ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะ
การจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย
ผู้วิจัย นายกานต์ บูรณพิริยะพงศ์
บทคัดย่อ
การศึกษาวิจัยเรื่อง การพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาล
สวรรคโลกประชาสรรค์ อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) ที่มีวัตถุประสงค์ 4 ประการ คือ 1. เพื่อศึกษาปัญหาการบริหารงานวิชาการและแนวทางแก้ปัญหาของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย 2. เพื่อพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาล
สวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย 3. เพื่อศึกษาผลการทดลองใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย 4. เพื่อประเมินรูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย เครื่องมือในการวิจัย ประกอบด้วย 1) แบบสอบถามสภาพปัญหาและแนวทางการแก้ปัญหาในการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม 2) แบบตรวจสอบความเหมาะสมของคู่มือการอบรมเชิงปฏิบัติการ 3) แบบสอบถามปัญหาของสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 4) แบบประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของรูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
6) แบบประเมินสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
7) แบบประเมินคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน และ 8) แบบประเมินความพึงพอใจต่อการบริหารงานวิชาการ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติบรรยาย ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผู้ให้ข้อมูลหลักในการพัฒนาแบบสอบถามปัญหาการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วมและแนวทางแก้ปัญหา และการพัฒนาคู่มือการอบรมเชิงปฏิบัติการ จำนวน 32 คน ประกอบด้วย ผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 3 คน กรรมการบริหารหลักสูตรและวิชาการ 14 คน และกรรมการสถานศึกษา จำนวน 15 คน กลุ่มเป้าหมายในการศึกษาปัญหาการบริหารงานวิชาการและแนวทางแก้ปัญหา ประกอบด้วย ผู้บริหารสถานศึกษา ครูผู้สอน และหัวหน้าฝ่ายงานที่ปฏิบัติงาน
ในโรงเรียน ปีการศึกษา 2560 จำนวน 118 คน ผู้ให้ข้อมูลหลักเกี่ยวกับการประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของรูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลก
ประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย ประกอบด้วย ผู้เชี่ยวชาญด้านการบริหารสถานศึกษา ด้านเนื้อหาและภาษา ด้านการนิเทศการจัดการเรียนรู้ และด้านการขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มเป้าหมายหลักในการทดลองใช้คู่มือการอบรมเชิงฏิบัติการ การประเมินรูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วน และการประเมินสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประกอบด้วย ครูผู้สอนระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษา จำนวน 94 คน ที่มาด้วยความเต็มใจที่ต้องการพัฒนา กลุ่มตัวอย่างที่ให้ข้อมูลหลักในการประเมินคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน ประกอบด้วย ผู้ปกครองนักเรียนที่อยู่ในระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษา จำนวน 327 คน กลุ่มเป้าหมายและกลุ่มตัวอย่าง ผู้ให้ข้อมูลหลักในการประเมินความพึงพอใจต่อการบริหารงานวิชาการ ประกอบด้วย ผู้ปกครองนักเรียน จำนวน 327 คน ครูผู้สอน จำนวน 94 คน กรรมการสถานศึกษา จำนวน 15 คน และผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 3 คน รวมทั้งหมด 439 คน และกลุ่มเป้าหมายที่ให้ข้อมูลหลักในการประเมินรูปแบบก่อนออกเผยแพร่ผลงานทางวิชาการ ประกอบด้วย ผู้เชี่ยวชาญ และผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 17 คน กลุ่มตัวอย่างที่ให้ข้อมูลหลักในการทดลองใช้ Try out รูปแบบประกอบด้วย ผู้ปกครองนักเรียน ครูผู้สอน กรรมการสถานศึกษา และผู้บริหารสถานศึกษาของโรงเรียนเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย จำนวน 50 คน
ผลการวิจัยพบว่า
1. จากการศึกษาปัญหาการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วมและแนวทางแก้ปัญหาของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย พบว่า ปัญหาการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วมในสถานศึกษา โดยภาพรวม อยู่ในระดับปัญหามาก ที่มีปัญหามากอันดับแรก คือ ด้านการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ รองลงมาตามลำดับ ประกอบด้วย ด้านการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา ด้านการพัฒนาสื่อนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา ด้านการวิจัยเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา ด้านการวัดและประเมินผลการศึกษา ด้านการนิเทศการศึกษา และด้านการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ นอกจากนี้ครูส่วนใหญ่ได้เสนอแนวทางการพัฒนา การบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วมในสถานศึกษาโดยเฉพาะด้านการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ควรจัดให้มีการอบรมเกี่ยวกับการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาพัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียงของผู้เรียนเป็นอันดับแรกและประเด็นอื่น