การประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า ตำบลสันติสุข อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ในการประเมินครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ
1. ประเมินความเหมาะสมของโครงการ โดยการประยุกต์ใช้วิธีการประเมินตามรูปแบบ CIPP Model ของ Daniel L. Stufflebeam ในด้านบริบทหรือสภาวะแวดล้อม ด้านปัจจัยเบื้องต้น ด้านกระบวนการ และด้านผลผลิต
2. ประเมินผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียนที่เข้าร่วมการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า มีวัตถุประสงค์ของโครงการจำนวน 6 ข้อ ประกอบด้วย 1) ด้านความมีวินัย ความรับผิดชอบ และปฏิบัติตามหลักธรรมเบื้องต้นที่ตนเองนับถือ 2) ด้านความซื่อสัตย์ 3) ด้านความกตัญญูกตเวที 4) ด้านความเมตตากรุณาเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และเสียสละเพื่อส่วนรวม 5) ความประหยัด รู้จักใช้ทรัพย์สินของส่วนตน และส่วนรวมอย่างคุ้มค่า 6) มีความภูมิใจในความเป็นไทย เห็นคุณค่าของภูมิปัญญาไทย นิยมไทยและดำรงไว้ซึ่งความเป็นไทย
ประชากรที่ใช้ในการประเมินครั้งนี้ ประกอบด้วย คณะครู จำนวน 7 คน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 7 คน ผู้ปกครองนักเรียน จำนวน 24 คน และนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ จำนวน 12 คน โดยสุ่มแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จากนักเรียนทั้งหมด รวมจำนวนทั้งสิ้น 50 คน
เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรมข้อมูลการประเมินโครงการ มี 3 ฉบับ คือ
ฉบับที่ 1 แบบบันทึกการประชุมเกี่ยวกับข้อมูล ด้านบริบทหรือสภาวะแวดล้อมของโครงการ สำหรับครูผู้รับผิดชอบโครงการ ครูสายผู้สอน และคณะกรรมการสถานศึกษาขึ้นพื้นฐาน
ฉบับที่ 2 แบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับการดำเนินงานโครงการ ด้านปัจจัยเบื้องต้น ด้านกระบวนการ และด้านผลผลิตของโครงการ สำหรัย ครูผู้รับผิดชอบโครงการ ครูสายผู้สอน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และผู้ปกครองนักเรียน ลักษณะของแบบสอบถามเป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า(Rating Scale) 5 ระดับ และมีลักษณะเป็นแบบปลายเปิดเกี่ยวกับความคิดเห็นเพิ่มเติม และข้อเสนอแนะอื่น ๆ เกี่ยวกับโครงการ
ฉบับที่ 3 แบบสัมภาษณ์ความคิดเห็นเกี่ยวกับการดำเนินงานโครงการ ประเมินผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ สำหรับนักเรียนที่ร่วมโครงการ ลักษณะแบบสัมภาษณ์เป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า (Rating Scale) 3 ระดับ และมีลักษณะเป็นแบบปลายเปิด เกี่ยวกับความคิดเห็นเพิ่มเติม และข้อเสนอแนะอื่น ๆ เกี่ยวกับโครงการ
จากการประเมินการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า ตำบลสันติสุข อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ทั้ง 4 ด้าน คือ ด้านบริบทหรือสภาวะแวดล้อม ด้านปัจจัยเบื้องต้น ด้านกระบวนการ ด้านผลผลิต และประเมินผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ สรุปผลการประเมิน โดยแบ่งออกเป็น 2 ตอน ดังนี้
ตอนที่ 1 สรุปผลการประเมินการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า ตามกรอบการประเมิน ทั้ง 4 ด้าน
1. ด้านบริบทหรือสภาวะแวดล้อม
ในการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า จากการประชุมในครั้งนี้ ผู้เข้าร่วมประชุมทุกคนไม่ว่าจะเป็น ครูผู้รับผิดชอบโครงการ ครูสายผู้สอน และคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ร่วมทั้งผู้บริหารสถานศึกษา เห็นด้วยอย่างยิ่งที่จะให้มีการดำเนินงานโครงการ และจะระดมทรัพยากรจากทุกภาคส่วนได้แก่ ขอรับการสนับสนุนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หรือขอบริจาคสนับสนุนจากชุมชนหรือประชาสัมพันธ์ผู้มีจิตศรัทธาร่วมบริจาค เพื่อให้พฤติกรรมด้านคุณธรรม จริยธรรมของนักเรียนเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดียิ่งขึ้นตามวัตถุประสงค์ของโครงการ ในส่วนของความช่วยเหลือ และการให้ความร่วมมือต่าง ๆ คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครองนักเรียน และชุมชน พร้อมให้การสนับสนุนอย่างเต็มที่ เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของโครงการที่ตั้งไว้ทุกประการ
