ครูบ้านนอก

๑. ความสำคัญของผลงานหรือนวัตกรรมที่นำเสนอ

จากสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างมากในปัจจุบัน การสื่อสารเทคโนโลยีต่าง ๆ ส่งผลกระทบต่อประชาชนทั้งในเชิงบวกและเชิงลบ ซึ่งปรากฏปัญหาให้เห็นมากมาย ทั้งทางด้านเศรษฐกิจด้านสังคมและด้านอื่น ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาการแพร่ระบาดของยาเสพติด อันนำมาซึ่งปัญหาครอบครัวที่เกิดความทุกข์ ความวิตกกังวล ความเครียด มีการปรับตัวที่ไม่เหมาะสมหรืออื่น ๆ ความสำเร็จที่เกิดขึ้นจากการพัฒนานักเรียนให้เป็นคนดี มีคุณธรรม มีสุขภาพที่ดีตามความคาดหวังนั้น ต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่าย โดยเฉพาะบุคลากรทางการศึกษาทุกคนในสถานศึกษา ซึ่งเป็นหลักสำคัญในการดำเนินการพัฒนาคุณภาพชีวิตของนักเรียนให้เติบโตงดงามและเป็นบุคคลที่มีคุณค่าของสังคม

การพัฒนานักเรียนให้เป็นบุคคลที่มีคุณภาพทั้งด้านร่างกาย จิตใจและสติปัญญา มีความรู้ความสามารถ และมีคุณธรรมจริยธรรม ดำเนินวิถีชีวิตที่เป็นสุขตามที่สังคมมุ่งหวัง โดยผ่านกระบวนการทางการศึกษาที่สถานศึกษาทุกแห่ง ต้องดำเนินการจัดการศึกษาตามนโยบายขอกระทรวงศึกษาธิการที่ต้องการให้เยาวชน เป็นคนเก่ง คนดี ดำรงตนให้อยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขนอกจากจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมและสนับสนุนให้นักเรียน ได้รับกระบวนการเรียนรู้แล้ว การป้องกันและการช่วยเหลือแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นจากปัจจัยเสี่ยงรอบสถานศึกษาที่มีพฤติกรรมไปเกี่ยวข้องกับยาเสพติด ร้านเกม การพนัน หนีเรียน ทะเลาะวิวาท ก่ออาชญากรรม เป็นปัญหาสังคมที่ผู้ปกครอง ครู ทุกคนที่เกี่ยวข้อง ต้องเข้าไปช่วยเหลือและแก้ไขปัญหาไม่ให้มีพฤติกรรมเสี่ยง

โรงเรียนบ้านห้วยบอน ในฐานะเป็นหน่วยงานทางการศึกษา ที่ดำเนินการพัฒนานักเรียนให้เป็นบุคคลที่มีคุณภาพทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความสามารถ มีคุณธรรมจริยธรรม มีวิถีชีวิตที่เป็นสุขตามที่สังคมคาดหวัง ได้เห็นความสำคัญและความจำเป็นในการป้องกันความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นจากปัจจัยความเสี่ยงรอบสถานศึกษา ที่นำไปสู่พฤติกรรมอันไปเกี่ยวข้องกับยาเสพติด ร้านเกม โดยโรงเรียนได้จัดให้มีความร่วมมือทุกภาคส่วนทั้งผู้บริหาร ครูและบุคลากร นักเรียน ชุมชนและหน่วยงานอื่นโดยผ่านกระบวนการจัดโครงการและกิจกรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติด และได้เล็งเห็นความสำคัญในการส่งเสริมพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความสามารถ มีคุณธรรมจริยธรรม มีวิถีชีวิตที่เป็นสุขโดยผ่านกิจกรรมต่าง ๆ ในโรงเรียน ภายใต้โครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข โดยคิดรูปแบบวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice) เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนได้เรียนรู้และมีคุณธรรมผ่านกระบวนการ “สุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี สู่วิถีโรงเรียนสีขาว โดยใช้รูปแบบ BHB MODE” เพื่อปลูกฝัง ป้องกัน และสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีให้กับนักเรียน ด้วยการเรียนรู้จากการลงมือกระทำจากการปฏิบัติจริงของนักเรียน โดยมีครูเป็นผู้ให้การแนะนำ ฝึกฝน อบรม เป็นการสร้างนิสัยให้นักเรียนมีนิสัยใฝ่รู้ ใฝ่ทำดี และใฝ่รักษาสุขภาพ เมื่อนักเรียนมีคุณธรรมหรือคุณลักษณะที่ดีย่อมไม่นำความรู้ไปใช้ในทางมิชอบ ไม่สร้างความเดือดร้อน เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น และอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขพร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลงของสังคม

