ครูบ้านนอก

สังคมโลกมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วตลอดเวลา กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช่วยให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจ ว่ามนุษย์ดำรงชีวิตอย่างไร ทั้งในฐานะปัจเจกบุคคล และการอยู่ร่วมกันในสังคม การปรับตัวตามสภาพแวดล้อม การจัดการทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด นอกจากนี้ ยังช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจถึงการพัฒนา เปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย กาลเวลา ตามเหตุปัจจัยต่างๆ ทำให้เกิดความเข้าใจในตนเอง และผู้อื่น มีความอดทน อดกลั้น ยอมรับในความแตกต่าง และมีคุณธรรม สามารถนำความรู้ไปปรับใช้ในการดำเนินชีวิต เป็นพลเมืองดีของประเทศชาติ และสังคมโลก กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมว่าด้วยการอยู่ร่วมกันในสังคม ที่มีความเชื่อมสัมพันธ์กัน และมีความแตกต่างกันอย่างหลากหลาย เพื่อช่วยให้สามารถปรับตนเองกับบริบทสภาพแวดล้อม เป็นพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ มีความรู้ ทักษะ คุณธรรม และค่านิยมที่เหมาะสม โดยมีแนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ การนำหลักธรรมคำสอนไปปฏิบัติในการพัฒนาตนเอง และการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข เป็นผู้กระทำความดี มีค่านิยมที่ดีงาม พัฒนาตนเองอยู่เสมอ รวมทั้งบำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคมและส่วนรวม ระบบการเมืองการปกครองในสังคมปัจจุบันการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ลักษณะและความสำคัญ การเป็นพลเมืองดี ความแตกต่างและความหลากหลายทางวัฒนธรรม ค่านิยม ความเชื่อ ปลูกฝังค่านิยมด้านประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข สิทธิ หน้าที่ เสรีภาพการดำเนินชีวิตอย่างสันติสุขในสังคมไทยและสังคมโลก การผลิต การแจกจ่าย และการบริโภคสินค้าและบริการ การบริหารจัดการทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดอย่างมีประสิทธิภาพ การดำรงชีวิตอย่างมีดุลยภาพ และการนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในชีวิตประจำวัน เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ วิธีการทางประวัติศาสตร์ พัฒนาการของมนุษยชาติจากอดีตถึงปัจจุบัน ความสัมพันธ์และเปลี่ยนแปลงของเหตุการณ์ต่างๆ ผลกระทบที่เกิดจากเหตุการณ์สำคัญในอดีต บุคคลสำคัญที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงต่างๆในอดีต ความเป็นมาของชาติไทย วัฒนธรรมและภูมิปัญญาไทย แหล่งอารยธรรมที่สำคัญของโลกและลักษณะของโลกทางกายภาพ ลักษณะทางกายภาพ แหล่งทรัพยากร และภูมิอากาศของประเทศไทย และภูมิภาคต่างๆ ของโลก การใช้แผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ ความสัมพันธ์กันของสิ่งต่างๆ ในระบบธรรมชาติ ความสัมพันธ์ของมนุษย์กับสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ และสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น การนำเสนอข้อมูลภูมิสารสนเทศ การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

ปัจจุบันสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลงในทุก ๆ ด้าน ทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การปกครอง จึงจำเป็นต้องอาศัยองค์ประกอบต่างๆ มาเกื้อหนุนกัน ซึ่งต้องมีการพัฒนาโดยต้องคำนึงถึงทรัพยากรที่มีคุณภาพ และสิ่งที่สำคัญที่สุดคือทรัพยากรบุคคลที่มีคุณภาพ โดยจะต้องมีคุณสมบัติด้านสมรรถภาพทางร่างกายและจิตใจที่ดี มีสติปัญญา มีความรู้ความสามารถ มีความอดทน ขยันขันแข็ง ไม่ย่อท้อต่อความยากลำบาก กล้าเผชิญปัญหาและอุปสรรคด้วยความมุ่งมั่น ถ้ามนุษย์ทุกคนมีคุณสมบัติดังกล่าวก็จะเป็นผู้มีวินัยในตนเอง ซึ่งจะเป็นวัฒนธรรมที่ทุกคนในสังคมต้องปฏิบัติ เพราะจะทำให้สังคมอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข ดังนั้น การศึกษาภาษาไทยจึงเป็นสิ่งที่สำคัญและมีความจำเป็นอย่างมากในการที่จะพัฒนาให้มนุษย์มีประสิทธิภาพและศักยภาพสูงสุด

