บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายของการวิจัย (1) เพื่อพัฒนาแบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐานเพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 2) เพื่อหาค่าดัชนีประสิทธิผลแบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน 3) เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียน 4) เพื่อศึกษาความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ ของนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 และ 5) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนรู้ด้วยแบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปี่ 3/1 ของโรงเรียนโรงเรียนโคกก่อพิทยาคม อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดมหาสารคาม ที่กำลังศึกษาในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2561 จำนวน 20 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) โดยใช้ห้องเรียนเป็นหน่วยในการสุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ (1) แบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ จำนวน 9 ชุด (2) แผนการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน จำนวน 9 แผน ใช้เวลาสอนจำนวน 20 ชั่วโมง (3) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จำนวน 40 ข้อ ที่มีค่าความยาก (P) อยู่ระหว่าง 0.38 - 0.69 มีค่าอำนาจจำแนก (B) อยู่ระหว่าง 0.44 - 0.71 มีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับเท่ากับ 0.82 และ (4) แบบประเมินความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ มีค่าความสอดคล้องอยู่ระหว่าง 0.60-1.00 (5) แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน จำนวน 15 ข้อ มีค่าอำนาจจำแนกตั้งแต่ 0.450.63 มีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับเท่ากับ 0.85 สถิติที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติทดสอบสมมติฐาน t-test (Dependent Sample)
ผลการวิจัยปรากฏ ดังนี้
1. แบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้โครงงาน เป็นฐานเพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 ทุกเล่ม ดังนี้ ชุดที่ 1 เรื่อง ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 82.78/84.50 ชุดที่ 2 เรื่อง ประเภทของโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 88.22/86.50 ชุดที่ 3 เรื่อง ขั้นตอนและการเลือกหัวข้อในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 87.78/85.00 ชุดที่ 4 เรื่อง การศึกษาเอกสารและการออกแบบการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 87.44/88.50 ชุดที่ 5 เรื่อง การเขียนเค้าโครงของโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 92.44/92.00 ชุดที่ 6 เรื่อง การลงมือทำโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 93.56/93.50 ชุดที่ 7 เรื่อง การเขียนรายงานโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 93.78/94.00 ชุดที่ 8 เรื่อง การนำเสนอและการจัดแสดงผลงานโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 94.33/94.50 และชุดที่ 9 เรื่อง การประเมินผลโครงงานวิทยาศาสตร์ มีประสิทธิภาพเท่ากับ 92.11/95.50
2. ดัชนีประสิทธิผลของแบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีค่าเท่ากับ 0.7245 ซึ่งแสดงว่านักเรียนที่เรียนโดยใช้แบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน มีความก้าวหน้าทางการเรียนเพิ่มขึ้นคิดเป็นร้อยละ 72.45
3. ผลการเปรียบเทียบคะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก่อนเรียนและหลังเรียนด้วยแบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐาน พบว่า นักเรียนมีคะแนนจากการทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก่อนเรียนและหลังเรียน แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ .05 โดยมีคะแนนเฉลี่ยหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
4. นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ อยู่ในระดับดีทุกกลุ่ม ซึ่งประเมินได้จากการคิดและระบุเรื่องที่ทำโครงงาน การจัดทำเค้าโครงงาน การลงมือทำโครงงาน การเขียนรายงาน และการจัดแสดงโครงงานได้ดีทุกกลุ่ม
5. นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ด้วยแบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด เมื่อพิจารณารายข้อที่มีค่าเฉลี่ยจากมากไปหาน้อย 3 อันดับได้แก่ การจัดการเรียนรู้ช่วยให้นักเรียนสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ การจัดการเรียนรู้ช่วยให้นักเรียนเข้าใจเนื้อหาได้ง่ายและชัดเจนมากขึ้น และการจัดการเรียนรู้ช่วยให้นักเรียนสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเองด้วยความเข้าใจ
โดยสรุป การพัฒนาแบบฝึกทักษะโครงงานวิทยาศาสตร์ร่วมกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ โดยใช้โครงงานเป็นฐาน เพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่สร้างและพัฒนาขึ้น มีประสิทธิภาพเหมาะสม สามารถนำไปใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างมีคุณภาพ ช่วยให้นักเรียนภายในกลุ่มมีการช่วยเหลือกันในการทำงานมีการสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีภายในกลุ่ม ส่งผลให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น นักเรียนมีความสามารถ ในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ และทำให้นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ในระดับมากที่สุด