๒. จุดประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินงาน

กระบวนการ “สุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี สู่วิถีโรงเรียนสีขาว โดยใช้รูปแบบ BHB MODE” มีจุดประสงค์และเป้าหมาย

2.1 เพื่อให้นักเรียนรู้เท่าทันภัยจากยาเสพติด มีทักษะชีวิตในการป้องกันยาเสพติด

2.2 เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของยาเสพติดและอบายมุขในสถานศึกษา

2.3 เพื่อพัฒนานักเรียนให้มีสุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี เพื่อเป็นภูมิคุ้มกันในการป้องกันและ แก้ปัญหายาเสพติด

2.4 เพื่อเป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการพัฒนาสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและ อบายมุขของโรงเรียนบ้านห้วยบอน ให้มีกระบวนการที่เข้มแข็งต่อเนื่องและยั่งยืน

2.5 เพื่อพัฒนาโครงการสถานศึกษาสีขาวของโรงเรียนบ้านห้วยบอนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ใน การนำไปพัฒนาและสร้างระบบการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด อบายมุข ปัจจัยเสี่ยงรอบสถานศึกษา

๓. กระบวนการผลิตผลงานหรือขั้นตอนการดำเนินงาน

3.1 การออกแบบผลงาน

1. B : Balance growth พัฒนาการเจริญเติบโตที่สมดุลทั้งกายและใจ

โดยจัดกิจกรรมส่งเสริมเชิงสร้างสรรค์ ดังนี้

1.1 การพัฒนาสุขภาพกาย ได้แก่

1.1.1 กิจกรรมแอโรบิกตอนเช้า

1.1.2 กิจกรรมทดสอบสมรรถภาพทางกาย

1.1.3 กิจกรรมชมรม

1.1.4 กิจกรรมแข่งขันกีฬาระดับต่าง ๆ

1.1.5 กิจกรรมตรวจฟันโดยเจ้าหน้าที่อนามัย

1.1.6 กิจกรรมอาหารกลางวัน

1.1.7 กิจกรรมวันต่อต้านยาเสพติด

1.1.8 กิจกรรมส่งเสริมอาชีพ

1.1.9 กิจกรรมแปรงฟันหลังรับประทานอาหารกลางวัน

1.2 การพัฒนาสุขภาพใจ หรือสุขภาพจิต ได้แก่

1.2.1 กิจกรรมละหมาดประจำวัน (ละหมาดตอนเที่ยง)

1.2.2 กิจกรรมละหมาดวันศุกร์ที่มัสยิด

1.2.3 กิจกรรมอบรมคุณธรรมจริยธรรม

1.2.4 กิจกรรมของหายได้คืน

1.2.5 กิจกรรมเมาลิด

1.2.6 กิจกรรมอาซูรอ

1.2.7 กิจกรรมละศีลอด

1.2.8 กิจกรรมห้องเรียนสีขาว

1.2.9 กิจกรรมแนะแนว

1.2.10 กิจกรรมลูกเสือเนตรนารีต้านภัยยาเสพติด

1.2.11 กิจกรรมตู้แดงเสมารักษ์

2. H : Head way ดำเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง

การดำเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่องนั้น จะส่งผลให้มีกระบวนการที่เข้มแข็งต่อเนื่องและยั่งยืน โรงเรียนบ้านห้วยบอนจึงได้จัดกิจกรรม ดังนี้

2.1 กิจกรรมนิเทศติดตามผลการดำเนินงานเป็นระยะ ๆ

2.2 กิจกรรมประเมินความพึงพอใจในการดำเนินงานสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข

2.3 กิจกรรมประเมินโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุข

3. B : Benchmarking การแลกเปลี่ยนวิธีการปฏิบัติ

โรงเรียนบ้านห้วยบอนได้ดำเนินการแลกเปลี่ยนวิธีการปฏิบัติ เพื่อพัฒนาโครงการสถานศึกษาสีขาวของโรงเรียนบ้านห้วยบอนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ในการนำไปพัฒนาและสร้างระบบ

