ระยะเวลาดำเนินโครงการ เริ่มตั้งแต่ พฤศจิกายน 2559 - กันยายน 2560
บทคัดย่อ
รายงานผลการดำเนินงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ของโรงเรียนวัดจันทราวาส
(ศุขประสารราษฎร์) สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 10 มีวัตถุประสงค์ของ การรายงาน คือ
1. เพื่อรายงานผลการดำเนินงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียน วัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 10
2. เพื่อรายงานผลการประเมินความพึงพอใจของครูและบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ และนักเรียนในโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ของโรงเรียนวัดจันทราวาส (ศุขประสารราษฎร์) สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 10 กลุ่มตัวอย่าง ที่ใช้ในการประเมินความพึงพอใจในการดำเนินงานโครงการ โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) คือ กลุ่มที่ 1 ครูโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานคณะกรรมการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ และสมาชิกสมาคมครูและผู้ปกครอง จำนวน 126 คน และกลุ่มที่ 2 นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและระดับชั้นมัธยมศึกษาศึกษาตอนปลาย จำนวน 312 คน โดยการสุ่มแบบแบ่งชั้นแล้วสุ่มอย่างง่าย
โดยใช้องค์ประกอบของโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข 10 องค์ประกอบ ดังนี้ 1. นโยบายส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียน 2. การบริหารจัดการในโรงเรียน 3. โครงการร่วมระหว่างโรงเรียนกับชุมชน 4. การจัดสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนที่เอื้อต่อสุขภาพ 5. บริการอนามัยในโรงเรียน 6. สุขศึกษาในโรงเรียน 7. โภชนาการและอาหารที่ปลอดภัย 8. การออกกำลังกาย กีฬาและนันทนาการ 9. การให้คำปรึกษาและสนับสนุนทางสังคม และ 10. การส่งเสริมสุขภาพบุคลากรในโรงเรียน รูปแบบในการดำเนินการใช้แนวคิดทฤษฎีวงจรคุณภาพ (PDCA) คือ Plan, Do, Check และ Action และวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) จากการประเมิน ผลกิจกรรมแต่ละกิจกรรมที่ดำเนินงานตามนโยบายโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ การหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ( ) และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D) ความคิดเห็นและความพึงพอใจของครู/บุคลากรที่เกี่ยวข้อง และนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและระดับชั้นมัธยมศึกษาศึกษาตอนปลาย ในการดำเนินโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์)
การรายงานผลการดำเนินงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพแบ่งออกเป็น 4 ตอน