การศึกษาพุทธสาวก สาวิกาและศาสนิกชนตัวอย่าง จะทำให้เห็นแบบอย่างที่ดีในการปฏิบัติตน ซึ่งพุทธศาสนิกชนควรนำไปเป็นแบบอย่างในการดำเนินชีวิต เพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุข โดยมีจุดมุ่งหมายหลัก คือ การทำความเข้าใจในประวัติของพุทธสาวก สาวิกาและศาสนิกชนตัวอย่าง เรื่องนั้นๆ ทั้งด้านประวัติ ผลงานและแบบอย่างในการดำเนินชีวิต ตลอดจนสามารถนำประวัติ ผลงานของพุทธสาวก สาวิกาและศาสนิกชนตัวอย่างไปใช้ในการดำเนินชีวิต ดังนั้น ในการออกแบบการจัดการเรียนรู้ เรื่อง พุทธสาวก สาวิกาและศาสนิกชนตัวอย่าง (นายสุมนมาลาการ) จึงเป็นสิ่งสำคัญ ครูผู้สอนจำเป็นต้องศึกษา วิจัยเพื่อให้การจัดการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพ

นวัตกรรมการศึกษาชั้นเรียน (Lesson Study) เป็นแนวคิดอย่างหนึ่งที่ครูในประเทศญี่ปุ่นใช้เพื่อพัฒนาวิชาชีพมาเป็นเวลานาน เป็นแนวคิดที่สามารถช่วยให้ครูพัฒนาตนเองไปพร้อมๆกับพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียน สติกเลอร์ และฮีเบริ์ต (1999) อ้างใน (สุลัดดา ลอยฟ้าและไมตรี อินทร์ประสิทธิ์, 2547) ได้สะท้อนผลการพัฒนาครูแบบ Lesson Study ของญี่ปุ่นที่ประสบความสำเร็จและเปลี่ยนพฤติกรรมการสอนของครูในห้องเรียนตามเป้าหมายการปฏิรูปการศึกษาของญี่ปุ่นเป็นอย่างมาก ได้แก่ เป็นรูปแบบที่อยู่บนพื้นฐานการพัฒนาที่ต่อเนื่อง, เป็นรูปแบบที่คงไว้และรักษาเป้าหมายเพื่อการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นหลัก, เป็นรูปแบบที่เน้น การพัฒนาการสอนในบริบทของห้องเรียนที่ทำการสอนอยู่เป็นหลัก, เป็นรูปแบบที่เน้นกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของกลุ่มครู และครูผู้เข้าร่วมโครงการพัฒนาแบบ Lesson Study มองบทบาทตัวเองว่าเป็นผู้ที่มีส่วนสนับสนุนการ พัฒนาองค์ความรู้ด้านการสอนและขณะเดียวกันก็ได้ พัฒนาวิชาชีพด้านการสอนของตนเอง

จากลักษณะเด่นของ Lesson Study ที่ประกอบด้วยการพัฒนาแบบค่อยเป็นค่อยไป การพัฒนาอย่างต่อเนื่อง และเน้นการเปลี่ยนแปลงชั้นเรียนเป็นสำคัญจำเป็นต้องอาศัยนวัตกรรมบางอย่างที่จะเปลี่ยนแปลงชั้นเรียนได้โดยบูรณาการเข้ากับแนวคิดเรื่องพัฒนาอย่างต่อเนื่องซึ่งเป็นแนวคิดของรูปแบบการสอนคณิตศาสตร์ที่เน้นวิธีการแบบเปิด (Open Approach Method) โนดะ (Nohda, 2000) อ้างใน (สุลัดดา ลอยฟ้าและไมตรีอินทร์ประสิทธิ์, 2547) ได้พัฒนารูปแบบการสอนคณิตศาสตร์ของญี่ปุ่นที่เราเรียกว่าวิธีการแบบเปิด (Open Approach) โดยเน้นกระบวนการแก้ปัญหาเป็นสื่อในการพัฒนาความรู้ความเข้าใจและทักษะการคิดของผู้เรียน เป้าหมายของการสอนแบบวิธีการแบบเปิด คือ มุ่งให้ผู้เรียนทุกคนเรียนคณิตศาสตร์ ด้วยพลังและความสามารถของแต่ละบุคคล โดยมุ่งให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาหรือสร้างและพัฒนาผลงานทางคณิตศาสตร์และกระบวนการของตนเองอย่างมีคุณภาพ ครูผู้สอนที่ใช้รูปแบบการสอนดังกล่าวนี้จำ เป็นต้องพยายามทำ ความเข้าใจแนวคิดของนักเรียนให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้เพื่อเป็นแนวทางให้ครูได้กระตุ้นและสนับสนุนและจัดประสบการณ์การเรียนรู้ให้เขาพัฒนาการเรียนรู้ของเขาเองได้เต็มตามศักยภาพ วิธีการแบบเปิดยึดหลัก 3 ประการ คือ กิจกรรมการเรียนการสอนต้องตอบสนองต่อการเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างอิสระของผู้เรียน, เป็นไปตามหรือสอดคล้องธรรมชาติของความรู้ทางคณิตศาสตร์ ซึ่งเป็นความรู้ที่เป็นระบบและเป็นเชิงหลักการและทฤษฎี, ขึ้นอยู่กับความสะดวกหรือเป็นอำนาจในการตัดสินใจของครูผู้สอน

ผู้วิจัยได้เข้าร่วมการประชุมเชิงปฏิบัติการพัฒนาเครือข่ายผู้นิเทศภายในเพื่อพัฒนาสมรรถนะการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการเปิดชั้นเรียน (Lesson study) จากการขยายผลของคุณครูสุพรรณี ขาวงามและคุณครูภัทรา ประดับศรี ที่ได้เข้ารับการประชุมเชิงปฏิบัติการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๓๓ โดยมี ดร.รวิชญุฒม์ ทองแม้น, ดร. ชัยสิทธิ์ คุณสวัสดิ์ และคณะ เป็นวิทยากร ในช่วง เดือน พฤศจิกายน พ.ศ. 2561 ณ ห้องโสตทัศนศึกษา โรงเรียนจอมพระประชาสรรค์ เพื่อให้มีการพัฒนาการจัดการเรียนการสอนของครู อย่างต่อเนื่องและจากนโยบายการขับเคลื่อนการศึกษาชั้นเรียน (Lesson Study) ของโรงเรียน โดยกลุ่มบริหารวิชาการ คณะครูกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม โรงเรียนจอมพระประชาสรรค์ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต ๓๓ จึงได้ปฏิบัติการในเรื่องการศึกษาชั้นเรียน (Lesson Study) ผ่านการสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) โดยได้นำ ผลการอบรมลงสู่การปฏิบัติที่โรงเรียนและเลือกชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖/๖ ในการทำวิจัยการศึกษาชั้นเรียน (Lesson Study) ในภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา 25๖๒ เพื่อวางแผนและปรับปรุงแผนการจัดการเรียนรู้ร่วมกัน แลกเปลี่ยนความรู้และปัญหาร่วมกัน ซึ่งจะทำ ให้ได้แผนการจัดการเรียนรู้ที่มีคุณภาพนำ ไปสู่การเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพและเพื่อการพัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้ในห้องเรียนอย่างต่อเนื่อง

เว็บน่าสนใจ