การป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด อบายมุข ปัจจัยเสี่ยงรอบสถานศึกษา โดยจัดกิจกรรม ดังนี้

3.1 แลกเปลี่ยนเรียนรู้การปฏิบัติกับผู้ปกครอง ชุมชน เครือข่ายโรงเรียนสถานศึกษาสีขาว

3.2 ประชาสัมพันธ์ให้ผู้ที่เกี่ยวข้องทราบ โดยดำเนินกิจกรรมในรูปแบบต่าง ๆ เช่น เพจโรงเรียน ป้ายประชาสัมพันธ์ จดหมายข่าวถึงผู้ปกครอง หนังสือเชิญหน่วยงานและองค์กรต่าง ๆ

3.3 เผยแพร่ต่อสาธารณชน ผ่านเว็บไซต์ต่าง ๆ

3.2 ขั้นตอนการดำเนินงานตามกิจกรรม

การดำเนินงานสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและ อบายมุขของโรงเรียนบ้านห้วยบอน โดยใช้รูปแบบวิธีการปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice) เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนได้เรียนรู้และมีคุณธรรมผ่านกระบวนการ “สุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี สู่วิถีโรงเรียนสีขาว โดยใช้รูปแบบ BHB MODE” ได้นำทฤษฎีการบริหารเป็นฐานความคิดและมาประยุกต์ใช้ในการพัฒนาสถานศึกษาสีขาว ได้แก่ หลักการของวงจรเดมมิ่ง (PDCA )

หลักการของวงจรเดมมิ่ง (PDCA )

ขั้นตอนที่ ๑ P : plan (การวางแผน) เป็นส่วนประกอบของวงจรที่สำคัญ การวางแผนเป็น จุดเริ่มต้นของงานและส่วนสำคัญที่จะทำให้การทำงานในส่วนอื่นเป็นไปอย่างมีประสิทธิผล การดำเนินการมีดังนี้

๑. ผู้บริหารสร้างความรู้ ความเข้าใจและความตระหนักให้แก่คณะครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และผู้ปกครอง เพื่อรับทราบนโยบายเกี่ยวกับการดำเนินการโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุข

๒. วิเคราะห์สภาพปัญหา สร้างความตระหนักร่วมกัน รวมทั้งผลการดำเนินโครงการสถานศึกษา ปลอดยาเสพติดและอบายมุขปีการศึกษา ๒๕60 ที่ผ่าน มาร่วมกันออกแบบนวัตกรรมหรือวิธีการปฏิบัติที่เป็นเลิศ ได้ข้อสรุปว่า จะดำเนินการพัฒนาผู้เรียนด้วยรูปแบบ “สุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี สู่วิถีโรงเรียนสีขาว โดยใช้รูปแบบ BHB MODE”

๓. ผู้บริหาร คณะครู เตรียมความพร้อมสู่การนำนโยบายสู่การปฏิบัติ โดยแต่งตั้งผู้รับผิดชอบและคณะทำงานโครงการสถานศึกษาสีขาว จัดทำแผนการปฏิบัติงาน

๔. จัดทำบันทึกข้อตกลง MOU ระหว่างผู้บริหารโรงเรียนกับผู้บริหารโรงเรียนเครือข่าย ซึ่งเปรียบเสมือนการให้คำสัญญาและกำหนดข้อตกลงร่วมกัน เพื่อขยายขอบเขตชุมชนเข้มแข็ง ปลอดยาเสพติดและอบายมุข

5. แต่งตั้งคณะกรรมการห้องเรียน 4 ฝ่าย และกำหนดบทบาทดูแลนักเรียนทุกห้องเรียน เพื่อขับเคลื่อนกลยุทธ์สถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุข พร้อมสร้างความรู้ ความเข้าใจตระหนักให้แก่นักเรียน

ขั้นตอนที่ ๒ D :Do (ปฏิบัติ) โรงเรียนบ้านห้วยบอน ได้ดำเนินการโครงการสถานสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุขตามยุทธศาสตร์ ๕ มาตรการ ประกอบด้วย ๑. มาตรการด้านการป้องกัน ๒. มาตรการด้านการค้นหา ๓. มาตรการด้านการรักษา ๔. มาตรการด้านการบริหารจัดการ โดยได้ดำเนินการพัฒนาผู้เรียนให้มีสุขภาพกายที่ดี และมีสุขภาพใจที่ดี (B : Balance growth พัฒนาการเจริญเติบโตที่สมดุลทั้งกายและใจ) ผ่านกิจกรรมส่งเสริมเชิงสร้างสรรค์ ดังที่ได้กล่าวมาแล้วในข้อ 3.1 การออกแบบผลงาน