2. ด้านปัจจัยเบื้องต้น
ด้านปัจจัยเบื้องต้น ประกอบด้วย ความคิดเห็นเกี่ยวกับ ความเหมาะสม ความพร้อม ความเพียงพอในด้านบุคลากร ด้านงบประมาณ ด้านการจัดการ ด้านวัสดุอุปกรณ์ และด้านสิ่งอำนวยความสะดวก ตามทัศนะของ ครูผู้รับผิดชอบโครงการ ครูสายผู้สอน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และผู้ปกครองนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ ตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึง ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในภาพรวมมีความเหมาะสม ความพร้อมและความเพียงพอ อยู่ในระดับมาก และเมื่อพิจารณารายข้อ ทั้ง 15 รายการ รายกายที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ ผู้รับผิดชอบโครงการมีความเข้าใจในบทบาทหน้าที่ของตนเองในการดำเนินงานตามโครงการ รองลงมา คือ ผู้รับผิดชอบโครงการมีความเหมาะสมในการดำเนินงานตามโครงการ และโรงเรียนมีคำสั่งแต่งตั้งคระกรรมการดำเนินงานตามโครงการ และกำหนดบทบาทหน้าที่ที่ชัดเจนเหมาะสม และเป็นลายลักษณ์อักษรตามลำดับ สำหรับรายการที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด ที่อยู่ในระดับมาก คือ งบประมาณที่ได้รับจัดสรรตามโครงการเพียงพอต่อการดำเนินงาน
3. ด้านกระบวนการ
ด้านกระบวนการ ประกอบด้วยความเหมาะสมของกระบวนการ ในการดำเนินโครงการความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติในการวางแผนดำเนินงาน การประสานงานโครงการและกิจกรรม การประชาสัมพันธ์ การติดตามประเมินผล และการปรับปรงการดำเนินงาน ตามทัศนะของครูผู้รับผิดชอบโครงการ ครูสายผู้สอน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและผู้ปกครอง นักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ ตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึง ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในภาพรวมมีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก และเพื่อพิจารณารายข้อ ทั้ง 15 รายการ รายการที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ คณะครู นักเรียน ผู้ปกครอง และคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน มีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาในการดำเนินงานตามโครงการ รองลงมา คือ มีการประชุมชี้แจง และปรึกษาหารือผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เพื่อใช้ในการวางแผน ในการดำเนินงานตามโครงการ และมีการกำหนดกิจกรรมของโครงการไว้อย่างชัดเจน และมีการดำเนินการอย่างจริงจัง ตามลำดับ สำหรับรายการที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุดที่อยู่ในระดับมาก คือ การประชาสัมพันธ์ถึงประโยชน์ และความสำคัญของโครงการอย่างมีระบบ
4. ด้านผลผลิต
ด้านผลผลิต ประกอบด้วย ความคิดเห็นเกี่ยวกับ การมีความรู้ ความเข้าใจ มีทักษะ และพฤติกรรม ปฏิบัติตนของนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ ตามทัศนของครูผู้รับผิดชอบโครงการ ครูสายผู้สอน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และผู้ปกครองนักเรียน ตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในภาพรวมมีความคิดเห็น อยู่ในระดับมาก และเมื่อพิจารณารายข้อทั้ง 15 รายการ รายการที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือนักเรียนมีกิริยามารยาท และสัมมาคารวะต่อผู้อื่นมากขึ้น รองลงมาคือ นักเรียนเป็นผู้มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ตามความต้องการของโรงเรียน และการดำเนินโครงการทำให้นักเรียนรู้จักความละอายในการกระทำผิด และเกรงกลัวต่อบาปที่ประพฤติปฏิบัติไม่เหมาะสมตามลำดับ สำหรับรายการที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุดอยู่ในระดับมาก คือ การดำเนินโครงการมุ่งเน้นให้นักเรียนได้เรียนรู้จากสถานการณ์จริงและปฏิบัติได้
5. ความคิดเห็นเพิ่มเติม และข้อเสนอแนะอื่น ๆ
