การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนารูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 2) เพื่อศึกษาผลการดำเนินงานตามรูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 และ 3) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของบุคลากรที่มีต่อการนิเทศตามรูปแบบ การนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 โดยในการดำเนินงานวิจัยครั้งนี้มี 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 การพัฒนารูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมสำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 โดยสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน และประเมินรูปแบบโดย
ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 10 คน ขั้นตอนที่ 2 การศึกษาผลการดำเนินงานตามรูปแบบการนิเทศ การจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 มี 4 ตอน ประกอบด้วย 1) การศึกษาผลการเปรียบเทียบการทดสอบก่อนและหลังการอบรมเชิงปฏิบัติการ โดยมีผู้เข้ารับการอบรมเป็นศึกษานิเทศก์ จำนวน 5 คน ผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 10 คน และครูผู้สอน จำนวน 10 คน รวมจำนวน 25 คน 2) การศึกษาผลการบริหารการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของผู้บริหารสถานศึกษา เป็นการติดตามการดำเนินงานของผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 10 คน 3) การศึกษาผลการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของครูผู้สอน เป็นครูผู้สอน จำนวน 40 คน 4) การศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง เป็นนักเรียน จำนวน 465 คน จาก 10 โรงเรียน ขั้นตอนที่ 3 การศึกษาความพึงพอใจของบุคลากรที่มีต่อการนิเทศตามรูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 ประกอบด้วย
ผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 10 คน ครูผู้สอน จำนวน 40 คน รวมจำนวน 50 คน และสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าร้อยละ
ผลการวิจัย พบว่า
1. รูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 มี 3 องค์ประกอบ คือ 1) องค์ประกอบพื้นฐาน ได้แก่ 1.1) หลักการ/แนวคิด 1.2) วัตถุประสงค์ 1.3) แนวทางการบริหารจัดการและการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม 1.4) การเสริมประสิทธิภาพการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม 2) แนวทางการนิเทศ ติดตาม และประเมินผล ได้แก่ 2.1) ขั้นเตรียมการนิเทศ 2.2) ขั้นปฏิบัติการนิเทศ 2.3) ขั้นประเมินผลการนิเทศ และ 3) ผลการดำเนินงานตามรูปแบบ การนิเทศ ได้แก่ 3.1) ผลการเปรียบเทียบการทดสอบก่อนและหลังการอบรมเชิงปฏิบัติการ 3.2) ผลการบริหารการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของผู้บริหารสถานศึกษา 3.3) ผลการจัด การเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของครูผู้สอน และ 3.4) ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง โดยผลการประเมินจากผู้เชี่ยวชาญ มีความเหมาะสมและมีความเป็นไปได้อยู่ในระดับมากที่สุด
2. คู่มือการดำเนินงานตามรูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอนเขต 2 มี 3 องค์ประกอบ คือ 1) ส่วนประกอบต้น ได้แก่ ปก คำนำ สารบัญ 2) ส่วนประกอบกลาง ได้แก่ ส่วนที่ 1 บทนำ ประกอบด้วย ความเป็นมา วัตถุประสงค์ ขอบเขต และนิยามศัพท์เฉพาะ ส่วนที่ 2 รูปแบบการนิเทศการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ส่วนที่ 3 ปัจจัยสู่ความสำเร็จ และ 3) ส่วนประกอบท้าย ได้แก่ บรรณานุกรม ภาคผนวก เครื่องมือการนิเทศ และผู้จัดทำ โดยผลการประเมินคู่มือการดำเนินงานตามรูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอนเขต 2 จากผู้เชี่ยวชาญ มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด
3. ผลการเปรียบเทียบการทดสอบก่อนและหลังการอบรมเชิงปฏิบัติการ การดำเนินงานตามรูปแบบการจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 ผู้เข้ารับการอบรมมีคะแนนเฉลี่ยก่อนการอบรม เท่ากับ 10.76 คะแนน คะแนนเฉลี่ยหลังการอบรม เท่ากับ 22.84 คะแนน โดยคะแนนเฉลี่ยหลังการอบรมเพิ่มขึ้น 12.08 คะแนน คิดเป็นร้อยละ 40.27
4. ผลการบริหารการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของ ผู้บริหารสถานศึกษา หลังการดำเนินงานตามรูปแบบการจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 ในภาพรวม มีคุณภาพอยู่ในระดับดีมาก เมื่อพิจารณาตามมาตรฐาน พบว่า ทุกมาตรฐานผ่านเกณฑ์การประเมินคุณภาพที่กำหนด
5. ผลการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของครูผู้สอน หลังการดำเนินงานตามรูปแบบการจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 ในภาพรวม มีคุณภาพอยู่ในระดับดีมาก เมื่อพิจารณาตามตัวชี้วัด ทุกตัวชี้วัดผ่านเกณฑ์การประเมินคุณภาพที่กำหนด
6. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง หลังการดำเนินงานตามรูปแบบการจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 ในภาพรวม ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน มีคุณภาพอยู่ในระดับดีมาก เมื่อพิจารณาตามตัวชี้วัด พบว่า ทุกตัวชี้วัดผ่านเกณฑ์การประเมินคุณภาพที่กำหนด
7. ผลการประเมินความพึงพอใจของบุคลากรที่มีต่อการนิเทศตามรูปแบบการนิเทศการจัดการเรียนการสอนด้วยการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สำหรับโรงเรียนขนาดเล็กบนพื้นที่สูง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแม่ฮ่องสอน เขต 2 พบว่า ในภาพรวม บุคลากรมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก