ครูบ้านนอก

ผลของการใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัย

ของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม

ผู้วิจัย :

นายหงษ์ มีมุข วิทยฐานะ ตำแหน่ง ครูชำนาญการพิเศษ

โรงเรียนไผ่งามพิทยาคม

ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา

สภาพสังคมของประเทศไทย มีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก สังคมชนบทจะปรับตัวเป็นสังคมกึ่งเมืองกึ่งชนบทมากขึ้น สังคมเมืองจะกลายเป็นสังคมมหานครที่มีความสับสนวุ่นวายในการดำรงชีวิต ทำให้ความเจริญทางด้านจิตใจขาดการพัฒนาและไม่มีความสมดุลกับความเจริญทางด้านวัตถุ จึงก่อให้เกิดปัญหาทางด้านศีลธรรมจรรยามากขึ้นดังจะเห็นได้จากเหตุการณ์ต่าง ๆ ปัจจุบันในสังคมไทยเกิดปัญหาต่างๆ ขึ้นอย่างมาก เนื่องจากบุคคลที่มีระเบียบวินัยน้อยลง จำเป็นต้องปลูกฝังความมีระเบียบวินัยให้เกิดขึ้นกับผู้เรียน เพราะถือว่าเป็นหัวใจ ซึ่งบุคคลในสังคมละเลยและอาจจะส่งผลต่อคุณภาพของเด็กที่จะเป็นผู้ใหญ่ในอนาคตด้วย ในทุกวงการต่างเน้นให้ผู้ปฏิบัติงานมีระเบียบวินัยซึ่งเป็นหัวใจสำคัญที่จะทำให้องค์กรพัฒนาไปได้ ในวงการศึกษา หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ได้กำหนดคุณลักษณะอันพึงประสงค์ไว้ 8 ประการ ได้แก่ 1. รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ 2. ซื่อสัตย์สุจริต 3. มีวินัย 4. ใฝ่เรียนรู้ 5. อยู่อย่างพอเพียง 6. มุ่งมั่นในการทำงาน 7. รักความเป็นไทย และ 8. จิตสาธารณะ ซึ่งจะเห็นว่า ความมีวินัย ได้กำหนดไว้ในคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ข้อ 3 เพื่อประเมิน หรือพิจารณาผู้เรียนว่าอยู่ในระดับใด ในกิจกรรมการเรียนการสอน แม้จะมีการประเมินจิตพิสัยตามสภาพจริงของผู้เรียน แต่ความมีวินัยก็ยังเป็นเรื่องที่ต้องใช้องค์ประกอบหลายประการช่วยในการพิจารณาตัดสินผู้เรียน

ดวงเดือน พันธุมนาวิน (2523) กล่าวว่า วินัยในตนเองเป็นสิ่งที่แสดงออกซึ่งคุณธรรม เนื่องจากการควบคุมตนเองได้ สามารถทำความดีด้วยตนเองได้ และมีความกังวลเมื่อต้องทำในสิ่งที่ไม่ถูกต้องซึ่งจะช่วยยับยั้งและป้องกันไม่ให้บุคคลกระทำผิด นอกจากนี้ พิสมัย ทินเต (2545) กล่าวว่าความมีวินัยเป็นคุณลักษณะที่สำคัญที่ทำให้บุคคลสามารถปรับตัวและอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข การจะพัฒนาความมีระเบียบวินัยให้แก่เด็กเยาวชนจึงต้องพัฒนาทั้งทางกายและจิตใจด้วยการฝึกสมาธิ เจริญปัญญาเป็นแนวทางที่สำคัญยิ่งแนวทางหนึ่งในการพัฒนาจิตใจของนักเรียนให้มีสติมั่นคง ไม่หวั่นไหวกับสิ่งที่มากระทบ มีหลักในการควบคุมจิตใจ พระศรีวิสุทธิกวี (2527) ได้กล่าวถึง ความสำคัญของการฝึกจิต หรือสมาธิว่า จะทำให้เกิดความสงบ เป็นการอบรมจิตใจให้มีคุณภาพสูง ผู้ฝึกสมาธิจะได้รับผลดีต่อสติปัญญาและจิตใจเป็นอย่างมาก เนื่องจากการฝึกสมาธิ ช่วยเพิ่มคุณภาพในการคิด รู้จักใช้สติปัญญา กลั่นกรองแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ได้อย่างรอบคอบ

ปัจจุบันโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม เปิดทำการสอนระดับมัธยมศึกษา ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 – 6 จากการรายงานของกลุ่มบริหารทั่วไป งานกิจการนักเรียนพบว่า นักเรียน มีพฤติกรรมประพฤติผิดกฎระเบียบของทางโรงเรียนอยู่เสมอ เช่น แต่งกายไม่เรียบร้อย ไม่เข้าเรียน ไม่ตั้งใจเรียน ขาดเรียน ขาดความรับผิดชอบต่อหน้าที่ เข้าแถวไม่เป็นระเบียบ พูดคุยเสียงดังขณะครูสอน หรือขณะเข้ารับการอบรม เป็นต้น ในปีการศึกษา 2560 โรงเรียนไผ่งามพิทยาคม ได้เข้าร่วมโครงการเสริมสร้างคุณธรรม จริยธรรมธรรมาภิบาลในสถานศึกษา “ป้องกันการทุจริต” (โรงเรียนสุจริต) จึงศึกษารูปแบบการจัดกิจกรรมส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตให้กับนักเรียน เพื่อพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของนักเรียนโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย เพื่อแก้ปัญหาและปลูกฝังระเบียบวินัยให้แก่นักเรียน

ดังนั้นผู้วิจัยจึงสนใจศึกษาผลของการใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม

คำถามวิจัย

1. รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัยได้อย่างไร

2. รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย คือรูปแบบใด

3. ผลการทดลองใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย ทำให้สภาพคุณลักษณะความสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม เป็นอย่างไร

4. ความพึงพอใจของครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครอง และนักเรียน ต่อการใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย อยู่ในระดับใด

วัตถุประสงค์ของการวิจัย

1. เพื่อศึกษาผลของการใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย ของโรงเรียน ไผ่งามพิทยาคม

2. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครอง และนักเรียน ต่อรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย

ขอบเขตของการวิจัย

ผู้วิจัยกำหนดขอบเขตการวิจัย ดังนี้

1.การฝึกสมาธิแบบอานาปานสติคือการกำหนดลมหายใจเข้าภาวนา “พุทธ” หายใจออกภาวนา “โธ” เพื่อพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัย

2. คุณลักษณะนักเรียน 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ได้แก่ ด้านความมีวินัย

ระยะเวลา พฤษภาคม 2560 – กันยายน 2560

คำนิยามศัพท์เฉพาะ

การฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย ให้กับนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม ผู้วิจัยได้กำหนดคำนิยามศัพท์เฉพาะไว้ ดังนี้

1. การฝึกสมาธิแบบอานาปานสติ หมายถึงการฝึกความตั้งมั่นของจิตขั้นแรกโดยการใช้สติกำหนดลมหายใจเข้า กำหนดลมหายใจออก โดยในขณะหายใจเข้าภาวนา “พุทธ” ขณะหายใจออกภาวนา “โธ” ใช้เวลาฝึกอย่างเหมาะสมกับวัยผู้เรียนประมาณ 5 ถึง 10 นาทีต่อครั้ง ซึ่งมี 2 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นที่ 1 เมื่อลมหายใจออกยาวรู้ว่ายาว และเมื่อลมหายใจเข้าสั้นรู้ว่าสั้น

