ชื่อเรื่อง การประเมินโครงการพัฒนาศักยภาพครูโดยใช้กระบวนการสร้างระบบพี่เลี้ยงของ
โรงเรียนสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนคร
ปีที่วิจัย 2558-2559
ผู้วิจัย นางนภาพร ศรีมรกต ตำแหน่งศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์ชำนาญการพิเศษ
สำนักการศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร
บทคัดย่อ
การวิจัยประเมินโครงการพัฒนาศักยภาพครูโดยใช้กระบวนการสร้างระบบพี่เลี้ยงของโรงเรียนสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนคร วัตถุประสงค์ เพื่อวิจัยประเมินโครงการในด้านบริบท ด้านปัจจัยนำเข้า ด้านกระบวนการ และด้านผลลัพธ์ของโครงการ โดยในด้านนี้ได้ทำการประเมินใน 4 ด้าน คือ ด้านผลกระทบ ด้านประสิทธิผล ด้านความยั่งยืน และด้านการถ่ายทอดส่งต่อ
ประชากรที่ใช้ในการวิจัย จำนวน 78 คน คือ 1) กลุ่มครูครูผู้สอน จากโรงเรียน จำนวน 6 แห่ง โดยการคัดเลือกจากครูผู้สอนใน 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ จำนวน 48 คน คือ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาต่างประเทศ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี และ กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา 2) ผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 12 คน 3) ครูพี่เลี้ยง จำนวน 10 คน และ 4) อาจารย์พี่เลี้ยง จากคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร จำนวน 8 คน
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประเมิน ประกอบด้วย 1) แบบสัมภาษณ์ความต้องการจำเป็นในการพัฒนาครู และการสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการ 2) แบบสอบถามความรู้ความสามารถในการจัดการเรียนรู้ของครูก่อนและหลังการเข้าร่วมโครงการ 3) แบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับ กระบวนการสร้างระบบพี่เลี้ยง (Mentoring System) 4) แบบประเมินคุณภาพแผนจัดการเรียนรู้ที่ส่งเสริมความสามารถด้านภาษา (Literacy) ความสามารถด้านคำนวณ (Numeracy) และความสามารถเชิงเหตุผล (Reasoning Ability) และ 5) แบบประเมินคุณภาพงานวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนการสอน (วิจัยในชั้นเรียน)
การวิเคราะห์ข้อมูล ข้อมูลที่ได้มีทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาคุณภาพของเครื่องมือวัดความเที่ยงตรง (ioc) ความถี่ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการประเมินโครงการ
1. ผลการประเมินด้านบริบท (Context Evaluation) พบว่า ครูส่วนใหญ่มีปัญหาในด้าน การจัดการเรียนการสอน การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ การพัฒนาสื่อและเทคโนโลยี และการทำวิจัยในชั้นเรียนเพื่อพัฒนาการเรียนการสอน และพบว่า ผู้บริหารสถานศึกษา ศึกษานิเทศก์ และคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร มีความพร้อมในการพัฒนาครูตามความต้องการ ขององค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนคร
2. ผลการประเมินด้านปัจจัยนำเข้า (Input Evaluation) พบว่า ครูผู้สอนที่เข้าร่วมโครงการมีความพร้อม และมีความสมัครใจที่จะพัฒนาวิชาชีพของตนเอง ซึ่งกระบวนการกำกับติดตามดูแลให้คำปรึกษา หรือกระบวนการระบบพี่เลี้ยง (Mentoring System) นั้นเปิดโอกาสให้ครูได้ร่วมพัฒนาจัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ พัฒนานวัตกรรม ทดลองใช้ในชั้นเรียน ปรับปรุงพัฒนา เยี่ยมชั้นเรียนสะท้อนคิดร่วมกัน และจัดทำรายงานวิจัยในชั้นเรียน
3. ผลการประเมินด้านกระบวนการ (Process Evaluation) พบว่า การดำเนินงานโครงการเป็นไปตามแผนพัฒนาครู และ พบว่า ครูส่วนใหญ่มีความมั่นใจในการทำวิจัยในชั้นเรียนใช้วิธีการสอนและสื่อการเรียนรู้ เนื่องจากการติดตามดูแลของครูพี่เลี้ยง (Mentor) มีผลการประเมินในระดับดีถึง ดีเยี่ยม
4. ผลการประเมินด้านผลลัพธ์ (IEST: Evaluation) จากการประเมินผลลัพธ์ของโครงการ มีรายละเอียด ดังนี้
4.1 ด้านผลกระทบ (Impact Evaluation) พบว่า ผลที่ได้จากการดำเนินงานโครงการ ส่วนใหญ่มีความเห็นว่ามีความพอใจ โดยผู้เข้าร่วมโครงการส่วนใหญ่เห็นว่า ได้ประโยชน์หรือเกิดผลทางบวกมากกว่าทางลบ ส่งผลให้ครูสามารถสร้างผลงานทางวิชาการ หรือนวัตกรรมการเรียน การสอน มีการพัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วยมิติความร่วมมือ ร่วมใจ ร่วมพัฒนาของครูพี่เลี้ยง สู่ครูผู้สอนเกิดครูมืออาชีพ เกิดเครือข่ายร่วมพัฒนาวิชาชีพ และเครือข่ายครูร่วมนิเทศ
4.2 ด้านประสิทธิผล (Effectiveness Evaluation) พบว่า ครู ผู้บริหารสถานศึกษา และศึกษานิเทศก์ส่วนใหญ่เข้ารับการฝึกอบรม และพัฒนาตามระยะเวลา และมีผลงานเป็นไปตามเกณฑ์ ที่กำหนด โดยผลงานส่วนใหญ่มีคุณภาพอยู่ในระดับดีเยี่ยม
4.3 ด้านความยั่งยืน (Sustainability Evaluation) พบว่า การดำเนินโครงการฯ ส่งผลให้ครูมีความมุ่งมั่น มีแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ มีความสามารถในการทำวิจัย แสวงหาความรู้จากแหล่งต่าง ๆ มีเครือข่ายสังคม (social network)
4.4 ด้านการถ่ายทอดส่งต่อ (Transportability Evaluation) พบว่า การดำเนินโครงการฯ ส่งให้มีการขยายผลเกิดระบบการนิเทศภายในที่เป็นระบบ โดยใช้กระบวนการนิเทศแบบพี่เลี้ยง กระบวนการนิเทศแบบสอนแนะ เกิดการเรียนรู้เทคนิคใหม่ๆ สามารถนำเทคนิคการเรียนการสอนใหม่ๆ สู่การพัฒนาผู้เรียน ทำให้การถ่ายทอดส่งต่อ และ องค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนคร จะนำรูปแบบหรือกระบวนการดำเนินงานโครงการในแต่ละกลุ่มไปดำเนินการต่อกับโรงเรียนในสังกัด