ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
ผู้วิจัย นางสาวสุวัจนา ศรีวิเนตร
หน่วยงาน โรงเรียนบัวขาว อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดกาฬสินธุ์
ปีการวิจัย 2559
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีจุดมุ่งหมาย 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ของการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์2) เพื่อออกแบบและพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 3) เพื่อนำรูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่พัฒนาขึ้นไปใช้ และ 4) เพื่อประเมินผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่พัฒนาขึ้น ดังนี้ 4.1) เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระหว่างก่อนเรียน และหลังเรียน 4.2) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่มีต่อการรูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 กลุ่มตัวอย่างในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/11 โรงเรียนบัวขาว อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ ภาคเรียนที่ 2 ปีการวิจัย 2559 จำนวน 33 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) โดยใช้ห้องเรียนเป็นกลุ่ม (Cluster) ด้วยการจับสลากมา 1 ห้อง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ประกอบด้วย 1) แบบสัมภาษณ์ 2) แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 จำนวน 20 แผน เวลา 30 ชั่วโมง 3) ชุดกิจกรรมการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 จำนวน 9 ชุด 4) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จำนวน 30 ข้อ มีค่าความยาก (P) ตั้งแต่ 0.40-0.80 ค่าอำนาจจำแนก (B) ตั้งแต่ 0.45 -0.71 ค่าความเชื่อมั่น (rcc) ของแบบทดสอบทั้งฉบับเท่ากับ 0.79 และ 5) แบบประเมินผลความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่มีต่อการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์เป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า (Rating Scale) แบ่งเป็น 5 ระดับ จำนวน 20 ข้อ
ผลการวิจัยพบว่า
1. สภาพทั่วไป และสภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ พบว่า ครูวิทยาศาสตร์พยายามจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนให้สูงขึ้น แต่นักเรียนส่วนใหญ่ยังไม่ผ่านเกณฑ์การประเมินทั้งในภาพรวมระดับประเทศ และระดับโรงเรียน ครูวิทยาศาสตร์มีความต้องการรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยยึดตามทฤษฎีสร้างความรู้นิยม (Constructivism) เพื่อสร้างเสริมความสามารถด้านทักษะวิทยาศาสตร์ ที่ทำให้เกิดผลสัมฤทธิ์ทาง การเรียนสูงขึ้น
2. การออกแบบและพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มี 7 องค์ประกอบหลัก คือ 1) หลักการ 2) วัตถุประสงค์ 3) เนื้อหาที่ใช้ในการเรียนการสอน 4) ขั้นตอนที่ใช้สอน ประกอบด้วย 4.1) ขั้นตรวจสอบความรู้เดิม (Elicitation Phase) 4.2) ขั้นเร้าความสนใจ (Engagement Phase) 4.3) ขั้นสำรวจและค้นหา (Exploration Phase) 4.4) ขั้นอธิบาย (Explanation Phase) 4.5) ขั้นขยายความคิด (Expansion Phase/Elaboration Phase) 4.6) ขั้นประเมินผล (Evaluation Phase) และ 4.7) ขั้นนำความรู้ไปใช้ (Extension Phase) 5) ระบบสนับสนุน 6) การประเมินผล และ 7) ผลของการนำไปใช้
3. รูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีความเหมาะสมและสอดคล้องขององค์ประกอบอยู่ในระดับมากชุดการเรียนรู้ด้วยตนเองและแผนการจัดการเรียนรู้ที่พัฒนาตามรูปแบบการจัดการเรียนรู้ มีความเหมาะสมและสอดคล้องขององค์ประกอบอยู่ในระดับมากที่สุด
4. ผลการทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชา เคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีประสิทธิภาพเท่ากับ 85.21/81.41 และมีค่าดัชนีประสิทธิผลของการจัดการเรียนรู้เท่ากับ 0.6989 และนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่ได้รับการจัดการเรียนรู้รายวิชา เคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
5. ผลการประเมินรูปแบบการจัดการเรียนรู้ พบว่านักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่ได้รับการจัดการเรียนรู้รายวิชา เคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ มีความพึงพอใจในการเรียนรู้เฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่สุด
โดยสรุป รูปแบบการจัดการเรียนรู้รายวิชาเคมี เรื่อง ปริมาณสัมพันธ์ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 7 ขั้น โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ของชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนเพิ่มขึ้นจากก่อนเรียน สามารถนำไปใช้ในการจัดการเรียนรู้ให้แก่นักเรียน และใช้เป็นแนวทางในการจัดการเรียนรู้ในกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์สำหรับครูต่อไป