสำคัญในศตวรรษที่ ๒๑ เรื่องของจิตสำนึกต่อโลก ความรู้พื้นฐาน การประกอบสัมมาอาชีพ ความรู้พื้นฐานด้านพลเมือง สุขภาพ และสิ่งแวดล้อม และทักษะที่จำเป็น ในศตวรรษที่ ๒๑ อันได้แก่ ทักษะการเรียนรู้และนวัตกรรม ทักษะด้านสารสนเทศ สื่อและเทคโนโลยี ทักษะการทำงาน ทักษะชีวิต ที่ใช้ได้จริง (กับครอบครัว โรงเรียน ชุมชน รัฐ และประเทศชาติ) โลกกำลังเปลี่ยนแปลง คนที่มีความรู้และทักษะในการรับมือกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง และสามารถปรับตัวเองให้เข้ากับ สถานการณ์ใหม่ๆ ได้เท่านั้นที่จะประสบความสำเร็จ ทักษะแห่งศตวรรษ ที่ ๒๑ จะช่วยให้นักเรียนสามารถ เรียนรู้ และปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา

นอกจากนี้หลักการเรียนรู้ตามทฤษฎีของไทเลอร์ (Tylor) กล่าวว่า ความต่อเนื่อง (continuity) หมายถึง ในวิชาทักษะต้องเปิดโอกาสให้มีการฝึกทักษะในกิจกรรมและประสบการณ์บ่อยๆ และต่อเนื่องกัน การจัดช่วงลำดับ (sequence) หมายถึง การจัดสิ่งที่มีความง่าย ไปสู่สิ่งที่มีความยาก ดังนั้น การจัดกิจกรรมและประสบการณ์ ให้มีการเรียงลำดับก่อนหลัง เพื่อให้ได้เรียนเนื้อหาที่ลึกซึ่งยิ่งขึ้น บูรณาการ (integration) หมายถึง การจัดประสบการณ์จึงควรเป็นในลักษณะที่ช่วยให้ผู้เรียนได้เพิ่มพูนความคิดเห็นและได้แสดงพฤติกรรมที่สอดคล้องกัน เนื้อหาที่เรียนเป็นการเพิ่มความสามารถทั้งหมดของผู้เรียนที่จะได้ใช้ประสบการณ์ได้ในสถานการณ์ต่างๆ กัน ประสบการณ์เรียนรู้จึงเป็นแบบแผนของปฏิสัมพันธ์ (interaction) ระหว่างผู้เรียนกับสถานการณ์แวดล้อม รูปแบบการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติของเดวิส์ (Davie’s Instrutional Model for Psychomotor Domain) (ทิศนา แขมณี. 2545 : 244-245; อ้างอิงจาก เดวีส์, 1971 : 50-56) ได้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาทักษะปฏิบัติไว้ว่า ทักษะส่วนใหญ่จะประกอบไปด้วยทักษะย่อยๆ จำนวนมาก การฝึกให้ผู้เรียนสามารถทำทักษะย่อยๆ เหล่านั้นได้ก่อนแล้วค่อยเชื่อมโยงต่อกันไปเป็นทักษะใหญ่ จะช่วยให้ผู้เรียนประสบผลสำเร็จได้ดีและรวดเร็วขึ้น

จากเหตุผลข้างต้น ข้าพเจ้าจึงได้พัฒนากระบวนการจัดกิจกรรม “ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้” โดยใช้กระบวนการ PDCA เพื่อพัฒนานักเรียนด้านทักษะการทำงานผ่านกิจกรรมไม้กวาดตาด จนเกิดเป็นทักษะ ที่ถาวรของนักเรียน

๒. จุดประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินงาน

๒.๑ เพื่อให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมการทำไม้กวาดตาดด้วยตนเอง

๒.๒ เพื่อให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจถึงหลักการทำไม้กวาดตาด

๒.๓ เพื่อให้นักเรียนรู้และตระหนักถึงการนำสิ่งของที่มีในชุมชนมาใช้ให้เกิดประโยชน์

๒.๔ เพื่อให้นักเรียนเชื่อมโยงองค์ความรู้ในการทำกิจกรรมเข้ากับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