ได้แก่ ตอนที่ 1 ผลการปฏิบัติงานโครงการ/กิจกรรมโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ของโรงเรียน วัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) ตามแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ 10 องค์ประกอบ ตอนที่ 2 ความคิดเห็นในการปฏิบัติงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ 10 องค์ประกอบ ตอนที่ 3 ผลการประเมินความพึงพอใจของครู และบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการดำเนินงาน โครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ของโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) ตอนที่ 4 ผลการประเมินความพึงพอใจของของนักเรียน ในการดำเนินงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) โดยสรุปได้ดังนี้
จากการปฏิบัติงานที่ได้วางแผนการพัฒนากิจกรรมส่งเสริมสุขภาพ ซึ่งวิเคราะห์โดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) โดย
1) ด้านนโยบายของโรงเรียน โรงเรียนมีการกำหนดนโยบายโรงเรียนส่งเสริมสุขสุขภาพและนโยบายที่เกี่ยวข้องได้แก่ นโยบายโรงเรียนปลอดบุหรี่ นโยบายเกี่ยวกับสถานศึกษาสีขาว ซึ่งได้ดำเนินการสร้างความตระหนักให้แก่ผู้ปกครอง นักเรียน และชุมชน
2) ด้านการบริหารจัดการโรงเรียน มีการดำเนินการจัดการอบรมผู้นำเยาวชนสาธารณสุขในโรงเรียนและส่งเสริมเพื่อเป็นผู้นำในการดำเนินกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียน เช่น กิจกรรมรณรงค์ไม่สูบบุหรี่ ป้องกันนักสูบหน้าใหม่ ร่วมกับกิจกรรม To Be Number One ต้านยาเสพติด กิจกรรมรณรงค์ เป็นผู้ช่วยครูในการจัดทำกิจกรรมส่งเสริมสุขต่าง ๆ ของโรงเรียน
3) โครงการร่วมระหว่างโรงเรียนกับชุมชน ได้แก่ กิจกรรมปฐมนิเทศผู้ปกครองนักเรียนเพื่อรับทราบแนวนโยบายส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียน การส่งเสริมด้านสุขภาพของนักเรียน และครอบครัว รวมถึงการป้องกัน ดูแล ด้านพฤติกรรมต่าง ๆ ของนักเรียน นอกจากนั้น โรงเรียนมีการประสานกับหน่วยงานชุมชนในการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพ เช่น กิจกรรม บริจาคโลหิต ช่วย ปลูกจิตสำนึกในการช่วยเหลือสังคมและช่วยกระตุ้นให้เกิดการดูแลตนเองก่อนการบริจาคโลหิต และกิจกรรม รณรงค์ขับขี่ ปลอดภัยใส่ใจจราจร ทำให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจในการขับขี่ เพิ่ม ความระมัดระวังลดอุบัติเหตุจากการขับขี่
4) การจัดสิ่งแวดล้อม ในโรงเรียนที่เอื้อต่อสุขภาพ โดยจัดกิจกรรมจิตอาสาดูแลรักษาความสะอาด สร้างวินัยในการรักษาความสะอาดของห้องเรียนและบริเวณต่าง ๆ ของโรงเรียน ฝึกให้นักเรียนเป็นผู้เสียสละช่วยเหลือและรักษาความสะอาด เพื่อประโยชน์ในการดูแลสุขภาพของตนเอง จัด Big Cleaning Day ในวันสำคัญ ๆ กิจกรรมสิ่งแวดล้อมดี ชีวีมีสุข เช่น นักเรียนมีความตระหนักในการป้องกันสารพิษปนเปื้อนที่อยู่สิ่งแวดล้อมธรรมชาติ ได้เรียนรู้และลดใช้พลังงาน เช่น ปิดน้ำ ปิดไฟฟ้า หลังเลิกใช้งาน ทำให้ประหยัดการใช้พลังงานได้
5) บริการอนามัยในโรงเรียน มีกิจกรรม การเฝ้าระวังควบคุมป้องกันโรคติดต่อตามฤดูกาล ป้องกันการเกิดโรคต่าง ๆ ด้วยการจัดกิจกรรมรณรงค์ ให้ความรู้ กำจัดแหล่งเพาะพันธ์ยุง ป้องกันโรคไข้เลือดออก ฉีดพ่นหมอกควัน และประชาสัมพันธ์การป้องกันโรคตามฤดูกาล ป้องกัน การเกิดโรค ทำให้นักเรียน ครูและบุคลากรโรงเรียน เจ็บป่วยน้อยลง กิจกรรม ทันตสุขภาพ ฟันสะอาด เหงือกแข็งแรง เพื่อป้องกัน และรักษา สุขภาพฟันของนักเรียน ทำให้นักเรียนได้รับการแก้ไขปัญหา เหงือกและฟันดีขึ้น กิจกรรม สายตาดี ชีวีมีสุข นักเรียนได้รับการตรวจวัดสายตา และได้รับการแก้ปัญหาสายตาได้อย่างเหมาะสม ส่งผลต่อการเรียนรู้ของนักเรียนดีขึ้น กิจกรรมการให้บริการงานอนามัยโรงเรียน การดูแลรักษาและส่งต่อ นักเรียนได้รับการดูแลรักษาสุขภาพและนักเรียนที่ป่วยได้รับการช่วยเหลือในเบื้องต้นและส่งต่อการรักษาอย่างทันท่วงที รวมถึงกิจกรรม ตรวจสุขภาพนักเรียน ทำให้นักเรียนได้รับข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพของตนเอง ความผิดปกติของสุขภาพ ทำให้นักเรียนได้รับการป้องกันและรักษาอย่างถูกต้อง
6) สุขศึกษาในโรงเรียน ได้แก่ การจัดกิจกรรม TO Be Number One ร่วมใจต้านภัยยาเสพติด ทำให้สามารถลดพฤติกรรมเสี่ยง นักเรียนรู้จักใช้เวลาว่างในการทำกิจกรรมอย่างสร้างสรรค์ เรียนรู้ทักษะชีวิต สามารถให้คำแนะนำเพื่อน ๆ ในการดูแลตนเอง ให้พันภัยจากยาเสพติด ด้วยกิจกรรมที่หลากหลาย การส่งเสริมให้นักเรียนรักษาสุขภาพ ด้วยกิจกรรม กินร้อน ช้อนกลาง ล้างมือ รับประทานอาหารสุขใหม่ เป็นการป้องกันการแพร่ของโรค ส่งผลถึงการป้องกันให้นักเรียนมีสุขภาพดี มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ทั้งนี้โรงเรียนได้มีการสอดแทรกกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพต่าง ๆ ในการจัดการเรียนการสอนในรายวิชากลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ด้วย
7) โภชนาการและอาหารที่ปลอดภัย โรงเรียนดำเนินกิจกรรม อบรมผู้ประกอบการร้านค้าในโรงเรียน มีการตรวจสุขภาพของผู้ประกอบการ สร้างความมั่นให้กับผู้รับบริการ และการจัดกิจกรรม อาหารปลอดภัย ฉลาดซื้อ ฉลาดใช้ ด้วยกิจกรรมต่างๆ ส่งผลให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ สามารถเลือกบริโภคอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพมากขึ้น รวมถึง กิจกรรมดูแลและแก้ไขภาวะโภชนาการและการเจริญเติบโตของนักเรียน ทำให้นักเรียนที่มีภาวะโภชนาการเกิน หรือภาวะ ทุพโภชนาการ ได้รับการแก้ไข ให้มีภาวะโภชนาการให้ดีขึ้น
8) การออกกำลังกาย กีฬา และนันทนาการ โรงเรียนมีการส่งเสริมให้นักเรียน ออกกำลังกาย การเล่นกีฬาชนิดต่าง ๆ ทั้งในและนอกเวลา จัดการแข่งขันกีฬาภายในและภายนอก เช่น กีฬาฟุตบอล ส่งผลให้สามารถนักเรียนสร้างชื่อเสียงให้กับโรงเรียนอีกทั้งนักเรียนที่เล่นกีฬามีสุขภาพอนามัยดี เป็นแบบอย่างให้เพื่อนักเรียน เล่นกีฬา นักเรียนส่วนใหญ่รักการออกกำลังกาย และโรงเรียนส่งเสริมด้านนันทนาการในกิจกรรมต่าง ๆ มีกิจกรรมที่หลากหลาย ทั้ง กิจกรรมด้านดนตรี นาฏศิลป์ กิจกรรมเข้าจังหวะ ทำให้นักเรียน มีความสุข เป็นการพัฒนาด้านจิตใจ ส่งผลต่อสุขภาพอนามัยที่ดี อีกทั้งนักเรียนได้ใช้เวลาว่าง คลาดเครียด ลดพฤติกรรมเสี่ยง ไม่ไปเกี่ยวข้องกับยาเสพติด
9) การให้คำปรึกษาและสนับสนุนทางสังคม โรงเรียนมีระบบจัดระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ดำเนินการโดยครูที่ปรึกษาทุกคน ให้การดูแลนักเรียนและช่วยเหลือนักเรียน มีการเยี่ยมบ้าน เพื่อทราบข้อมูลนักเรียนเป็นรายบุคคล ทำให้นักเรียนได้รับการช่วยเหลือและแก้ไขอย่างถูกต้อง ตรงกับความต้องการ ทั้งด้านการเรียนและพฤติกรรม ซึ่ง ร่วมกับกิจกรรม To Be Number One ทำให้นักเรียน มีจิตอาสา เสียสละ จัดกิจกรรมอย่างสร้างสรรค์ สร้างเครือข่ายของการกิจกรรม ทำให้นักเรียนได้รับการพัฒนาทั้งสุขภาพกายและสุขภาพ เห็นคุณค่าในตนเอง
10) การส่งเสริมสุขภาพบุคลากรในโรงเรียน โดยโรงเรียนส่งเสริมการตรวจสุขภาพครูและบุคลากรในโรงเรียน มีการตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี ครูและบุคลากรได้รับข้อมูลสุขภาพ เพื่อการดูแลสุขภาพที่ถูกต้องและรับการรักษาอย่างทันท่วงที ส่งผลให้ครูและบุคลากรมีสุขภาพที่ดีขึ้น
สำหรับการดำเนินงานได้ พบปัญหาในการดำเนินการจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพที่ควรเน้นย้ำ เพื่อพัฒนาให้ดีขึ้น และได้จัดทำกิจกรรมดังนี้ คือ กิจกรรมบูรณาการสุขบัญญัติ เพศศึกษาและพัฒนาทักษะชีวิต วัตถุประสงค์ เพื่อให้นักเรียนมีทักษะชีวิตจัดการปัญหาต่าง ๆ รอบตัวในสภาพสังคมปัจจุบันได้ สามารถบูรณาการการเรียนการสอนในกลุ่มสาระการเรียนรู้ ให้นักเรียนทราบ ข้อปฏิบัติตนเพื่อการมีสุขภาพที่ดีได้ ซึ่งผลการปฏิบัติงาน ทำให้
1) นักเรียนได้เรียนรู้ เรื่องสุขบัญญัติแห่งชาติ ทราบข้อกำหนดในการปฏิบัติตน เพื่อ
การมีสุขภาพที่ดี มีแนวทางการปฏิบัติอย่างไร สามารถนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันของตนเองในระดับหนึ่ง
2) นักเรียนได้รับทราบแนวทางในการพัฒนาตนเองด้านทักษะชีวิต เช่น ทักษะการปฏิเสธเพื่อน ในสถานการณ์ ขับขันเฉพาะหน้า การจัดการอารมณ์ของตนเอง รู้เท่าทันความคิดของตนเอง เกิด การพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ ควบคุมอารมณ์ของตนเองได้มากขึ้น เมื่อเจอสถานการณ์ความกดดัน การถูกต่อว่าที่รุนแรง จากความไม่เข้าใจหรือความเข้าใจผิด สามารถอดทนต่อความยั่วยุของบุคคลได้ มากขึ้น ทำให้นักเรียนมีความเข้าใจตนเอง ตระหนัก และเห็นคุณค่าของตนเองและผู้อื่นได้มากขึ้น รู้จุดเด่นและจุดด้อยของตนเอง มองโลกในแง่ดีขึ้น จากการสัมภาษณ์และสอบถามความรู้สึก สามารถพูดให้กำลังใจตนเองและผู้อื่น เช่นให้กำลังใจครูผู้สอน ได้ มีการวิเคราะห์ตนเอง และผู้อื่น แยกแยะข้อมูลข่าวสาร ได้ดีขึ้น สามารถจัดการปัญหาต่างๆที่อยู่ในสังคม รอบตัวได้ ทำให้ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่าง ตนเองกับผู้อื่น สามารถนำไปใช้ในการเตรียมความพร้อม สำหรับปรับตัว ในอนาคต เกิดความเชื่อมั่นในการเผชิญหน้าและแก้ไขปัญหาต่างๆได้ดีขึ้นสามารถทำงานและอยู่กันกับร่วมกับผู้อื่นอย่างมีความสุข 3) มีการบูรณาการการเรียนการสอนสอดแทรกในกลุ่มสาระการเรียนรู้ ได้รับ ความร่วมมือ เป็นอย่างดีในทุก ๆ กลุ่มสาระการเรียนรู้ ทั้งนี้ ต้องอาศัยจังหวะ เวลา สอดแทรกเนื้อหาสาระในส่วนที่เกี่ยวข้องในสาระวิชาของกลุ่มสาระ และการสร้างเสริมทักษะชีวิตให้กับนักเรียน ครูผู้สอนอาจมีความชำนาญในการจัดกิจกรรมให้เกิดทักษะชีวิต การแก้ปัญหา น้อยกว่า ผู้เชี่ยวชาญ ที่จะทำให้เกิดความรู้ความเข้าใจอย่างรวดเร็ว แนวทางการพัฒนาการสร้างเสริมทักษะชีวิตให้กับนักเรียน ควรเชิญวิทยากรให้ความรู้ด้านการพัฒนาทักษะชีวิตในด้านต่าง ๆ แก่นักเรียน และอาจให้ความรู้แก่ครูผู้สอนควบคู่กับนักเรียน จะทำให้เกิดการพัฒนาที่ถูกต้องเหมาะสมมากขึ้น ต้องอาศัยผู้ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านมาให้ความรู้ความเข้าใจ ที่ถูกต้อง ให้ความรู้แก่นักเรียน
การวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ ผลการดำเนินงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ของ โรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) สามารถสรุปประเด็นสำคัญได้ดังนี้
1) สรุปผลการวิเคราะห์ความคิดเห็นการดำเนินงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพของโรงเรียนโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) ในภาพรวม พบว่ามีการปฏิบัติ อยู่ในระดับมาก (x̄ = 4.24) เมื่อวิเคราะห์การดำเนินงานโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพทั้ง 10 องค์ประกอบ พบว่าอยู่ในระดับมาก ทุกองค์ประกอบ ได้แก่ นโยบายของโรงเรียน การบริหารจัดการในโรงเรียน โครงการร่วมระหว่างโรงเรียนกับชุมชน การจัดสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนที่เอื้อต่อสุขภาพ บริการอนามัย-โรงเรียน สุขศึกษาในโรงเรียน โภชนาการและอาหารที่ปลอดภัย การออกกำลังกาย กีฬาและนันทนาการ การให้คำปรึกษาและสนับสนุนทางสังคม และการส่งเสริมสุขภาพบุคลากรในโรงเรียน
2) สรุปผลการวิเคราะห์ความพึงพอใจของครู และบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการดำเนินงานโครงการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ 10 องค์ประกอบ ของโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) ในภาพรวม พบว่ามีความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก (x̄ =4.18) และเมื่อวิเคราะห์ความพอใจในการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพเป็นรายองค์ประกอบ พบว่า อยู่ในระดับมากทุกองค์ประกอบ ได้แก่ นโยบายของโรงเรียนการบริหารจัดการในโรงเรียน โครงการร่วมระหว่างโรงเรียนกับชุมชน การจัดสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนที่เอื้อต่อสุขภาพ บริการอนามัยโรงเรียนสุขศึกษาในโรงเรียน โภชนาการและอาหารที่ปลอดภัย การออกกำลังกายกีฬาและนันทนาการ การให้คำปรึกษา และการสนับสนุนทางสังคม และการส่งเสริมบุคลากรในโรงเรียน
3) สรุปผลการวิเคราะห์ความพึงพอใจของนักเรียนในการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพ
6 องค์ประกอบของโรงเรียนวัดจันทราวาส(ศุขประสารราษฎร์) ในภาพรวม พบว่านักเรียนมี ความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก (x̄ =4.02) และเมื่อวิเคราะห์ความพึงพอใจเป็นรายองค์ประกอบพบว่า มีระดับความพึงพอใจ อยู่ในระดับมาก ทุกองค์ประกอบ ได้แก่ โครงการร่วมระหว่างโรงเรียนกับชุมชน การจัดสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน ที่เอื้อต่อสุขภาพ บริการอนามัยโรงเรียน สุขศึกษาในโรงเรียน โภชนาการและอาหารที่ปลอดภัย การออกกำลังกาย กีฬาและนันทนาการ