ขั้นที่ 2 เมื่อลมหายใจออกสั้นรู้ว่าสั้น และเมื่อลมหายใจเข้าสั้นรู้ว่าสั้น

2. การมีวินัย หมายถึง มีจิตสำนึกในบทบาทและหน้าที่ของตนเองและปฏิบัติตามข้อตกลง ข้อบังคับ กติกา ระเบียบ กฎหมาย ของครอบครัว โรงเรียน สังคม และยอมรับผลที่เกิดจากการปฏิบัติ เคารพสิทธิของผู้อื่นและเป็นพลเมืองที่ดีของชุมชน สังคม ประเทศชาติ และสังคมโลก ซึ่งมีทั้งวินัยต่อตนเอง และวินัยต่อสังคม ความมีวินัยแสดงออกเป็นพฤติกรรมของนักเรียน

การทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง

ในการพัฒนารูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคมครั้งนี้ ได้ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

1. ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรม

ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ ( Psycho-Analytic Theory หรือ PA )

ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ คิดค้นโดยซิกมันด์ ฟรอยด์ (Sigmund Freud, 1856-1939) ทฤษฎีพื้นฐานของทฤษฎีจิตวิเคราะห์ กล่าวว่า จิตใจของคนเราสามารถแบ่งได้เป็น 3 ระดับตามการรับรู้ ได้แก่

1. จิตสำนึก (The conscious) เป็นส่วนของจิตใจที่คนเรารู้สึกนึกคิดอยู่ในแต่ละขณะ

2. จิตก่อนสำนึก (The preconscious) เป็นส่วนของจิตใจที่ตามปกติแล้วเราไม่ได้ตระหนักถึง แต่หากใช้ความตั้งใจก็จะขึ้นมาสู่จิตสำนึกได้ เช่น การพยายามนึกถึงเหตุการณ์บางอย่างในอดีต

3. จิตไร้สำนึก (The un conscious) เป็นความรู้สึกนึกคิด หรือความต้องการที่อยู่ในส่วนลึกของจิตใจ ตามปกติไม่อาจขึ้นมาในระดับจิตสำนึกได้ อาจแสดงออกมาในความฝัน หรือแสดงเป็นอาการต่าง ๆ ของผู้ป่วย ซึ่งจะเบี่ยงเบนไปจากความคิดหรือความต้องการดั้งเดิม

ทฤษฎีของมาสโลว์

ทฤษฎีของมาสโลว์ตั้งอยู่บนความเชื่อที่ว่า คนทั้งหลายโดยพื้นฐานแล้วเป็นคนดีและพวกเขาต่างก็มีความต้องการเป็นผู้ที่มีความสามารถเป็นที่ยอมรับ ดังนั้นพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์และ/หรือพฤติกรรมที่ไม่ดีงามต่าง ๆ จึงไม่ควรเป็นที่เพ่งเล็งหรือถูกมองว่าเป็นเด็กไม่ดี แต่ควรถูกพิจารณาว่าเป็นความคับข้องใจที่เชื่อมโยงกับสภาพที่ต้องการขั้นพื้นฐานของเด็กยังไม่ได้รับการตอบสนองมาสโลว์ แนะนำอีกด้วยว่า ความต้องการขั้นพื้นฐานเหล่านี้จะไม่สามารถได้รับการตอบสนอง โดยปราศจากความช่วยเหลือของผู้อื่น เขาวางเงื่อนไขและสมมติฐานว่าเมื่อมีความต้องการขั้นพื้นฐานได้รับการตอบสนองแล้วเท่านั้น บุคคลนั้นจึงจะกลายเป็นผู้ที่มีแรงจูงใจในตนเอง ด้วยความข้องใจของตนเองที่จะทำการเสี่ยงภัยใด ๆ ที่จะร่ำเรียนวิชาใด ๆ หรือที่จะบรรลุซึ่งความสำเร็จใด ๆ เต็มตามศักยภาพของเขาได้ (Venon F .Jones & Louise S.Joness. 1994 : 42) จึงพอสรุปได้ว่า แนวคิดและทฤษฎีมาสโลว์มีความเกี่ยวข้องกับการดำเนินงานเสริมสร้างคุณธรรม จริยธรรมของนักเรียน และเป็นประโยชน์ในการศึกษาค้นคว้า