ๆ ควรจัดอบรมเกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนรูปแบบต่าง ๆ มาใช้ในกระบวนการจัดการเรียนรู้ พัฒนากระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลายและสอดคล้องกับมาตรฐานตัวชี้วัด จัดการเรียนรู้แบบ Active Leaning เน้นการปฏิบัติจริง ควรนำเทคนิคการสอบแบบใหม่ ๆ สอดคล้องกับ Thailand 4.0 มาใช้ ควรปรับปรุงแผนการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับผู้เรียน เน้นกระบวนการคิด การมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้ และเน้นย้ำควรออกแบบกิจกรรมการเรียนเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียงของผู้เรียน โดยการจัดอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมสมรรถนะการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เน้นการมีส่วนรวม และการจัดสนทนากลุ่ม (FGD = Focus Group Discussion) เพื่อพัฒนารูปแบบการบริหารงานแบบมีส่วนร่วม
2. จากการออกแบบและพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม
เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย มี 2 ประการ คือ
2.1 จัดทำคู่มือการอบรมเชิงปฏิบัติการ มี 3 องค์ประกอบ คือ ด้านองค์ประกอบทั่วไปและองค์ประกอบทางกายภาพ ด้านเนื้อหา และด้านกิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการ ทั้งหมดมี 12 กิจกรรม พบว่า กิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการ ประเมินโดยผู้เชี่ยวชาญมีความคิดเห็นต่อกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ โดยภาพรวม มีความเหมาะสมมากที่สุด
2.2 รูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะ
การจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลก
ประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย มีชื่อว่า POKILPES Model ซึ่งมี
องค์ประกอบอยู่ 8 ด้าน ประกอบด้วย 1. ด้านหลักการ (Principles : P) 2. ด้านวัตถุประสงค์
(Objective : O) 3. ด้านการจัดการความรู้ (Knowledge Management : K) 4. ด้านการปฏิสัมพันธ์ (Interaction : I) 5. ด้านการจัดการเรียนรู้ (Learning Management: L) 6. ด้านการปฏิบัติ (Practice: P) 7. ด้านการประเมินผล (Evaluation : E) และ 8. ด้านความพึงพอใจ (Satisfaction: S) ผลการประเมิน พบว่า รูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย มีชื่อว่า POKILPES Model โดยภาพรวม เป็นรายด้าน มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด และความเป็นไปได้อยู่ในระดับมากที่สุด
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาล
สวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย ดังนี้
3.1 ผลการประเมินปัญหาการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย โดยภาพรวม เป็นรายด้าน อยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณารายด้าน มีปัญหาระดับมาก อยู่ 4 ด้าน ประกอบด้วย ด้านกิจกรรมการเรียนรู้ ด้านการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ ด้านบันทึกผลการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้านการออกแบบหน่วยการเรียนรู้ และมีปัญหาระดับปานกลาง มีอยู่ 2 ด้าน ประกอบด้วย ด้านการพัฒนาหลักสูตร และด้านการออกแบบแผนการจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียง ปัญหาทุกด้านล้วนเป็นปัญหาที่ต้องการพัฒนาทั้งสิ้น
3.2 ผลการประเมินสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย โดยภาพรวม เป็นรายด้าน พบว่า สมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยภาพรวม มีสรรถนะอยู่ในระดับมากที่สุด ซึ่งสูงกว่าตัวชี้วัดความสำเร็จที่กำหนดไว้อยู่ในระดับมาก
3.3 ผลการประเมินคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน พบว่า นักเรียนมีคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียง โดยภาพรวม อยู่ในระดับดีมาก ซึ่งสูงกว่าตัวชี้วัดความสำเร็จที่กำหนดไว้อยู่ในระดับดี
3.4 ผลการประเมินความพึงพอใจของผู้ปกครองนักเรียน ครูผู้สอน กรรมการสถานศึกษา และผู้บริหารสถานศึกษา ที่ต่อการบริหารงานวิชาการของการพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย โดยภาพรวม เป็นรายด้าน พบว่า ความพึงพอใจต่อการบริหารงานวิชาการของการพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย โดยภาพรวม มีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากที่สุด ซึ่งสูงกว่าตัวชี้วัดความสำเร็จที่กำหนดไว้อยู่ในระดับมาก
4. ผลการประเมินรูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย ก่อนนำออกเผยแพร่เป็นผลงานวิชาการ โดยภาพรวม เป็นรายด้าน พบว่า รูปแบบการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของครูโรงเรียนเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ สังกัดเทศบาลเมืองสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย โดยภาพรวม มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด และระดับความเป็นไปได้อยู่ในระดับมากที่สุด