ขั้นตอนที่ ๓ C :check (ตรวจสอบ) หมายถึง การตรวจดูว่าเมื่อมีการปฏิบัติงานตามแผนหรือการแก้ปัญหางานตามแผนแล้ว ผลลัพธ์เป็นอย่างไร สภาพปัญหาที่ได้รับการแก้ไขตรงตามเป้าหมายที่วางไว้หรือไม่ และมีการนิเทศติดตามผลการดำเนินงานเป็นระยะ ๆ (H : Head way ดำเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง) โดยมีการดำเนินการดังนี้

1. จัดทำแบบประเมินความพึงพอใจในการดำเนินงานสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข

๒. นำแบบสอบถามความพึงพอใจในการดำเนินงานสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข เก็บข้อมูลจากนักเรียน ครู ผู้ปกครอง ชุมชน

3. ทำแบบประเมินโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุข ประจำปีการศึกษา ๒๕๖1

ขั้นตอนที่ 4 A : Action (การปรับปรุงการดำเนินการให้เหมาะสม) เป็นการกระทำภายหลังที่กระบวนการ ๓ ขั้นตอนตามวงจรได้ดำเนินการแล้วเสร็จ และมีการแลกเปลี่ยนวิธีการปฏิบัติ (B : Benchmarking การแลกเปลี่ยนวิธีการปฏิบัติ) มีการดำเนินการดังนี้

๑. สรุปรายงานผลการดำเนินงานสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุขต่อสาธารณชน

๒. ปรับปรุงแก้ไขและพัฒนาการดำเนินงานให้เหมาะสมยิ่งขึ้นไป

3. แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้ปกครอง ชุมชน เครือข่ายโรงเรียน

4. ประชาสัมพันธ์ให้ผู้ที่เกี่ยวข้องทราบ

5. เผยแพร่ต่อสาธารณชน

๔. ผลการดำเนินการ/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ

4.1 ผลการดำเนินงานตามวัตถุประสงค์

- วัตถุประสงค์ข้อที่ 1 เพื่อให้นักเรียนรู้เท่าทันภัยจากยาเสพติด มีทักษะชีวิตใน

การป้องกันยาเสพติด จากการดำเนินงาน พบว่า นักเรียนร้อยละ 100 รู้เท่าทันภัยจากยาเสพติด มีทักษะชีวิตในการป้องกันยาเสพติด

- วัตถุประสงค์ข้อที่ 2 เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของยาเสพติดและอบายมุขในสถานศึกษา จากการดำเนินงาน พบว่า เมื่อโรงเรียนสานสัมพันธ์กับชุมชน และมีภาคีเครือข่ายที่เข้มแข็ง โรงเรียนจะได้รับเบาะแสหรือการแจ้งข่าวสารได้อย่างรวดเร็ว และชุมชนรอบโรงเรียนเปรียบเสมือนเกราะกำบังให้แก่โรงเรียนได้เป็นอย่างดี ทำให้ปัญหายาเสพติดและอบายมุขไม่สามารถแพร่ระบาดเข้าสู่โรงเรียนได้โดยง่าย

- วัตถุประสงค์ข้อที่ 3 เพื่อพัฒนานักเรียนให้มีสุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี เพื่อเป็นภูมิคุ้มกันในการป้องกันและแก้ปัญหายาเสพติด จากการดำเนินงาน พบว่า เมื่อโรงเรียนจัดกิจกรรมส่งเสริมเชิงสร้างสรรค์ เพื่อพัฒนานักเรียนทั้งสุขภาพกายและสุขภาพใจนั้น ส่งผลให้นักเรียนร้อยละ 100 มีสุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี

