บทคัดย่อ
ชื่อวิทยานิพนธ์ : การให้เหตุผลทางเรขาคณิตในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ เรื่องรูปสี่เหลี่ยม ในชั้นเรียนที่จัดการเรียนรู้โดยวิธีการแบบเปิด ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
ชื่อ-ชื่อสกุลผู้ทำวิทยานิพนธ์ : นางอาภรณ์ จันเพ็ชรสี
อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ : อาจารย์ ดร. เกษม เปรมประยูร และ
อาจารย์ ดร. สุวรรณี เปลี่ยนรัมย์
ปริญญาและสาขาวิชา : ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการสอนวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และคอมพิวเตอร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ
ปีการศึกษาที่สำเร็จ : 2560
การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนาการให้เหตุผลทางเรขาคณิต ในการแก้ปัญหา ทางคณิตศาสตร์ เรื่องรูปสี่เหลี่ยม ที่ได้รับการจัดการเรียนรู้โดยวิธีการแบบเปิด ของนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนวัดนิคมประสาทมิตรภาพที่ 149 อำเภอเทพา จังหวัดสงขลา
2) ศึกษากระบวนการพัฒนาการให้เหตุผลทางเรขาคณิตในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ เรื่อง รูปสี่เหลี่ยม ที่ได้รับการจัดการเรียนรู้โดยวิธีการแบบเปิด ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนวัดนิคมประสาทมิตรภาพที่ 149 อำเภอเทพา จังหวัดสงขลา
กลุ่มเป้าหมายเป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ห้องที่ 2 โรงเรียนวัดนิคมประสาทมิตรภาพที่ 149 ปีการศึกษา 2559 จำนวน 19 คน เครื่องมือการวิจัย ประกอบด้วย แผนจัดการเรียนรู้โดยใช้วิธีการแบบเปิด เรื่องรูปสี่เหลี่ยม จำนวน 12 แผน แบบวัดความสามารถการให้เหตุผลทางเรขาคณิต ก่อนและหลังการจัดการเรียนรู้ แบบบันทึกพฤติกรรมนักเรียน และเครื่องบันทึกวีดีทัศน์ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล คือ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ
ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้
1. การให้เหตุผลทางเรขาคณิต ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เรื่องรูปสี่เหลี่ยม ก่อนจัดการเรียนรู้โดยวิธีการแบบเปิด คิดเป็นร้อยละ 31.58 อยู่ในระดับปรับปรุง โดยนักเรียนมีกระบวนการนึกภาพคิดเป็นร้อยละ18.42 กระบวนการสร้างคิดเป็นร้อยละ 63.16 และ กระบวนการให้เหตุผลคิดเป็นร้อยละ 13.16 ซึ่งกระบวนการนึกภาพและกระบวนการให้เหตุผลอยู่ในระดับปรับปรุง กระบวนการสร้างอยู่ในระดับปานกลาง นักเรียนส่วนใหญ่ ไม่ร่างรูปภาพ ไม่เขียนสัญลักษณ์ ไม่เขียนข้อความที่กำหนด สร้างรูปโดยไม่ใช้เครื่องมือทางเรขาคณิต หรือใช้เครื่องมือทางเรขาคณิตแต่รูปภาพไม่ถูกต้อง และนักเรียนไม่แสดงการให้เหตุผล หรือแสดงการ ให้เหตุผลแต่ไม่ถูกต้อง
การให้เหตุผลทางเรขาคณิตของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เรื่องรูปสี่เหลี่ยม หลังจัดการเรียนรู้โดยวิธีการแบบเปิด คิดเป็นร้อยละ 69.01 อยู่ในระดับปานกลาง โดยนักเรียนมีกระบวนการนึกภาพคิดเป็นร้อยละ 87.72 อยู่ในระดับดีเยี่ยม กระบวนการสร้างคิดเป็นร้อยละ 65.79 อยู่ในระดับปานกลาง กระบวนการให้เหตุผลคิดเป็นร้อยละ 53.51 อยู่ในระดับผ่านเกณฑ์ ซึ่งนักเรียนสามารถร่างรูปภาพและสร้างรูปภาพ เขียนสัญลักษณ์ ข้อความที่กำหนด ใช้เครื่องมือทางเรขาคณิต และนำหลักการ ความรู้ มาเขียนอ้างอิง สนับสนุนในการแสดงการให้เหตุผล
2. กระบวนการพัฒนาการให้เหตุผลทางเรขาคณิตในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ เรื่องรูปสี่เหลี่ยม ที่ได้รับการจัดการเรียนรู้โดยวิธีการแบบเปิด มีดังนี้ 1) ขั้นการนำเสนอปัญหาปลายเปิด ครูสนทนาเกี่ยวกับสถานการณ์ปัญหา โดยใช้คำถามกระตุ้นความสนใจ เพื่อให้นักเรียนมีความสนใจและเข้าใจในตัวสถานการณ์ปัญหา 2) ขั้นการเรียนรู้ด้วยตนเองของนักเรียน ครูเปิดโอกาสให้นักเรียนได้คิดแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ด้วยตนเอง โดยครูทำหน้าที่สังเกตพฤติกรรมของนักเรียนเป็นระยะ ใช้คำถามกระตุ้นให้นักเรียนแสดงแนวคิดให้เพิ่มขึ้น หลากหลาย และบันทึกแนวคิดของนักเรียน 3) ขั้นการอภิปรายทั้งชั้นเรียน ครูคัดเลือกผลงานของนักเรียนที่แสดงแนวคิดในการแก้ปัญหาที่แตกต่างกันมานำเสนอ และใช้คำถามกระตุ้นนักเรียนทั้งชั้นเรียน ได้ร่วมอภิปราย แสดงแนวคิดและเหตุผลในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ 4) ขั้นสรุปโดยการเชื่อมโยงแนวคิดของนักเรียน ครูเปิดโอกาสให้นักเรียนสรุปด้วยตนเอง และรวบรวมแนวคิดของนักเรียนจากการร่วมกันสนทนาอภิปราย มาสรุปเป็นความคิดรวบยอด และนักเรียนบันทึกในสมุดบันทึกของตน เมื่อจัดกิจกรรมการเรียนรู้ครบทั้ง 4 ขั้น นักเรียนได้พัฒนากระบวนการนึกภาพ กระบวนการสร้างและกระบวนการให้เหตุผล