บทคัดย่อ
ชื่อเรื่อง การวิจัยปฏิบัติการ เรื่อง การพัฒนาระบบการนิเทศภายในศูนย์การศึกษา
นอกระบบและการศึกษา ตามอัธยาศัยอำเภอด่านมะขามเตี้ย
จังหวัดกาญจนบุรี
ผู้วิจัย นางขวัญตา ดอนศรีจันทร์
หน่วยงาน ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอด่านมะขามเตี้ย
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
จังหวัดกาญจนบุรี
ปีที่วิจัย พ.ศ.2560
การนิเทศภายในสถานศึกษา เป็นงานที่มีความสำคัญงานหนึ่งของการจัดการบริหารการศึกษา เป็นแนวทางชี้แนะให้ความช่วยเหลือและความร่วมมือกับครูและบุคลากรภายในสถานศึกษา เพื่อปรับปรุงการจัดการเรียนการสอนของครู เพิ่มคุณภาพของผู้เรียนและคุณภาพของการศึกษา ที่จะส่งผลให้คุณภาพการเรียนการสอน และความเจริญก้าวหน้าของผู้เรียน การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบการนิเทศภายในศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอด่านมะขามเตี้ย จังหวัดกาญจนบุรี ให้เป็นไปตามกระบวนการนิเทศภายในที่ชัดเจน และให้มีประสิทธิภาพ ตามกระบวนการพัฒนาระบบ 5 ขั้นตอน คือ การศึกษาระบบ (Systems Investigation) การวิเคราะห์ระบบ (Systems Analysis) การออกแบบระบบ (Systems Design) การใช้ระบบ (Systems Implementation) การบำรุงรักษาและการทบทวนระบบ (Systems Maintenance and Review) โดยใช้หลักการวิจัยปฏิบัติการ (Action Research) ตามแนวคิดของ เคมมิส และแมคแท็กการ์ท (Kemmis and McTaggart) โดยดำเนินการเป็น 2 วงรอบ แต่ละวงรอบ ประกอบด้วย การวางแผน (Planning) การปฏิบัติตามแผน (Action) การสังเกต (Observation) และการสะท้อนผล (Reflection) กลุ่มผู้ร่วมวิจัยและผู้ให้ข้อมูล 10 คน ประกอบด้วย ผู้วิจัย จำนวน 1 คน ผู้ร่วมวิจัยซึ่งเป็นกลุ่มเป้าหมายและผู้ให้ข้อมูลหลัก จำนวน 9 คน เป็นพนักงานราชการ ประกอบด้วย ครูอาสาสมัครการศึกษานอกโรงเรียน 3 คน และครู กศน.ตำบล 6 คน กลุ่มผู้ให้ข้อมูลเพิ่มเติม จำนวน 7 คน ประกอบด้วย ผู้เชี่ยวชาญประเมินระบบ 5 คน และผู้บริหารการศึกษา 2 คน ประกอบด้วย ผู้อำนวยการและรองผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดกาญจนบุรี เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลครั้งนี้ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกต แบบบันทึกการประชุม แบบบันทึกประจำวัน และแบบประเมิน การจัดกระทำและตรวจสอบข้อมูลสอบแบบสามเส้า (Triangular Method) และนำเสนอผลการศึกษาเชิงพรรณนาวิเคราะห์
ผลการวิจัยพบว่า การพัฒนาระบบการนิเทศภายในศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอด่านมะขามเตี้ย จังหวัดกาญจนบุรี ในวงรอบที่ 1 โดยใช้กลยุทธ์การประชุมแบบมีส่วนร่วม การประชุมเชิงปฏิบัติการ และการนิเทศ ทำให้ผู้ร่วมวิจัยสามารถนำขั้นตอนและวิธีการปฏิบัติงานไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อบำรุงรักษาและทบทวนระบบ ไม่พบจุดอ่อนที่ต้องปรับแก้ไขในขั้นตอนและวิธีการปฏิบัติงานใด แต่มีผู้ร่วมวิจัยบางคนไม่สามารถนำขั้นตอนและวิธีการปฏิบัติงานเกี่ยวกับการสร้างสื่อ เครื่องมือและวิธีการ การปฏิบัติการนิเทศ และการประเมินผลและรายงานผลไปใช้ได้ จึงไม่สามารถบำรุงรักษาและทบทวนระบบได้ จึงดำเนินการพัฒนาในวงรอบที่ 2 โดยใช้กลยุทธ์การนิเทศ กำกับ ติดตาม ในกระบวนการทำงาน ส่งผลให้ผู้ร่วมวิจัยสามารถนำขั้นตอนและวิธีการปฏิบัติงานไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่พบจุดอ่อนที่ต้องปรับแก้ไขในขั้นตอนและวิธีการปฏิบัติงานใด
โดยสรุป การพัฒนาระบบนิเทศภายในศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษา
ตามอัธยาศัยอำเภอด่านมะขามเตี้ย จังหวัดกาญจนบุรี โดยใช้กลยุทธ์ การประชุมแบบมีส่วนร่วม การประชุมเชิงปฏิบัติการ และการนิเทศ กำกับ ติดตาม ส่งผลให้ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอด่านมะขามเตี้ย จังหวัดกาญจนบุรี มีระบบการนิเทศภายใน ทั้ง 5 ขั้นตอน ประกอบด้วย ขั้นตอนการศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการ ขั้นตอนการวางแผนและกำหนดทางเลือก ขั้นตอนการสร้างสื่อ เครื่องมือและวิธีการ ขั้นตอนการปฏิบัติการนิเทศ และขั้นตอนการประเมินผลและรายงานผล มีกระบวนการและขั้นตอนในการปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง ครอบคลุมและมีความต่อเนื่อง ระบบนิเทศภายในมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้การดำเนินการพัฒนาระบบนิเทศภายในครั้งนี้ประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ และควรส่งเสริมสนับสนุนให้ใช้กลยุทธ์ดังกล่าวพัฒนาระบบการนิเทศภายในสถานศึกษาอื่นๆ ต่อไป