2. แนวคิดเกี่ยวกับคุณธรรม จริยธรรมด้านความซื่อสัตย์สุจริตและคุณลักษณะ 5 ประการ

คุณลักษณะ 5 ประการ ของโรงเรียนสุจริต คุณลักษณะความสุจริต หมายถึง การมีทักษะกระบวนการคิด การมีวินัยและความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์สุจริต การอยู่อย่างพอเพียง และการมีจิตสาธารณะ โดยมีพฤติกรรมไม่ให้เกิดการกระทำใด ๆ เพื่อตนเอง หรือผู้อื่นให้ได้รับผลประโยชน์ที่ไม่มีสิทธิ์จะได้รับโดยวิธีการที่ไม่ถูกต้อง ไม่ซื่อสัตย์

1. กระบวนการคิด หมายถึง ความสามารถในการจำแนก เปรียบเทียบ ให้เหตุผล

มีวิจารณญาณแก้ปัญหาและสร้างสรรค์ ได้ว่าสิ่งใดควรประพฤติปฏิบัติ และไม่ควรประพฤติปฏิบัติไม่ให้เกิดการการกระทำใดๆ เพื่อตนเอง หรือผู้อื่นให้ได้รับผลประโยชน์ที่ไม่มีสิทธิ์จะได้รับโดยวิธีการ ที่ไม่ถูกต้อง ไม่ซื่อสัตย์

2. การมีวินัย หมายถึง มีจิตสำนึกในบทบาทและหน้าที่ของตนเองและปฏิบัติตามข้อตกลง ข้อบังคับ กติกา ระเบียบ กฎหมาย ของครอบครัว โรงเรียน สังคม และยอมรับผล

ที่เกิดจากการปฏิบัติเคารพสิทธิของผู้อื่นและเป็นพลเมืองที่ดีของชุมชน สังคมประเทศชาติและสังคมโลก

3. ความซื่อสัตย์สุจริต หมายถึง การประพฤติตรงตามความเป็นจริง ต่อตนเอง ครอบครัว สังคมและโลกทั้งทางกาย วาจา และใจ

4. การอยู่อย่างพอเพียง หมายถึง การดำเนินชีวิตโดยยึดหลักความพอประมาณ

ความมีเหตุผล มีภูมิคุ้มกันสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข

5. จิตสาธารณะ หมายถึง การช่วยเหลือผู้อื่นด้วยความเต็มใจ ไม่หวังผลตอบแทน

เข้าร่วมกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม โรงเรียน ชุมชน สังคม

จากที่กล่าวมาข้างต้นคุณลักษณะความสุจริต ด้านการมีวินัย เป็นปัญหาสำคัญของโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม นักเรียนส่วนใหญ่มีพฤติกรรมขาดระเบียบวินัยต่อตนเอง ต่อสังคม และโรงเรียนทำให้เกิดผลเสียหลายประการ ดังนั้นผู้วิจัยจึงศึกษาผลการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย เพื่อแก้ปัญหา ดังกล่าว

3. การฝึกสมาธิแบบอานาปานสติ

การนั่งสมาธิแบบอานาปานสติ ประกอบด้วย 1) ท่านั่ง ให้นั่งบนพื้นในท่า “สมาธิ” เหมือนพระพุทธรูปปางสมาธิ ตั้งกายให้ตรง ตั้งสติให้มั่น เท้าขวาทับเท้าซ้าย มือขวาทับมือซ้ายชิดหน้าท้อง หัวแม่มือจรดกัน 2) หลับตา กำหนดจิตไว้ที่ลมหายใจเข้า-ออก อย่าคิดเรื่องอื่น ถ้าคิดเรื่องอื่นให้ดึงจิตกลับมาอยู่กับลมหายใจเข้า-ออก แล้วภาวนา “หายใจเข้าว่า พุทธ หายใจออกว่า โธ หรือจะใช้วิธีอื่นๆเช่นการนับก็ได้ และ 3) ลืมตาจากสมาธิ แล้วแผ่เมตตา

การฝึกสมาธิวิธีหนึ่งซึ่งเป็นที่นิยมของชาวพุทธทั่วไป คือ การฝึกแบบอานาปานสติ เป็นวิธีที่ทำได้ง่าย สามารถทำได้ทุกเวลา ทุกอิริยาบถ ทุกเพศทุกวัน การฝึกสมาธิแบบนี้ต้องฝึกเป็นประจำและต่อเนื่องจนเป็นนิสัย จึงเกิดประโยชน์แก่ตนเอง กล่าวกันว่าอานาปานสติเป็นกรรมฐานที่ใช้มากที่สุดในโลกโดยเฉพาะในประเทศไทย ผู้ศึกษาจึงนำการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติ ที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย มาฝึกนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม

4. งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

อิสระ ชอนบุรี (2552) ได้ทำการวิจัยเรื่อง การพัฒนาชุดกิจกรรมนิทานส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 พบว่า นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 โรงเรียนบ้านนาข่าท่า สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต 2 มีพฤติกรรมด้านความมีวินัยในตนเองและด้านความซื่อสัตย์สุจริตหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01

นิเวศน์ อุดมรัตน์ (2555) ได้ทำการวิจัยรูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนระดับประถมศึกษา สำนักงานเขตพื้นทีการศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา เขต 2 พบว่านักเรียนประถมศึกษาในโรงเรียนที่ใช้คู่มือรูปแบบการส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม มีพฤติกรรมคุณธรรมจริยธรรม 9 ด้าน ได้แก่ (1) ด้านความมีวินัย ความรับผิดชอบ (2) ด้านความสุภาพอ่อนโยน (3) ด้านความซื่อสัตย์ (4) ด้านความสะอาด (5) ด้านความขยัน (6) ด้านความสามัคคี (7) ด้านความมีน้ำใจ (8) ด้านความประหยัด (9) ด้านมีจิตสาธารณะ อยู่ในระดับมากที่สุด

ระเบียบวิธีวิจัย

การวิจัยในครั้งนี้เป็นรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย ของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม โดยใช้การวิจัยแบบพหุวิธี (Multiple Methodologies) ได้แก่ การวิเคราะห์เอกสารและงานวิจัย (Documentary Analysis) การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ (Expert Interview) การใช้เทคนิคสนทนากลุ่ม (Focus Group Discussion) และดำเนินการวิจัยตามลักษณะของวิจัยเชิงคุณภาพและกระบวนการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) ซึ่งดำเนินการ 4 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นตอนที่ 1 การศึกษารูปแบบกิจกรรมที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต ด้านความมีวินัย ให้กับนักเรียน โดยใช้การวิเคราะห์เอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง (Documentary Analysis) และการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ (Expert Interview) จำนวน 5 คน

ขั้นตอนที่ 2 การใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย ของนักเรียนโรงเรียน ไผ่งามพิทยาคม โดยใช้เทคนิคการสนทนากลุ่ม (Focus Group Discussion) ใช้ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน

ขั้นตอนที่ 3 การทดลองใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ด้านความมีวินัย ของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม

ขั้นตอนที่ 4 การศึกษาความพึงพอใจของครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครอง และนักเรียน ต่อกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัย ของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม จำนวน 287 คน

ผลการวิจัยปรากฏ ดังนี้

1. รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม กระทำได้ 3 ช่วงเวลา ดังนี้

