บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาบทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา
ปีที่ 5 2) เพื่อพัฒนาบทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 3) เพื่อทดลองใช้บทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 และ 4) เพื่อประเมินผลและปรับปรุงบทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เกี่ยวกับผลการเรียนรู้เรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น ความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น เจตคติทางวิทยาศาสตร์และความคิดเห็นของนักเรียนที่มีต่อบทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นโดยทดลองใช้บทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นกับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนนาเชือกพิทยาสรรค์ อำเภอนาเชือก จังหวัดมหาสารคาม จำนวน 38 คน ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2560 เป็นเวลา 20 ชั่วโมง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1) บทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น 2) แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้เรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น 3) แบบประเมินความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น 4) แบบประเมินเจตคติทางวิทยาศาสตร์ 5) แบบสอบถามความคิดเห็นของนักเรียนที่มีต่อบทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ( ¯x ) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบค่าที่แบบไม่เป็นอิสระต่อกัน (t-test แบบ Dependent) และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content Analysis)
ผลวิจัยพบว่า
1. นักเรียนและผู้เกี่ยวข้องเห็นความสำคัญและต้องการให้มีการพัฒนาบทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่น คาดหวังให้นักเรียนได้ศึกษาเรื่องราว แหล่งเรียนรู้ในชุมชนของตนเอง โดยมีผู้รู้ในท้องถิ่นร่วมจัดกิจกรรมและผลการเรียนรู้
2. บทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น
มีเป้าหมายให้นักเรียนเข้าใจทฤษฎีพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ใช้ในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ ส่งเสริมสมรรถภาพด้านการคิด คุณลักษณะอันพึงประสงค์ และ เจตคติทางวิทยาศาสตร์ เนื้อหาเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา ทรัพยากรในท้องถิ่นนาเชือก ขั้นตอนการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ จัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้หน่วยการเรียนรู้ ได้แก่
1) ก้าวแรกสู่โครงงานวิทยาศาสตร์ 2) ตะลุยชุมชนนาเชือก 3) ร่วมกันคิดก่อนปฏิบัติ 4) เตรียมตัวก่อนลงสนามจริง 5) ผลิตภัณฑ์ของฉัน และ 6) เปิดโลกผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น บทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีความเหมาะสมและสอดคล้องโดยมีค่าดัชนีความสอดคล้อง (IOC) อยู่ระหว่าง 0.67 - 1.00
3. บทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่องโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นนำไปใช้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนนาเชือกพิทยาสรรค์ จำนวน 38 คน ใช้เวลา 20 ชั่วโมง จัดการเรียนรู้ด้วยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ โดยครูผู้สอนและผู้รู้ในท้องถิ่น ให้นักเรียนเล่นเกม ดูวีดีทัศน์ สืบค้นข้อมูลจากแหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นแล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์เพื่อทำโครงงานวิทยาศาสตร์ที่สอดคล้องกับท้องถิ่น พบว่านักเรียนมีความตั้งใจรับผิดชอบ เอาใจใส่ เพียรพยายาม อดทนและร่วมกันทำโครงงานวิทยาศาสตร์
4. ผลการประเมินและปรับปรุงบทเรียนท้องถิ่นชีววิทยาเรื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น พบว่า 1) ผลการเรียนรู้ของนักเรียน เรื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น หลังการใช้บทเรียนสูงกว่าก่อนการใช้บทเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 โดยมีคะแนนผลการเรียนรู้เรื่อง เลือกวัสดุอุปกรณ์ที่เหมาะสมกับเรื่องที่ศึกษาสูงสุด และต่ำที่สุด คือ เรื่องกำหนดขั้นตอนและการออกแบบการทดลอง 2) นักเรียนมีความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นโดยภาพรวมอยู่ในระดับดี เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน ความสามารถที่อยู่ในระดับดีมาก คือ ด้านมุ่งมั่นในการทำงาน และต่ำสุดในด้านการวางแผน
3) นักเรียนมีเจตคติทางวิทยาศาสตร์โดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน นักเรียนมีเจตคติทางวิทยาศาสตร์ด้านความซื่อสัตย์สูงสุดและต่ำสุดในด้านความมีเหตุผล 4) จากการสอบถามความคิดเห็นของนักเรียนที่มีต่อบทเรียนสรุปได้ดังนี้ ด้านที่นักเรียนมีความคิดเห็นอยู่ในระดับมากที่สุด คือ ด้านสื่อการเรียนรู้ และระดับต่ำสุดในด้านกิจกรรมการเรียนการสอน