สำหรับความคิดเห็นเพิ่มเติม และข้อเสนอแนะอื่น ๆ ที่มีต่อโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า ของครูผู้รับผิดชอบโครงการ ครูสายผู้สอน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และผู้ปกครองนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ส่วนใหญ่มีความคิดเห็นว่า ควรจัดสภาพแวดล้อมในโรงเรียนให้เป็นลานคุณธรรมไว้ในบริเวณโรงเรียน พร้อมเขียนป้ายคำขวัญ พุทธภาษิต หรือคำนิยมที่เกี่ยวกับคุณธรรม จริยธรรมติดตามบริเวรโรงเรียนโดยรอบและจัดทำป้ายนิเทศ เพื่อแสดงประวัติผลงานของนักเรียนที่มีได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติ ควรสนับสนุน และส่งเสริมโครงการอย่างต่อเนื่อง เพราะเป็นการส่งเสริม และพัฒนาจิตใจของนักเรียนให้เป็นคนดีของสังคมต่อไป ควรจัดให้มีการเข้าค่ายคุณธรรมจริยธรรม สำหรับนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่าอย่างน้อยภาคเรียนละ 1 ครั้ง อีกทั้งควรจัดให้มีการไปศึกษาดูงาน โดยคณะครูนักเรียน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และชุมชน เพื่อไปเรียนรู้จากโรงเรียนที่เป็นแบบอย่างในการจัดกิจกรรมในลักษณะเกี่ยวกับที่ประสบความสำเร็จ และได้รับการยอมรับ มีการระดมทรัพยากร หรืองบประมาณจากแหล่งอื่น ๆ มาสนับสนุนกิจกรรมตามโครงกรเพิ่มมากขึ้น คณะครู ผู้ปกครองหรือญาติพี่น้องต้องประพฤติปฏิบัติตนเป็นตัวอย่างที่ดีสำหรับนักเรียนที่เกี่ยวกับคุณธรรม จริยธรรมด้วยในด้านการทำความดี มีความประพฤติและเป็นแบบอย่างที่ดี ในด้านองค์ความรู้ควรจัดกิจกรรมการเรียน การสอนแบบบูรณาการ ที่สอดแทรกคุณธรรม จริยธรรม ในทุกกลุ่มสาระการเรียนรู้ หลังจากนั้นควรจัดนิทรรศการเพื่อแสดงผลงานเกี่ยวกับผลของการทำความดีของนักเรียนทุกคน เพื่อสร้างแรงจูงใจแก่นักเรียน และเยาวชนในเขตบริการของโรงเรียน ได้รับรู้และภาคภูมิใจเป็นประจำทุกปี และควรฝึกให้เด็กนักเรียนเป็นผู้มีจิตอาสาเพิ่มขึ้น เพื่อจะได้นำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน และการอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม ต้องการให้มีโครงการที่ดีแบบนี้ตลอดไป เพื่อสร้างความรู้ ทักษะ เจตคติ ให้นักเรียนหรือเยาวชนหรือผู้ที่สนใจได้เรียนรู้ ตามคำขวัญของโรงเรียน คือ เรียนดี มีคุณธรรม สุขภาพแข็งแรง และท้ายสุด ควรมีการประชาสัมพันธ์กิจกรรมตามโครงการอย่างกว้างขวาง เช่น ประชาสัมพันธ์ทางเสียงตามสาย วิทยุชุมชน แผ่นพับหรือทางอินเตอร์เน็ต เพื่อขยายเครือข่าย และอาจมีโอกาสได้รับการสนับสนุนงบประมาณ จากหน่วยงานอื่น ๆ
ตอนที่ 2 สรุปผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า
การประเมินผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ เป็นผลที่เกิดจากการดำเนินงานตามโครงการที่มีต่อนักเรียนที่เกี่ยวกับคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของโรงเรียนบ้านเหมืองง่า ทั้ง 6 วัตถุประสงค์ เพื่อนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน ตามทัศนะของนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ ตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึง ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในภาพรวมมีความคิดเห็นอยู่ในระดับที่สูงกว่าเกณฑ์มาตรฐาน และเมื่อพิจารณาด้านทั้ง 6 ด้าน จำนวน 31 รายการ และด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ ด้านความกตัญญู กตเวที มีผลการพัฒนาในระดับที่สูงกว่าเกณฑ์มาตรฐาน รองลงมา คือ ด้านความซื่อสัตย์ และด้านความมีวินัย ตามลำดับ สำหรับด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่ำ คือ ด้านความใฝ่รู้ ใฝ่เรียน
สำหรับความคิดเห็นเพิ่มเติม และข้อเสนอแนะอื่น ๆ ที่มีต่อโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนโรงเรียนบ้านเหมืองง่า ของนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ส่วนใหญ่มีความคิดเห็นว่า ควรจัดทำโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม ให้กับนักเรียนอีกในปีต่อไป ส่วนการพัฒนาเห็นควรให้มีการจัดกิจกรรมการเข้าค่ายคุณธรรมจริยธรรมให้กับนักเรียนทุกคน และจัดทัศนศึกษาหรือศึกษาดูงานให้กับนักเรียนและชุมชนได้ไปศึกษาดูงานในสถานที่ หรือโรงเรียนอื่นๆ ที่ประสบความสำเร็จมากกว่าโรงเรียนของตนเอง และควรจัดอาคารสถานที่ภายในบริเวณโรงเรียน ให้เป็นสถานที่ที่เกี่ยวกับกิจกรรมทางคุณธรรมจริยธรรมสำหรับนักเรียนต่อไป