1) ช่วงเวลาหลังสวดมนต์ในวันสุดสัปดาห์ โดยนักเรียนนั่งสมาธิกับพื้น ขาขวาทับขาซ้าย ตั้งกายให้ตรง ดำรงสติให้มั่น กำหนดลมหายใจเข้า และกำหนดลมหายใจออก เมื่อหายใจเข้ากำหนดภาวนา “พุทธ” เมื่อหายใจออกกำหนดภาวนา “โธ” ใช้เวลาประมาณ 10-20 นาที

2) ช่วงกลางวันก่อนเข้าชั้นเรียน โดยนักเรียนนั่งสมาธิกับพื้น ขาขวาทับขาซ้าย ตั้งกายให้ตรง ดำรงสติให้มั่น กำหนดลมหายใจเข้า และกำหนดลมหายใจออก เมื่อหายใจเข้ากำหนดภาวนา “พุทธ” เมื่อหายใจออกกำหนดภาวนา “โธ” ใช้เวลาประมาณ 5-10 นาที

3) ช่วงการเรียนการสอนปกติ ซึ่งครูผู้สอนทุกวิชา ให้นักเรียนนั่งสมาธิ โดยการนั่งบนเก้าอี้ หย่อนขาลง เหมือนท่านั่งปกติในการเรียน แต่ให้ใช้มือประสานกันที่หน้าตัก หลับตา ฝึกสมาธิกำหนดลมหายใจ เข้า-ออก ใช้เวลาประมาณ 3-5 นาที

2. การทดลองใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม ผู้วิจัยเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูล ดังนี้

ผลการประเมินคุณลักษณะความสุจริต ด้านความมีวินัย ซึ่งจำแนกหัวข้อการประเมินออกเป็น การเดินแถวอย่างเป็นระเบียบ การนั่งในแถวตรงตามเลขที่ ตามจุด การฝึกสมาธิแบบอานาปานสติได้ถูกต้อง ตั้งใจฟังครูสอนขณะเรียน และทำงานส่งตามที่ได้รับมอบหมาย ผลการทดลอง นักเรียนมีคุณลักษณะความสุจริต ระดับคุณภาพดีเยี่ยม ร้อยละ 78.71 ระดับคุณภาพดี ร้อยละ 18.82 และระดับผ่าน ร้อยละ 2.35 และเมื่อพิจารณาคุณลักษณะความสุจริตรายคุณลักษณะ พบว่า นักเรียนมีคุณลักษณะความสุจริต ด้านความมีวินัย เรียงลำดับจากมากที่สุด 3 ลำดับ ดังนี้ ด้านที่ 5 ทำงานและส่งงานตามที่ได้รับมอบหมาย ระดับคุณภาพดีเยี่ยม ร้อยละ 94.12 ระดับคุณภาพดี ร้อยละ 5.88 รองลงมาคือด้านที่ 2 นั่งในแถวตรงตามเลขที่ ตามจุด ระดับคุณภาพดีเยี่ยม ร้อยละ 90.37 ระดับคุณภาพดี ร้อยละ 9.09 ระดับคุณภาพผ่าน 0.53 และด้านที่ 4 ตั้งใจฟังครูสอนขณะเรียน ระดับคุณภาพดีเยี่ยม ร้อยละ 87.17 ระดับคุณภาพดี ร้อยละ 11.76 ระดับคุณภาพผ่าน ร้อยละ 1.07 ส่วนระดับผลการประเมินน้อยที่สุด ได้แก่ ด้านที่ 3.ฝึกสมาธิแบบ อานาปานสติได้ถูกต้อง ระดับคุณภาพดีเยี่ยม ร้อยละ 42.75 ระดับคุณภาพดี 46.52 ระดับคุณภาพผ่าน ร้อยละ 9.63

3. ผลการศึกษาความพึงพอใจของครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครอง และนักเรียน ต่อรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม ปรากฏดังนี้ ครูมีความพึงพอใจต่อรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริต พัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด( = 4. 60) คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและผู้ปกครองนักเรียนมีความพึงพอใจต่อรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคมโดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด ( = 4.59) และ นักเรียนมีความพึงพอใจต่อรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม โดยภาพรวมด้านผลผลิต อยู่ในระดับมาก ( = 4.44)

อภิปรายผลการวิจัย

จากการสัมภาษณ์ จำนวน 5 คน ได้ผลสรุปไปในแนวทางเดียวกัน ดังนี้ สถานศึกษาควรให้ความสำคัญกับการปลูกจิตสำนึกความสุจริตด้านความมีวินัยให้กับนักเรียน รูปแบบการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตให้กับนักเรียน การปลูกจิตสำนึกความสุจริตด้านความมีวินัยให้กับนักเรียน ควรสอดแทรกในกิจกรรมทุกกิจกรรมในชีวิตประจำวันทั้งในและนอกห้องเรียน

จากผลการวิจัยการพัฒนารูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยา ผู้วิจัยได้นำประเด็นสำคัญที่ค้นพบจากการวิจัยมาอภิปราย โดยจำแนกออกเป็น 4 ข้อ ตามจุดมุ่งหมายของการวิจัย ดังนี้

1. การศึกษารูปแบบกิจกรรมที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม โดยการ วิเคราะห์เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องและสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิทำให้ได้ข้อมูลสำหรับจัดทำเป็นร่างรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม เป็นกิจกรรมที่ทำให้นักเรียนมีกรอบความคิดที่แข็งแกร่ง สามารถควบคุมตนเองให้มีวินัยในตนเอง ทำให้นักเรียนมี พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปในทางที่

2. การสร้างรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม เมื่อผู้วิจัยนำร่างรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม เสนอเข้าสนทนากลุ่ม ที่ประกอบด้วยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน ทำให้ได้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม ทำให้นักเรียนรู้จักควบคุมตนเอง โดยการนั่งสมาธิแบบอานาปานสติเป็นหลัก สามารถพัฒนาคุณลักษณะความสุจริต 5 ประการด้านความมีวินัย

3. การทดลองใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม เมื่อนำไปทดลองใช้กับนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม จำนวน 131 คน พบว่า ผลการประเมินคุณลักษณะความสุจริต พบว่า นักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม มีคุณลักษณะความสุจริต ระดับคุณภาพดีเยี่ยมร้อยละ 78.71 ระดับคุณภาพดีร้อยละ 18.82 และระดับผ่านร้อยละ 2.35 และผลการวิเคราะห์ข้อมูลการเปรียบเทียบคุณลักษณะความสุจริต ด้วยการทดสอบความมีนัยสำคัญของค่าเฉลี่ยผลต่างระหว่างคะแนนก่อนเรียนกับหลังเรียน พบว่า มีคะแนนคุณลักษณะความสุจริตหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ทั้งนี้เป็นเพราะรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม มีความเหมาะสมเพราะใช้เวลาในกิจกรรมไม่นานสามารถทำได้ตามสะดวก เช่น ช่วงสวดมนต์วันสุดสัปดาห์ ช่วงก่อนการเรียน และช่วงการเรียนปกติ

ข้อเสนอแนะ

จากการใช้รูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม ผู้วิจัยได้ทำการสรุปแนวคิดและเสนอในรูปของข้อเสนอแนะทั่วไปและข้อเสนอแนะเพื่อการวิจัยครั้งต่อไป โดยมีรายละเอียด ดังนี้

1. ข้อเสนอแนะเพื่อการวิจัยครั้งต่อไป

1) ควรมีการวิจัยการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตให้กับนักเรียนในทุกภาคการศึกษา

2) ควรมีการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตให้กับนักเรียน เพื่อพัฒนาคุณลักษณะความสุจริตในรูปแบบที่แตกต่างจากรูปแบบกิจกรรมการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติที่ส่งเสริมการปลูกจิตสำนึกสุจริตพัฒนาคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริตด้านความมีวินัยของนักเรียนโรงเรียนไผ่งามพิทยาคม

เว็บน่าสนใจ