๓. วิธีการดำเนินงาน

ชั่วโมงที่ ๑

๑. ครูและนักเรียนสนทนาเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นในบ้านเทพประทับมีอะไรบ้าง

๒. ครูและนักเรียนช่วยกันเสนอกิจกรรมทีมีในท้องถิ่นของตนเอง เพื่อจะศึกษาและลงมือปฏิบัติ

๓. นักเรียนเสนอแนะให้จัดกิจกรรมการทำไม้กวาดตาด ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๓ คน

แล้วให้ผู้เรียนเตรียมอุปกรณ์ที่จะทำไม้กวาดตาดในชั่วโมงต่อไป

๓.๑ ทางมะพร้าวซึ่งเหลาแล้ว

๓.๒ ไม้ไผ่ สำหรับทำด้ามไม้กวาดชนิดด้ามยาว

๓.๓ ขวดน้ำอัดลมขวดเล็ก

๓.๔ ตะปู ๑ นิ้ว

๓.๕ ค้อนตีตะปู

๓.๖ เหล็กเจาะรู

ชั่วโมงที่ ๒ - ๔

๔. ให้นักเรียนเตรียมอุปกรณ์ ตามกลุ่ม แล้วครูสาธิตการทำไม้กวาดตาดแล้วให้นักเรียนฝึกปฏิบัติตาม ดังนี้

อุปกรณ์

๔.๑ ทางมะพร้าวซึ่งเหลาแล้ว จำนวน ๑๒๐ - ๒๐๐ เส้น

๔.๒ ไม้ไผ่สำหรับทำด้ามไม้กวาดชนิดด้ามยาว

๔.๓ ขวดน้ำอัดลมขวดเล็ก

๔.๔ ตะปู ๑ นิ้ว

๔.๕ ค้อนตีตะปู

๔.๖ เหล็กเจาะรู

ขั้นตอนในการทำไม้กวาดตาด

๑. เตรียมอุปกรณ์ทำไม้กวาดดังนี้

๑.๑ ทางมะพร้าวซึ่งเหลาเรียบร้อยแล้ว จำนวน ๑๒๐ – ๒๐๐ เส้น

๑.๒ ไม้ไผ่ สำหรับทำด้ามไม้กวาดชนิดด้ามยาว ความยาวตามความต้องการ

๑.๓ ขวดน้ำอัดลม (ขนาดเล็ก) เจาะรูรอบขวด เป็นแถวสลับฟันปลา จำนวนรูตาม

ความต้องการ

๑.๔ ตะปู ๑ นิ้ว

๑.๕ ค้อนตีตะปู

๒. เมื่อเตรียมอุปกรณ์ครบแล้ว การขึ้นรูปจะต้องใช้ขวดน้ำอัดลมเจาะรูด้วยเหล็กเจาะรูแล้ว นำด้ามไม้ไผ่มาเสียบเข้ากับขวดน้ำอัดลม มาประสานให้เป็นด้ามไม้กวาด

๓. ใช้ค้อนตีตะปูประสานขวดน้ำอัดลมกับไม้ให้แน่น

๔. ได้ด้ามไม้กวาดเรียบร้อยแล้ว นำทางมะพร้าวที่เตรียมไว้มาเสียบที่ขวดน้ำอัดลม โดยเริ่ม

จากก้นขวดจนถึงปากขวด เพื่อจะได้เสียบทางมะพร้าวได้ง่าย และทำให้ทางมะพร้าวทับกันจนแน่นไปเรื่อยๆ

๕. เมื่อเสียบทางมะพร้าวเสร็จเรียบร้อยแล้วตกแต่งให้สวยงาม เราก็จะได้ไม้กวาดตาดเอาไว้

ใช้งานต่อไป

๖. ให้นักเรียนทำใบงาน โดยให้บอกประโยชน์ของการทำไม้กวาดตาดมีอะไร

๗. สรุปการเรียนการสอนโดยครูเปิดโอกาสให้นักเรียนได้ซักถามทุกเรื่องที่นักเรียนมีปัญหาให้

