บทคัดย่อ
รายงานการพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ ในครั้งนี้ เป็นลักษณะของการวิจัยและพัฒนา (Research and Development : R & D) มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ 2) เพื่อพัฒนาและหาประสิทธิภาพของกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 3) เพื่อทดลองใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระ การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 4) เพื่อประเมินและปรับปรุงกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 4.1) เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ ก่อนเรียนและหลังการจัดการเรียนรู้ด้วยกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ 4.2) เพื่อเปรียบเทียบความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ก่อนและหลังการจัดการเรียนรู้ด้วยกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ 4.3) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ที่มีต่อการเรียนด้วย กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6/2 โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ สังกัดเทศบาลเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 จำนวน 19 คน โดยการใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบอย่างง่าย (Simple Random Sampling)
เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ 1) แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ 2) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม 3) แบบทดสอบวัดความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ 4) แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ที่มีต่อการเรียนด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
สถิติที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย (x̄ ) และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการทดสอบค่าที (t) ผลการศึกษา พบว่า
1. ข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ จากนักเรียนและครู พบว่า ควรมีเนื้อหาความรู้บางส่วนมาจากสิ่งแวดล้อมรอบตัว ใช้ภาษาเข้าใจง่ายชัดเจนในกระบวนการจัดการเรียนรู้ กระตุ้นให้มีการคิดจนเกิดชิ้นงาน และได้ลงมือปฏิบัติกิจกรรม
2. แผนการเรียนรู้แต่ละแผนใช้กระบวนการสอน แบบ 5 ขั้น (5STEPs) ประกอบด้วย 1) การเรียนรู้ตั้งคำถาม (Learning to Question) 2) การเรียนรู้แสวงหาสารสนเทศ (Learning to Search) 3) การเรียนรู้เพื่อสร้างองค์ความรู้ (Learning to Construct) 4)การเรียนรู้เพื่อสื่อสาร (Learning to Communicate) 5) การเรียนรู้เพื่อตอบแทนสังคม (Learning to Service) ให้เนื้อหาแต่ละเรื่องจัดทำให้สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อมศึกษา ที่มีกระบวนการ 7 ขั้น ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ใกล้ตัว และมีประสิทธิภาพ 86.78/83.86 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดคือ 80/80
3. ผลการทดลองใช้ กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์พบว่า การเรียนการสอนดำเนินการได้ตามแผนการจัดการเรียนรู้ นักเรียนให้ความสนใจ และมีส่วนร่วมในการปฏิบัติกิจกรรมอย่างสนุกสนาน
4. ผลการประเมินและปรับปรุงกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
4.1 ผลการใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ พบว่านักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญ 0.5
4.2 ผลการใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐานเรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ พบว่านักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญ 0.5
4.3 นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนเทศบาล 4 วัดไชยสุรินทร์ มีความพึงพอใจต่อการเรียนด้วยกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยใช้สิ่งแวดล้อมศึกษาเป็นฐาน เรื่องชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด