ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้
เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์
สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ผู้วิจัย จิตรา วุฒิศักดิ์
โรงเรียนเทศบาลวัดชัยชุมพล เทศบาลเมืองทุ่งสง
อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช
ปีการศึกษา 2561
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2) ออกแบบและพัฒนารูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 3) ศึกษาผลการใช้รูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 และ 4) ประเมินความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6/4 โรงเรียนเทศบาลวัดชัยชุมพล เทศบาลเมืองทุ่งสง อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2561 จำนวน 45 คน ได้มาจากการสุ่มแบบกลุ่ม (cluster random sampling) โดยมีห้องเรียนเป็นหน่วยสุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) รูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 9 ชุด และแผนการจัดการเรียนรู้ 9 แผน 2) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเป็นแบบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จำนวน 40 ข้อ มีค่าความเชื่อมั่น 0.83 3) แบบทดสอบวัดทักษะการคิดวิเคราะห์เป็นแบบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จำนวน 20 ข้อ มีค่าความเชื่อมั่น 0.82 4) แบบประเมินจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ มีค่าความเชื่อมั่น 0.92 5) แบบประเมินวามพึงพอใจของนักเรียนมีค่าความเชื่อมั่น (a) 0.86 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย การเปรียบเทียบ ค่าเฉลี่ยสองค่าจากกลุ่มตัวอย่างกลุ่มเดียว (t-test for Paired Samples) การเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยหนึ่งกลุ่มกับเกณฑ์ (One-Sample T-test) และการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการศึกษา พบว่า
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการสอน พบว่า
1. สภาพปัจจุบัน นักเรียนส่วนใหญ่มีความสามารถในการคิดวิเคราะห์ทั้งในด้านการวิเคราะห์ ความสำคัญ การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ และการวิเคราะห์หลักการ ทั้งหมดต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน การจัดการเรียนการสอนด้านการคิดและวิทยาศาสตร์ในระดับประถมศึกษาไม่บรรลุเป้าหมายตามที่คาดหวัง การจัดการเรียนการสอนยังยึดครูเป็นศูนย์กลาง มุ่งสอนเนื้อหาวิชาเป็นหลัก ใช้เทคนิควิธีสอนที่ไม่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ฝึกทักษะกระบวนการคิดคิดวิเคราะห์ ขาดการค้นคว้าหาความรู้จากแหล่งต่างๆ ด้วยตนเอง ไม่สามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในสถานการณ์จริง ครูส่วนใหญ่ใช้การบรรยายเน้นความรู้ ความจำ ไม่เน้นการทดลอง ไม่ฝึกการคิดวิเคราะห์ตามทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ทำให้เรียนวิทยาศาสตร์แบบท่องจำ ไม่มีเหตุผล เรียนแล้วก็ลืมง่าย ไม่สามารถนำความรู้ไปใช้ได้จริงในชีวิตประจำวัน
2. ความต้องการรูปแบบการสอน สำหรับการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์และส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์ ได้แก่ วิธีการจัดการเรียนการสอนคิดวิเคราะห์ที่มีประสิทธิผล แนวการสอนวิทยาศาสตร์ที่ช่วยพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น การพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่เน้นการปฏิบัติจริงและเรียนรู้ทักษะตามลำดับขั้นตอน วิธีสอนที่เร้าความสนใจเน้นการเรียนรู้ด้วยตนเองเป็นสำคัญ การจัดการเรียนโดยครูผู้สอนทั้งในห้องเรียนและนอกห้องเรียนการลงมือปฏิบัติด้วยตนเองและเรียนรู้แบบกลุ่มร่วมมือ รูปแบบการสอนและสื่อการเรียนการสอนที่หลากหลายตอบสนองความต้องการของผู้เรียน
ตอนที่ 2 ผลการออกแบบและพัฒนารูปแบบการสอน พบว่า รูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีประสิทธิภาพเท่ากับ 86.01/85.15 สูงกว่าเกณฑ์ 80/80
ตอนที่ 3 ผลการนำรูปแบบการสอนไปใช้ พบว่า นักเรียนที่เรียนโดยใช้รูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลักเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์หลักเรียนสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดร้อยละ 70 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01
ตอนที่ 4 ผลการประเมินผลรูปแบบการสอน พบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจที่มีต่อการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการสอนตามทฤษฎีการสร้างความรู้ร่วมกับการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดวิเคราะห์และจิตนิสัยวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย 4.50