คำเสนอแนะเมื่อนักเรียนสงสัย

๘. ประเมินความคิดเห็น และสอบถามความพึงพอใจ ในการเข้าร่วมกิจกรรม

๔. ผลการดำเนินงาน

๔.๑ ผลสัมฤทธิ์ที่เกิดกับผู้เรียน

๑. นักเรียนได้เรียนรู้การวางแผนในการจัดกิจกรรมการทำไม้กวาดตาด ลำดับขั้นตอนเน้นกระบวนการคิด (Head)

๒. นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติงานจริงในการทำไม้กวาดตาด (Hand)

๓. นักเรียนมีความเอาใจใสในการทำงาน และมีความรักความสามัคคีในหมู่คณะ (Heart)

๔. นักเรียนได้รับความรู้นำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ เช่น การน าความรู้ที่ได้เรียนเรื่องการทำไม้กวาดตาดใช้เองที่บ้าน ใช้ทำความสะอาดบ้านให้น่าอยู่ จะทำให้มีสุขภาพจิตที่ดี และยังส่งเสริมด้านสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงด้วย (Health)

ความรู้ที่นักเรียนได้จากการทำกิจกรรมเพิ่มเวลารู้ ๔ H ในเรื่องการทำไม้กวาดตาด จะโดนเด่นใน

ด้าน (Heart) นักเรียนมีความเอาใจใสในการทำงาน และมีความรักความสามัคคีในหมู่คณะ ช่วยเหลือซึ่งกันและกันในขณะปฏิบัติงานในกลุ่ม

๔.๒ ประโยชน์ที่ได้รับจากผลงาน

นักเรียนมีความรู้ ทักษะ และกระบวนการคิดที่เหมาะสมในเรื่องการทำไม้กวาดตาด เช่น การวางแผนขั้นตอนในการทำกิจกรรม มีทักษะการทำงาน และการอยู่ร่วมกันกับผู้อื่นได้เป็นอย่างดี และสามารถนำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างถูกต้อง

๕. ปัจจัยความสำเร็จ

๕.๑ โรงเรียน ให้การสนุบสนุนในการจัดกิจกรรมลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ ด้านงบประมานในการซื้อเครื่องมือในการมำงาน

๕.๒ ครู ทำหน้าที่เป็นผู้แนะนำ สนับสนุนส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดกระบวนการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง

๕.๓ นักเรียน ให้ความร่วมมือในการทำกิจกรรม มีความตั้งใจรับผิดชอบในการทำงานที่ได้รับมอบหมาย

๕.๔ การจัดกระบวนการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบ PDCA โดย

P (Plan) คือ การวางแผน โดยให้นักเรียนวางแผนการทำงานด้วยตนเองในรูปแบบของทีม โดยมีครูเป็นผู้แนะนำ

D (Do) คือ การลงมือปฏิบัติ หลังจากที่นักเรียนได้วางแผนการทำงานแล้ว จากนั้นลงมือปฏิบัติตามแผนที่วางไว้

C (Check) คือ การตรวจสอบ นักเรียนตรวจสอบชิ้นงานของตนเองว่ามีความสวยงาม แข็งแรง ทนทาน โดยการนำไปทดสอบใช้กวาดในสถานที่จริง

A (Action) คือ การปรับปรุงแก้ไขชิ้นงานส่วนที่ปัญหาให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

๖. บทเรียนที่ได้รับ (Lesson Learned)

นักเรียนสามารถนำความรู้ขั้นตอนการทำไม้กวาดไปประยุกต์ใช้ได้จริง ทำไม้กวาดตาดใช้เอง ที่บ้าน และสร้างความตระหนักให้ผู้เรียนเห็นความสำคัญของวัสดุที่มีในท้องถิ่นและภูมิปัญญาท้องถิ่น ของตนเองมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด

๗. การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ/รางวัลที่ได้รับ

ภาพที่ ๑ การเผยแพร่กิจกรรมลดเวลาเรียนเพิ่มเวลารู้ ผ่าน Facebook ของโรงเรียน

๘. การนำเสนอผลงานต่อคณะกรรมการ

.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

เว็บน่าสนใจ