- วัตถุประสงค์ข้อที่ 4 เพื่อเป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการพัฒนาสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและ อบายมุขของโรงเรียนบ้านห้วยบอน ให้มีกระบวนการที่เข้มแข็งต่อเนื่องและยั่งยืน เนื่องจากการดำเนินงานมีการกำกับ นิเทศติดตาม สะท้อนผลจากผู้บริหารอย่างต่อเนื่อง ประกอบกับการดำเนินการแบบมีส่วนร่วมจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง และภาคีเครือข่ายทุกฝ่าย และที่สำคัญการดำเนินการของโรงเรียนบ้านห้วยบอน ที่มุ่งเน้นการป้องกันการแพร่ระบาดยาเสพติดด้วยการสร้างภูมิคุ้มกันทางร่างกายและจิตใจให้แก่นักเรียนทุกคนอย่างทั่วถึง ส่งผลให้นักเรียนเกิดความตระหนักถึงโทษและพิษภัยของยาเสพติด กระบวนการต่อสู้จึงมีความเข้มแข็งและยั่งยืนมากกว่าการมุ่งบำบัดผู้เสพและผู้ติดเพียงอย่างเดียว

- วัตถุประสงค์ข้อที่ 5 เพื่อพัฒนาโครงการสถานศึกษาสีขาวของโรงเรียนบ้านห้วยบอนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ใน การนำไปพัฒนาและสร้างระบบการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด อบายมุข ปัจจัยเสี่ยงรอบสถานศึกษา เมื่อดำเนินงานตามขั้นตอนและกระบวนการต่าง ๆ ที่วางไว้ ส่งผลให้โรงเรียนบ้านห้วยบอนเป็นแหล่งเรียนรู้ในการป้องกันยาเสพติด และได้ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้ปกครอง ชุมชน เครือข่ายโรงเรียนสถานศึกษาสีขาว ดังนี้

1) แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้ปกครองในคราวการประชุมผู้ปกครองภาคเรียนละ 1 ครั้ง

2) แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับชุมชน ในคราวประชุมสภาสันติสุขประจำตำบลบ้านโหนดสัญจร

3) แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเครือข่ายโรงเรียนสถานศึกษาสีขาว ได้แก่ โรงเรียนบ้านเมาะลาแต โรงเรียนชุมชนบ้านนากัน โรงเรียนบ้านโคกตก และโรงเรียนบ้านทัพหลวง

๕. ปัจจัยความสำเร็จ

การดำเนินงานโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุข โรงเรียนบ้านห้วยบอน ได้ดำเนินการพัฒนาให้ผู้เรียนมีสุขภาพกาย สุขภาพใจที่ดี สู่วิถีโรงเรียนสีขาว โดยใช้รูปแบบ BHB MODE” ดำเนินการสำเร็จลุล่วงตามวัตถุประสงค์ เนื่องด้วยปัจจัยความสำเร็จ ดังนี้

๕.๑ ผู้บริหารให้การสนับสนุนด้านขวัญและกำลังใจ แนะนำ กำกับติดตาม และร่วมกันประเมินผลการดำเนินงาน

๕.๒ ครูทุกคนทุ่มเทกำลังใจ กำลังกายในการปฏิบัติงาน

๕.๓ ผู้ปกครองให้ความร่วมมือในการกำกับ ติดตาม และแก้ไขปัญหาของบุตรหลานเป็น อย่างดี

๕.๔ ชุมชน และผู้นำท้องถิ่น ให้การสนับสนุนและมีส่วนร่วม และให้ความร่วมมือในการแก้ไขปัญหาต่างๆ ของนักเรียน

๕.5 สถานศึกษามีเป้าหมายที่จะพัฒนานักเรียนด้านคุณธรรมจริยธรรมอย่างชัดเจน ปลูกฝังค่านิยมที่ถูกต้อง ปลูกจิตสำนึกที่ดี สร้างทักษะชีวิตของเด็กอย่างเข้มแข็งส่งผลต่อการสร้างภูมิคุ้มกันในการป้องกันยาเสพติดและอบายมุข

๖. บทเรียนที่ได้รับ (Lesson Learned)

6.๑ การออกแบบการแก้ปัญหาที่มี

6.2 การแก้ปัญหายาเสพติดและอบายมุข ต้องดำเนินการอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง

6.3 วิธีการสร้างภูมิคุ้มกันทางร่างกายและจิตใจให้แก่นักเรียน เพื่อใช้ต่อต้านยาเสพติดและอบายมุข นักเรียนจะสร้างภูมิคุ้มกันด้วยตนเอง

เว็บน่าสนใจ